دکتر محمد عبدالهی در گفت‌وگو با ایران اکونومیست، در مورد چرایی توجه کم‌تر مراکز تحقیقاتی و پژوهشگران به بحث تولید و فناوری؛ توضیح داد: افراد به صورت روتین حمایت نمی‌شوند که به سمت تولید بروند؛ تولید، نیازمند خط تولید است. برای مثال ساخت یک عدد کیت کار راحتی است ولی ساخت آن در تعداد زیاد خط تولید و بسته‌بندی، حامی مالی لازم دارد.
وی به فرآیندهای دشوار اخذ مجوز اشاره کرد و گفت: مسیر سخت و ناهماهنگی برای تایید محصولات وجود دارد. مشکل کشور ما در بعضی از موارد، مشکل تحریم نیست؛ مشکل خود ما هستیم. گاهی شاید بتوان گفت که مشکل از عملکرد ناهماهنگ ما هست. یک انسان اگر حرفه‌ای باشد، می‌داند که فرآیند تولید یک کیت چگونه است. بهتر هست همه فرآیندهای اداری در یک اتاق انجام شود تا این مسیر پژوهشگر را خسته و نا امید نکند.
رییس مرکز تحقیقات علوم دارویی دانشگاه علوم پزشکی تهران به مشکلاتی که پژوهشگران این مرکز برای طراحی و تولید کیت‌های مختلف مواجه بودند، اشاره کرد و گفت: اگر قرار باشد این جوانان نخبه و پژوهشگر بروند در ادارات برای مجوز، گیر کنند و با افرادی به‌عنوان مسئول مواجه شوند که گاهاً خودشان به‌صورت حرفه‌ای نمی‌توانند کمک کنند، آیا این ها ناامید نمی‌شوند؟ این مشکلات مثل رفتن دنبال وام بانکی و گیر کردن در پیچ و خم کار اداری است.
عبداللهی درباره راهکار حل این مشکلات گفت: به نظر من باید دفتری در داخل دانشگاه‌ها وجود داشته باشد که کارهای اداری مرتبط با این طرح‌ها را انجام دهد. کیت‌هایی که در مرکز تحقیقات علوم دارویی، ساخته شده، کاربردی و قابل فروش به خارج از کشور هستند، ولی پژوهشگران ما چه کاری باید انجام بدهند؟ فریاد بزنند که ما این محصول را داریم، تا یک نفر بیاید و سرمایه‌گذاری کند؟! آیا راهش این است؟
وی افزود: ما در لینکدین (یک شبکه اجتماعی برای فعالیت حرفه‌ای و کسب وکار)، لذا این محصول را به صورت یک فیلم کوتاه معرفی کردیم و دنبال حامی مالی می‌گردیم؛ ولی هنوز موفق نبودیم. با این حال امیدواریم یک نفر علاقه‌مند شود. ولی کماکان نیازمند حمایت بخش های بالاتر هستیم.
نیاز به دفاتر بروکری به عنوان رابط بین پژوهشگران و سرمایه‌گذاران
استاد دانشگاه علوم پزشکی تهران با بیان این‌که در دانشگاه‌های خارجی، یک دفتر ویژه به‌نام «بروکِری» وجود دارد که این کارها را انجام می‌دهد، توضیح داد: این دفاتر بروکری، باقی کارها را به عهده می‌گیرند و کارهای مربوط به مشتری‌یابی، قراردادنویسی را انجام می‌دهند و حق و حقوق پژوهشگر را حفظ می‌کنند. سهم هر بخش را مشخص می‌کنند و همه این‌ها را قانونمند می‌کنند. انجام این کارها، در حیطه کاری و تخصصی پژوهشگران نیست و وقت پژوهشگر را می‌توان حفظ کرد.
وی در پاسخ به این سوال که این دفاتر را باید به بخش خصوصی واگذار کرد یا وزارتخانه باید ورود کند؟ گفت: بهترین کار این است که بخش خصوصی دفاتر بروکری را در دانشگاه اجاره کنند و برای محصول مشتری پیدا کنند و سهم خود را بردارند. محصول را به اسپانسر معرفی کنند و اسپانسر پول خودش را بردارد، قرارداد حقوقی را تنظیم کند که سر پژوهشگر ما کلاه نرود و اگر این محصول قرار است تا ۲۰ سال درآمد بیاورد، پژوهشگر و دانشگاه بتوانند از سود آن استفاده کنند.
وی خاطر نشان کرد: حتی بعضی دانشجویان می‌توانند بیایند و در این بخش‌ها کار کنند. به مراکز مختلف، به بخش‌های مختلف و حتی به کشورهای دیگر محصول را معرفی کنند.
عبدالهی به کیت تشخیص آسیب DNA ساخته‌شده در مرکز تحقیقات علوم دارویی اشاره کرد و گفت: مثلاً من می‌دانم که کشوری مثل ترکیه نیازمند این کیت تشخیص آسیب DNA است. چون آن‌ها در بسیاری از پروژه‌های خود آسیب DNA را بررسی می‌کنند و اگر ما بتوانیم این کیت را با قیمت کم‌تری از نمونه خارجی آن بفروشیم، الان مشتری خواهد داشت.
وی افزود: در دانشگاه‌های خارج کشور دفتر بروکری دارند. بروکری معنی آژانس مانند و دفتری است که کار شما را خوب یاد می‌گیرد و مشتری را پیدا می‌کند و کار را ارائه می‌دهد و این را به قرارداد فروش منتهی می‌کند و حق و حقوق مخترع را حفظ می‌کند. این کار مهمی است؛ ولی کار پژوهشگر نیست. ما که رشته حقوق نخواندیم؛ بنابراین نیازمند دفتر فناوری و دفتر بروکری هستیم.
ارتباطات علمی کشورهای جهان اسلام
عضو هیئت مدیره آکادمی علوم جهان اسلام، به همکاری‌های کشورهای جهان اسلام از طریق دانشگاه‌های علوم پزشکی مجازی جهان اسلام اشاره کرد و گفت: در دوران کرونا افتخار ما این بود که در کشورهای جهان اسلام، از طریق دانشگاه‌های علوم پزشکی مجازی جهان اسلام که دبیرخانه آن در تهران است و آکادمی علوم جهان اسلام که من عضو هیئت‌مدیره آن هستم، هماهنگی آموزشی مجازی داشتیم و از این طریق، اطلاعات ما چندین برابر شد و با چاپ سرمقاله مباحث آموزشی را به‌اطلاع همه رساندیم.
وی با بیان این‌که کشورهای جهان اسلام، بیش‌تر از ما از اطلاعات غربی‌ها استفاده می‌کنند؛ گفت: برای مثال ترکیه و امارات، به واکسن سینوفارم اجازه مصرف عمومی دادند و از این طریق، داده‌های زیادی در مورد آن ایجاد شد. ما اطلاعات آن را از طریق کشورهای جهان اسلام می‌گرفتیم و به اشتراک می‌گذاشتیم.
استاد دانشگاه علوم پزشکی تهران ضمن اعلام این خبر که در حال حاضر در کشورهای جهان اسلام پروژه‌ای برای واکسن‌سازی مشترک، دنبال می‌شود، اظهار کرد: اطلاعات از طریق دانشگاه‌های مجازی جهان اسلام به اشتراک گذاشته می شود و خوشبختانه ایران یکی از کشورهای پیشرفته این گروه است و کشورهای دیگر مانند ترکیه، مالزی، عربستان، اردن و ... اطلاعات را به اشتراک می‌گذارند.
عبدالهی در خصوص حساسیت‌هایی که در مورد واکسن‌های mRNA وجود داشت، گفت: واکسنی که از قبل برای تومور رحم استفاده شده، یک واکسن mRNA است. همیشه این تردید وجود داشت که ممکن است این خطرناک باشد و فاز چهار آن نیاز به بیمار زیادی داشت، اما خوشبختانه آن واکسن هم مشخص شد که خطرناک نیست.
وی خاطر نشان کرد: حساسیت‌ها روی واکسن‌های mRNA مخصوص کشورهای ما نبود. حتی در برخی کشورهای اروپایی به خصوص وقتی توصیه شد که این واکسن روی کودکان هم استفاده شود، جبهه‌گیری‌های زیادی کردند و مباحثات زیادی انجام شد.
