۰۳ مرداد ۱۴۰۴ - ۱۰:۳۵
تلاش رضا شاه برای یکجانشینی بختیاری‌ها؛ ۵ هزار ریال اعتبار ساخت ۲ مدرسه ۲ کلاسه
رضا شاه پهلوی برای یکجانشینی ایلات بختیاری در کنار اقدامات نظامی و سرکوب آنها به تاسیس مدارس دولتی عمدتاً با هدف یک‌دست کردن لهجه‌های مختلف زبان فارسی و تسری فرهنگ غالب، همچنین تثبیت دولت مرکزی و کاهش نفوذ قدرت‌های محلی و عشایری روی آورد.
به گزارش خبرنگار تاریخ و اندیشه ایران اکونومیست، سندی در تاریخ ۱۳۱۶/۰۵/۰۳ از وزارت داخله به ریاست وزراء برای ساخت دو دبستان دوکلاسه در حوزه بختیاری چهارلنگ صادر شد که اجازه برداشت مبلغ ۵ هزار ریال از اعتبار ۲۵ هزار ریالی اسکان عشایر بختیاری را می دهد.
رضا شاه با تکیه بر قدرت نظامی، بارها شورش‌ها و اعتراض‌های ایل بختیاری را سرکوب کرد و با تضعیف اقتدار خان‌ها، به‌تدریج ساختار سیاسی و اجتماعی سنتی آنان را از هم پاشید. همزمان، دولت با احداث راه‌آهن، جاده‌های کوهستانی، مدارس و نهادهای اداری، زمینه‌های استقرار دائم در مناطق سکونت بختیاری‌ها را فراهم کرد.
در این سند آمده است: «از چندی قبل به اینطرف موضوع تأسیس چند دبستان ۲ کلاسه در حوزه بختیاری چهارلنگ با وزارت معارف تبادل نامه شده است. اگر حکومت، محلی در نقاطی از مرکزیت داشته باشد ۲ محل مناسب برای مدرسه تهیه کند و به تأسیس دبستان اقدام کند. پس از اعلام موضوع به حکومت چهارلنگ اظهار می دارد برای اسکان ایلات آنجا ساخته شده. حکومت پیشنهاد می کند از مبلغ بیست و پنج هزار ریال اعتبار اسکان ۱۳۱۶ حوزه بختیاری چهارلنگ، مبلغ پنج هزار ریال برای هزینه ساختمان دو دبستان تخصیص داده شود. تأسیس دبستان ها عامل مهم در تشویق ایلات خواهد بود. مقدمات نشر معارف در بین آنها فراهم گردد.»
سند وزارت داخله به ریاست وزراء برای ساخت دو دبستان دو کلاسه در حوزه بختیاری چهارلنگدر راستای تحکیم سلطه دولت مرکزی و کاهش نفوذ ایلات، رضا شاه پهلوی نظام کوچ‌نشینی را نشانه عقب‌ماندگی دانست و با اعمال مجموعه‌ای از سیاست‌های نظامی، اداری و عمرانی، مسیر اسکان دائم ایلات را هموار کرد.
ایل بختیاری که در نواحی زاگرس میانی؛ شامل مناطق چهارمحال، خوزستان، شرق لرستان و غرب اصفهان پراکنده بود، سال‌ها با نظام کوچ‌نشینی فصلی به حیات اقتصادی و فرهنگی خود ادامه داده بود. اما از دوره حکومت پهلوی اول، روند تبدیل این ایل به جامعه‌ای یکجانشین آغاز شد. اصلاحات ارضی در ادامه این سیاست، در دهه ۱۳۴۰ خورشیدی اجرا شد که با سلب مالکیت از خوانین و واگذاری زمین به عشایر، شیوه زندگی کوچ‌نشینی را بیش از پیش تضعیف کرد.
در مجموع هدف کلان این اقدامات کاهش نقش ساختارهای قبیله‌ای مستقل و ادغام آنها در ساختار دولت‌محور پهلوی بود. بختیاری‌ها که تا پیش از آن، هویتی نیرومند و ساختاری خودمختار داشتند، به تدریج در چارچوب نظم جدید سیاسی و اجتماعی کشور کمرنگ شدند. این اصلاحات نه‌تنها ساختار اقتصادی ایل را دگرگون کرد، بلکه بستر مهاجرت به روستاها و شهرها را نیز فراهم آورد که پدیده حاشیه نشینی را به همراه داشت.
منبع: خبرگزاری ایرنا
گزارش خطا
آخرین اخبار