به گزارش خبرنگار گردشگری ایران اکونومیست، قله زیبای دماوند با ارتفاع ۵هزار و ۶۰۹ متر، بلندترین قله ایران و بلندترین قله آتشفشانی قاره آسیا است. برای رسیدن به قله دماوند، راه‌های مختلفی وجود دارند که شناخته‌شده‌ترین آنها این جبهه‌ها هستند:
جبهه شمالی؛ مسیر صعود این جبهه از میان دو یخچال سیوله (سمت راست) و دوبی سل (سمت چپ) صورت می‌گیرد. مسیر شمالی از سنگ بزرگ واقع در جنوب غربی روستای ناندل شروع می‌شود. این مسیر دو جان‌پناه در ارتفاع‌های ۴۰۰۰ متر (معروف به جان‌پناه ۴۰۰۰) و ۴۷۰۰ متر (معروف به جان‌پناه ۵۰۰۰) دارد. ابتدای مسیر دشت ناندل است و مسیر قبل و بعد از جان‌پناه ۵۰۰۰ با دست به سنگ همراه است. این مسیر به غیر از گوسفندسرای ابتدایی، آب آشامیدنی ندارد و در قسمت‌های پایانی شیب زیادی دارد که منجر به سنگینی کوله و سختی صعود است.
جبهه شمال شرقی؛ مسیر شمال شرقی به نسبت مسیرهای دیگر طولانی‌تر است. این مسیر از روستای حاجی دلا در شمال قله آغاز می‌شود و پس از عبور از گوسفند سرا و دشت چمن به جان‌پناه تخت فریدون می‌رسد و پس از جان‌پناه تخت فریدون با تراورس یخچال عروسکا در انتهای مسیر با یال شمالی یکی می‌شود و به قله می‌انجامد. برگشت از مسیر شمال شرقی معمولاً به علت وجود شن اسکی بزرگ از سمت روستای گزنه و منطقه استله سر انجام می‌گیرد.
مسیر چهار جبهه صعود به بام ایرانجبهه غربی؛ مسیر غربی از پارکینگ در ارتفاع حدود ۳۴۰۰ متر آغاز می‌شود و پس از حدود ۳ ساعت کوهپیمایی به پناهگاه سیمرغ می‌رسد و با ادامه مسیر بر روی یال غربی به قله منتهی می‌شود. در پناهگاه سیمرغ آب وجود دارد و شیب انتهای مسیر غربی به نسبت زیاد است.
جبهه جنوبی؛ از سمت جنوب شرقی کوه. پلور، رینه، گوسفندسرا و بارگاه سوم در این مسیر قرار می‌گیرند. رایج‌ترین و پرترددترین مسیر صعود به دماوند مسیر جنوبی است. کوهپیمایی این مسیر از مکانی موسوم به دوراهی آغاز می‌شود که در آن راه خاکی به سمت مسجد، از مسیر آسفالت وصل‌کننده پلور و رینه جدا می‌شود. پس از عبور از مسجد و گوسفندسرا به بارگاه سوم می‌رسد و پس از آن با صعود از یال مستقیم جنوبی و عبور از کنار آبشار یخی به تپه گوگردی و در نهایت قله می‌انجامد. پاکوب‌های این مسیر به علت تردد بالا بسیار واضح و همچنین درگیری با سنگ در این مسیر وجود ندارد.
آسان‌ترین این مسیرها جبهه جنوبی و سخت‌ترین آنها جبهه شمالی است. سه جبهه شمالی، جنوبی و شمال شرقی در نزدیکی روستاها قرار گرفته‌اند و همچنین همگی دارای جان‌پناه در میان راه هستند.در مسیر جنوبی، آبشاری وجود دارد که همهٔ سال یخ‌زده‌است و تنها در تابستان‌های بسیار گرم، جاری می‌شود که به همین دلیل به آن آبشار یخی گفته می‌شود. این آبشار با قرار داشتن در ارتفاع ۵۱۰۰ متری، از نظر ارتفاع از سطح دریا مرتفع‌ترین آبشار خاورمیانه است.
دماوند؛ بلندترین قله آتشفشانی آسیاقدیمیترین مسیر صعود به دماوند مسیر جبهه جنوبی است.برای رسیدن به ابتدای این مسیر می‌توانید با خودروهای شاسی بلند (۴WD) از جاده‌های رینه، تا ارتفاع ارتفاع ۳هزار متر و مکانی به نام گوسفندسرا برانید. در این مکان کوله‌های سنگین را می‌توانید به چهارپاداران بسپرید تا آنها را به پناهگاه بارگاه سوم در ارتفاع ۴۲۰۰ متر منتقل کنند.
دربارگاه سوم آب آشامیدنی و سرویس بهداشتی مهیا است؛ پس از یک شب استراحت، باید بامداد روز بعد بهسمت قله حرکت کنید. در ارتفاع ۵ هزار متر، آبشار یخی و در ارتفاع ۵۴۰۰ متر تپه گوگردی را خواهید دید و در نهایت باتلاش فراوان می توانید به قله زیبا و رویایی دماوند صعود کنید. زمان بندی صعود این قله به آمادگی جسمانی کوهنوردان بستگی دارد. در مجموع از رسیدن به گوسفندسرا به قله دماوند حدود ۱۲ ساعت کوهپیمایی نیاز دارد.
در ادبیات کهن و اشعار معاصر به دماوند بارها و بارها اشاره شده است:
قصیده دماوندیه دوم از شعرهای معروف با نگاه ملی_میهنی است که درباره دماوند و در سال ۱۳۰۱ توسط ملک الشعرای بهار سروده شده‌است، که در مطلع آن چنین آمده است:
ای دیو سپید پای در بند! / ای گنبد گیتی! ای دماوند!
از سیم به سر یکی کله‌خود / زآهن به میان یکی کمربند
تا چشم بشر نبیندت روی / بنهفته به ابر، چهر دلبند
تا وارهی از دم ستوران / وین مردم نحس دیو مانند
عَلَم‌کوه، دومین بام ایران
قله علم کوه در منطقه تخت سلیمانقله علم‌کوه با ارتفاع ۴هزارو ۸۵۰متر دومین قله بلند ایران و بلندترین قله رشته کوه البرز غربی است که در منطقه تخت سلیمان واقع شده و یکی از زیباترین مسیرهای کوهپیمایی ایران را دارد. راحت‌ترین مسیر برای صعود جبهه جنوبی است و برای رسیدن به این قله باید از جاده چالوس به سمت رودبارک حرکت کرد و در قرارگاه فدراسیون کوهنوردی خودروی خود را پارک و با استفاده از خودروی شاسی بلند (۴WD) مسیر ۱۳ کیلومتری جاده خاکی را طی کنید.
از تنگ گلو در ارتفاع ۳هزار و ۳۰۰ متر، شروع به کوهپیمایی کنید و پس از حدود ۲ ساعت به دشت زیبای حصار چال در ارتفاع ۳هزار و ۸۰۰ متری می‌رسید. پس از استراحت شبانه می‌توانید روز بعد به قله علم‌کوه صعود کنید. در طول مسیر یخچال‌های بزرگی را مشاهده خواهید کرد که باید با احتیاط از آنها عبور کنید. از روی قله می‌توانید قله‌های زیبای تخت سلیمان (چالون، سیاه سنگ‌ها، شانه‌کوه، سیاه‌کمان) را که مجموعه از قله‌های بالای ۴هزار متر هستند، ببینید.
کلونچین؛ شب‌مانی در کنار عشایر
کلونچین در حدفاصل دو رودخانه بزرگ کوهرنگ و بازفتقله کلونچین با ارتفاع ۴ هزار و ۲۳۰ متر بلندترین قله استان چهارمحال و بختیاری و بلندترین قله رشته‌کوه زردکوه بختیاری است؛ کلونچین در حدفاصل دو رودخانه بزرگ کوهرنگ و بازفت واقع شده است. برای رسیدن به این قله می‌توانید از سه مسیر استفاده کنید که عمومی ترین و سریع ترین آنها، مسر دره شرقی است که با ورود به دره کول خدنگ آغاز می‌شود.
این دره معمولا پوشیده از برف است و بهترین زمان صعود از آن، فصل گرما است و برای رسیدن به آن باید به سمت چلگرد در ۹۲ کیلومتری شهرکرد حرکت کنید، سپس با استفاده از خودروهای (۴WD) از جاده ای به طول ۱۳.۵ کیلومتر خود را به ابتدای دره برسانید. بهتر است در قسمتی از مسیر در طول دره استراحت کنید یا در ابتدای دره شب را در کنار عشایر به استراحت بپردازید و در بامداد روز دوم به قله کلونچین صعود کنید. استفاده از یخ شکن در این برنامه الزامی است.
سبلان؛ آتشفشانی نیمه خاموش
مرتفع ترین دریاچه جهان در قله سبلان (ساوالان)قله سبلان یا به زبان ترکی ساوالان با ارتفاع ۴ هزار و ۸۱۱ متر سومین قله بلند ایران و بلندترین قله استان اردبیل است؛ سبلان کوهی آتشفشانی و نیمه خاموش که عمومی‌ترین مسیر صعود به آن، جبهه شمال شرقی است. برای رسیدن به ابتدای مسیر کوهپیمایی بایداز اردبیل به سمت لاهرود و سپس آب‌گرم شابیل حرکت کنید.
پس از رسیدن به شابیل با کرایه خوردوهای (۴WD) می‌توانید مسیر ۲۱ کیلیومتری را تا پناهگاه شمال‌شرقی در ارتفاع ۳ هزار و ۷۳۰ متری طی کنید و پس از حدود ۵ کیلومتر در نزدیکی قله در ارتفاع ۴ هزار ۷۲۶ متر به سنگ زیبای محراب برسید و در نهایت پس از حدود یک ساعت کوهپیمایی دیگر بر روی قله خواهید بود.
روی قله سبلان یکی از مرتفع‌ترین دریاچه‌های دنیا را مشاهده می‌کنید قطر این دریاچه ۱۴۶ متر است و جز تابستان، در تمام سال سطح آن یخ بسته است.
برف انبار؛ دره‌ای آکنده از برف و یخ
برف انبار در جنوب غرب روستای فردو در قمقله برف انبار با ارتفاع ۳هزار و ۲۳۳ متر، بلندترین قله استان قم، در جنوب غرب روستای فردو از توابع شهرستان کهک در ۶۰ کیلومتری شهر قم واقع شده است. نام برف انبار برگرفته از دره‌ای در کنار قله است که در فصل زمستان برف زیادی در آن انباشته می‌شود و تا تابستان هم پر از برف‌های یخ زده است.
برای رسیدن به ابتدای مسیر کوهپیمایی در ارافع ۲هزار و ۲۵۰ متر باید وارد اولین جاده خاکی پس از روستای فردو شوید و سه کیلومتر با خودرو طی کنید. کوهپیمایی را در شیبی ملایم آغاز کنید و پس از رسیدن به چشمه پارسا و برداشتن آب با استفاده از مسیر پاکوب وارد دره سمت را ست شوید تا به یال برسید. در مجموع حدود سه ساعت کوه پیمایی به قله برف انبار خواهید رسید.
در نزدیکی قله، جان‌پناهی با ظرفیت ۵۰نفر ساخته شده است که کوهنوردان می‌توانند در شرایط نامساعد جوی و برای استراحت و شب‌مانی از آن استفاده کنند.
هزار؛ ۴۵۰۱ متر است
برای صعود به هزار از آبشار راین باید عبور کردقله هزار با ارتفاع ۴ هزار و ۵۰۱ متر، بلندترین قله استان کرمان است که در جنوب‌غربی شهر راین واقع شده است.برای رسیدن به قله هزار می‌توان از دو مسیر اقدام به صعود کرد، مسیر جبهه شمالی مسیر عمومی‌تری محسوب می‌شود و باید از شهر راین و با گذر از آبشار راین صعود کنید.
البته جبهه جنوب‌شرقی مسیر راحت‌تر، مناسب‌تر و مرتفع‌تری دارد، برای صعود از این مسیر باید با خوردوهای (۴WD) از روستای راسک به سمت روستای اُردیکان بروید و سپس از کنار آبشار اردیکان در ارتفاع ۳هزار و ۴۶۱ متر کوهپیمایی را آغاز کنید.
با گذر از آبشار در مسیر پاکوب از چشمه ای گوارا به نام بُن‌چشمه عبور خواهید کرد. با ادامه مسیر در پاکوب‌هایی با شیب تند به یالی که به قله ختم می‌شود، می‌رسید و در نهایت پس از پنج ساعت به قله زیبای هزار خواهید رسید.
۱۰۰مسیر طبیعت‌گردی ایران
کتاب ۱۰۰مسیر طبیعت‌گردی ایران، مشخصات، مختصات جغرافیایی و مسیر ۳۸ قله شناخته شده ایران را با نوشته‌های کوتاه و پرمایه، تصاویری چشم‌نواز و کمتر دیده شده برای علاقه‌مندان به سفر و گردشگری در دل طبیعت، توضیح می‌دهد.
یکی از ضرورت‌های سفر و گردشگری مطالعه درباره مقصد سفر است، دریافت اطلاعات و آگاهی از مسیر و مقصد از منابع مختلف امکان‌پذیر است، جست‌وجوی اینترنتی، گفت‌وگو با افرادی که تجربه سفر به آن مقاصد را داشته‌اند و مطالعه کتاب. حال آنکه اگر هدف گردشگری در طبیعت است، مسیریابی و انتخاب بهترین و امن‌ترین مسیرها، نحوه پیمایش و آشنایی با اقلیم منطقه، منبعی معتبر مانند کتاب، آن هم کتابی را که یک راهنمای حرفه‌ای طبیعت‌گردی نوشته باشد می‌طلبد.
کتاب ۱۰۰مسیر طبیعت گردی ایران نوشته پرویز شجاعی پارسا (سال ۱۴۰۱ / نشر اگر) علاوه بر معرفی قله‌ها، آبشارها، دریاچه‌ها، تالاب‌ها و گنبدهای نمکی، درباره رکاب‌زنی، پیمایش، دره‌نوردی، بیراهه‌گردی (آفرود) و مسیرهای اصلی و فرعی این جاذبه‌ها توضیحاتی را به علاقه‌مندان به گرشگری در طبیعت ارائه کرده است که به گفته او «حاصل پانزده سال سفر، تجربه، نکته‌برداری، پژوهش و عکاسی در کوه‌ها، بیابان‌ها، کویرها، جنگل‌ها، رودخانه‌ها، دره‌های استان‌های مختلف ایران در قالب گشت‌های شناسایی و تحقیقاتی است».
در مقدمه این کتاب آمده است «گردشگر در طبیعت مستلزم احترام به آن است، یادگیری و توجه به نکات فنی و علمی که از صدمه رساندن به طبیعت جلوگیری می‌کند برای هر گردشگر و علاقه‌مند به طبیعت واجب است. بدون شک ایران زیبا، مسیرها و مقصدهای پرشماری دارد که مجال پرداختن به همه آنها در این کتاب میسر نیست، اما امیدوارم بتوانیم در آینده نزدیک و در کتاب‌های دیگر قدم‌های بهتر و شایسته‌تر برداریم.
نوسینده کتاب که راهنمای گردشگری در طبیعت است به علاقه‌مندان یادآوری کرده که به همراه داشتن ابزارهای مسیریابی همچون قطب نما، GPS و در صورت نیاز استفاده از اطلاعات مربی فنی یا راهنمای محلی در بسیاری از سفرها لازم است و باید برای آن آمادگی داشته باشید، همچنین آگاهی فنی و به همراه داشتن تجهیزات و امکانات لازم برای هر نوع سفر اصل مهمی است که بدون آن هیچ سفری در طبیعت امکان‌پذیر نیست.
