جهان اسلام امروز به مسائل حکمرانی از منظر قرآن نیاز دارد

به گزارش ایران اکونومیست، در این همایش احمد دبوق از لبنان، رستم رشید وویچ فاییزوف از روسیه، حجت‌الاسلام مولانا سیدمحمد فیاض باقرحسینی از هند، شیخ زین‌الدین پیتریم از تایلند، الحاجی انجای از سنگال، دکتر مازلی از مالزی، محمد عزیز بن عاشور از تونس، رانیا حمادی و فاطمه حسن حجازی از لبنان، امل مهلهل مطوری از عراق و منصوره نقوی از هند هر کدام گزاشی از فعالیت‌های پژوهشی خود را در ارتباط با موضوع همایش «رسالات الله» ارائه کردند.

حجت‌الاسلام و المسلمین عبدالحسین خسروپناه در ادامه این همایش ‌با خیر مقدم حضور قرآن‌پژوهان کشورهای مختلف اسلامی اظهار کرد: قرآن یک منبع الهی است که گرچه برای پیامبر اکرم نازل شده و یک نسخه اسلامی به‌شمار می‌رود اما همه معارف آن دربردارنده نسخه انسانی است؛ یعنی برای همه ادیان و مذاهب و حتی افرادی که به ادیان خاصی اعتقاد دارند، نسخه درمانگر و «شِفاءٌ لِما فِی الصُّدُورِ» است.

دبیر شورای عالی انقلاب فرهنگی با بیان اینکه وقتی قرآن بیانگر رسالت الهی باشد مأموریت همه ما این است که رسالت الهی را تبلیغ کنیم؛ به بیان شرایط تبلیغ رسالت و رسالات الهی پرداخت و گفت: اولین شرط تبلیغ رسالات الهی داشتن علم و معرفت و حکمت است. انسان جاهل به معارف اسلامی، نمی‌تواند مبلّغ درست‌ و صحیحی باشد. لذا باید براساس آیه نفع، اول باید معارف اسلامی را فرابگیریم و بعد بتوانیم به تبلیغ قرآن بپردازیم.

وی شرط دوم در تبلیغ رسالات الهی را داشتن خشیّت الهی دانست و اظهار کرد: هم این‌که خشیت الهی را داشته باشیم و هم اینکه غیر از خدا خشیت‌ نداشتنه باشیم. همان‌طور که می‌فرماید «الَّذِینَ یُبَلِّغُونَ رِسالاتِ اللَّهِ وَ یَخْشَوْنَهُ وَ لا یَخْشَوْنَ أَحَداً إِلَّا اللَّهَ وَ کَفی‌ بِاللَّهِ حَسِیباً».

حجت‌الاسلام و المسلمین خسروپناه شرط سوم را پذیرش ولایت الهی و ولایت رسول‌الله(ص) و نپذیرفتن ولایت یهود و نصارا دانست و افزود: سوره مائده 113مُین سوره‌ای است که بر پیغمبر(ص) نازل شد. چند ماه قبل از وفات پیامبر(ص) این سوره بر ایشان نازل شد و بعد از سوره مائده آخرین سوره‌ای که بر پیغمبر(ص) نازل شد، سوره توبه یا برائت است. سوره مائده را من به سوره «ولایه» یا سوره «حکومه» تعبیر می‌کنم؛ چون حکمرانی را بیان کرده است. در سوره مائده خداوند دو دستور سلبی و ایجابی به پیغمبر(ص) و مؤمنین می‌دهند. توصیه سلبی این است که می‌فرماید: «یَا أَیُّهَا الَّذِینَ آمَنُوا لَا تَتَّخِذُوا الْیَهُودَ وَالنَّصَارَیٰ أَوْلِیَاءَ ۘ بَعْضُهُمْ أَوْلِیَاءُ بَعْضٍ ۚ وَمَنْ یَتَوَلَّهُمْ مِنْکُمْ فَإِنَّهُ مِنْهُمْ ۗ إِنَّ اللَّهَ لَا یَهْدِی الْقَوْمَ الظَّالِمِینَ» اگر کسی ولایت یهود و نصارا را پذیرفت جزئی از آن‌ها می‌شود. کسی هم که از یهود و نصارا بشود به خود و جامعه اسلامی ظلم کرده است. توصیه دوم ولایت ایجابی است. یعنی ولایت خدا و رسول را بپذیرید. خداوند می‌فرمایند «إِنَّما وَلِیُّکُمُ اللَّهُ وَرَسولُهُ وَالَّذینَ آمَنُوا الَّذینَ یُقیمونَ الصَّلاةَ وَیُؤتونَ الزَّکاةَ وَهُم راکِعونَ».

وی ادامه داد: در دستور سوره مائده می‌فرمایند دو دسته از مومنین هستند که ولایت یهود و نصارا را می‌پذیرند. ‌دسته اول مؤمنینی هستند که در قلوب آن‌ها مرض است «فَتَرَی الَّذِینَ فِی قُلُوبِهِمْ مَرَضٌ یُسَارِعُونَ فِیهِمْ یَقُولُونَ نَخْشَیٰ أَنْ تُصِیبَنَا دَائِرَةٌ ۚ فَعَسَی اللَّهُ أَنْ یَأْتِیَ بِالْفَتْحِ أَوْ أَمْرٍ مِنْ عِنْدِهِ فَیُصْبِحُوا عَلَیٰ مَا أَسَرُّوا فِی أَنْفُسِهِمْ نَادِمِینَ». این‌ها می‌گویند اگر ما سراغ یهود و نصارا نرویم و از آن‌ها تبعیت نکنیم ممکن برای‌مان مشکل و گرفتاری ایجاد شود. در حالیکه خداوند نصرت را به کسانی می‌دهد که سراغ یهود و نصارا نرفتند. دسته دومی که سراغ ولایت یهود و نصارا می‌روند، کسانی هستند که ارتداد در دین پیدا می‌کنند؛ «یَا أَیُّهَا الَّذِینَ آمَنُوا مَنْ یَرْتَدَّ مِنْکُمْ عَنْ دِینِهِ فَسَوْفَ یَأْتِی اللَّهُ بِقَوْمٍ یُحِبُّهُمْ وَیُحِبُّونَهُ أَذِلَّةٍ عَلَی الْمُؤْمِنِینَ أَعِزَّةٍ عَلَی الْکَافِرِینَ یُجَاهِدُونَ فِی سَبِیلِ اللَّهِ وَلَا یَخَافُونَ لَوْمَةَ لَائِمٍ ۚ ذَٰلِکَ فَضْلُ اللَّهِ یُؤْتِیهِ مَنْ یَشَاءُ ۚ وَاللَّهُ وَاسِعٌ عَلِیمٌ». این‌ها بخشی از دین را کنار گذاشته‌اند.

دبیر شورای عالی انقلاب فرهنگی شرط دیگر تبلیغ رسالات الهی را جهاد در راه خدا دانست و اضافه کرد: در سوره مائده می‌فرماید «فَسَوْفَ یَأْتِی اللَّهُ بِقَوْمٍ یُحِبُّهُمْ وَیُحِبُّونَهُ أَذِلَّةٍ عَلَی الْمُؤْمِنِینَ أَعِزَّةٍ عَلَی الْکَافِرِینَ». در مقابل مؤمنین نرم و در مقابل کفار سخت و سفت هستند. یعنی خداوند در سوره مائده به مومنین می‌گویند اگر انصار و مهاجر باشید که سال‌ها با پیغمبر جنگیدید، اگر تولّی یهود و نصارا پذیرفتید دیگر امیدی به شما نیست، بلکه خداوند گروهی را می‌فرستد که نسبت به مؤمنین مهربان، نسبت به کفار سخت و سفت، مجاهد در راه خدا هستند و نمی‌ترسند.

حکمرانی یک بحث جدید است که باید در آن تفسیر به رأی دچار نشویم و از قرآن برای مباحث حکمرانی استفاده کنیم. جهان اسلام امروز به مسائل حکمرانی از منظر قرآن نیاز دارد.

حجت‌الاسلام و المسلمین ‌خسروپناه گفت: چهار شرطی که مرور کردیم، برخی از شرایط تبلیغ رسالات الهی است. تفصیل این شرایط را می‌توانید از تفسیر «المیزان» علامه طباطبایی و تفسیر «التحریر و التنویر» علامه ابن‌عاشور ملاحظه کنید. این دو تفسیر هم تفسیر اجتماعی، سیاسی و فرهنگی و هم تفسیر اعتقادی و فقهی هستند. دو علامه و دانشمند بزرگ ایرانی و تونسی این دو تفسیر را نوشتند و ما اکنون باید میراث‌دار این دو تفسیر ارزشمند باشیم و از این تفاسیر و تفاسیر دیگر باید برای مباحث حکمرانی بهره ببریم.
وی تصریح کرد: حکمرانی یک بحث جدید است که باید در آن تفسیر به رأی دچار نشویم و از قرآن برای مباحث حکمرانی استفاده کنیم. جهان اسلام امروز به مسائل حکمرانی از منظر قرآن نیاز دارد.

دبیر شورای عالی انقلاب فرهنگی در پایان با تقدیر از تمام میهمانان و برگزارکنندگان این همایش گفت: امیدوارم یک اتحادیه جهان اسلامی در تبادل تجربیات قرآنی شکل گیرد و همه مسلمانان ذیل قرآن به مباحث حکمرانی بپردازند.