به گزارش ایران اکونومیست، این چهارمین فصل کاوش باستان‌شناسان در محوطه کله کوب آیسک شهرستان سرایان در استان خراسان جنوبی است. محوطه‌ای که به گفته محمدحسین عزیزی خرانقی، سرپرست این کاوش‌ها، یکی از معدود محوطه‌های پیش از تاریخ استان خراسان جنوبی است که دارای توالی فرهنگی از دوره مس‌سنگی (هزاره پنجم پیش از میلاد) تا دوره مفرغ (هزاره دوم پیش از میلاد) است.
کاوش‌های این محوطه باستانی از سال ۱۳۹۷ آغاز شده و باستان‌شناسان به توالی فرهنگی بسیار مهمی لز پیش از تاریخ در شرق ایران دست یافته‌اند. عزیزی خرانقی، عضو هیأت علمی پژوهشکده باستان‌شناسی، مهمترین دستاورد این مطالعات را شناسایی مواد فرهنگی متعلق به دوره آغاز شهرنشینی (فرهنگ‌های هزاره چهارم پیش از میلاد) یا فرهنگ آغاز عیلامی (افق فرهنگی شوش II) می‌داند.
باستان‌شناسان تا به حال، سفال‌های شاخص این دوره شامل سفال لبه واریخته، سینی بانشی، سفال‌های دسته دماغی و لوله اوروکی را کشف کرده‌اند. آن‌ها معتقدند این مواد فرهنگی یافته‌شده همگی شواهدی متقن از حضور فرهنگی است که تا قبل از آثار آن تا فلات مرکزی ایران و کرمان، شناسایی شده بود.
عزیزی خرانقی نیز می‌گوید: شناسایی آثار این فرهنگ در شرق ایران نشان‌دهنده گستره عظیم آن در فلات ایران در هزاره چهارم پیش از میلاد است.
این باستان‌شناس از اینکه تاکنون مواد فرهنگی متنوع و متعدد از فرهنگ آغاز عیلامی در کله کوب شناسایی شده، اما هنوز لایه فرهنگی برجایی از این دوره شناسایی نشده است، اظهار تأسف می‌کند و می‌گوید: مواد فرهنگی یادشده در بافتی ثانویه به دست آمده و نتایج تاریخ‌گذاری مطلق صورت‌گرفته از نمونه‌های ذغال با همکاری دانشگاه توکیو نیز هنوز تاریخ مطلقی از این دوره ارائه نکرده است.
باستان‌شناسان چهارمین فصل کاوش در این منطقه را که با مجوز پژوهشگاه میراث فرهنگی و گردشگری آغاز شده است، تلاشی برای شناسایی لایه‌های برجای آغاز شهرنشینی در محوطه کله کوب می‌دانند و با ایجاد گمانه‌هایی در بخش‌های مختلف محوطه، تلاش می‌کنند توالی دقیق‌تری از فرهنگ‌های پیش ازتاریخ این محوطه، پیدا کنند.
