سیستان و بلوچستان، سرزمین فرصت ها برای سرمایه های سرگردان

به گزارش ایران اکونومیست؛ سیستان و بلوچستان با گستره 187 هزار و 502 کیلومتر مربع دارای 20 شهرستان، 42 شهر، 50 بخش، 112 دهستان و هفت هزار و 124 آبادی دارای سکنه است.
این استان در شرق و جنوب شرقی ایران از جنوب به دریای عمان، از شرق به کشورهای پاکستان و افغانستان و از غرب به استانهای هرمزگان و کرمان محدود شده است.
طول مرزهای بین‌المللی سیستان و بلوچستان با 2 کشور پاکستان و افغانستان افزون بر هزار و 200 کیلومتر است، این استان با دارا بودن یک ششم از کل مرزهای جمهوری اسلامی ایران از این نظر مقام نخست را در استانهای مرزی دارد.
هم مرزی استان با 2 کشور پاکستان و افغانستان در شرق در یک سو و دسترسی به آبهای آزاد دریای عمان در جنوب از سوی دیگر بهره مندی از منطقه آزاد تجاری- صنعتی چابهار، منطقه ویژه اقتصادی سیستان و بازارچه های مرزی در طول نوار مرزی راه را برای نقش آفرینی استان در تجارت، ترانزیت خارجی و مبادلات مرزی فراهم ساخته است.

** سیستان و بلوچستان از 2 منطقه متمایز تشکیل شده است
منطقه سیستان در شمال سیستان و بلوچستان شامل پنج شهرستان زابل، زهک، نیمروز، هامون و هیرمند بوده که برآمده از آبرفت های رودخانه هیرمند است که بزرگ ترین دریاچه آب شیرین جهان یعنی تالاب بین المللی هامون را که هم اکنون دچار خشکی شده است، در خود جای داده است.
وزش بادهای 120 روزه که از اواخر بهار تا پایان تابستان می وزد موجب تشدید خشکی در منطقه سیستان شده است. منطقه بلوچستان در مرکز و جنوب استان دارای 15 شهرستان زاهدان ، میرجاوه ، خاش ، سراوان ، سیب و سوران ، مهرستان ، ایرانشهر، بمپور، فنوج، سرباز ، دلگان، نیکشهر ، قصرقند، چابهار و کنارک است که از تنوع اقلیمی بالایی از جمله طبیعت کوهستانی، بیابان، مجاورت با دریا برخوردار است.
بالا بودن میانگین دما و پایین بودن نوسانات آن در شمال و مرکز بلوچستان از مشخصه های اساسی اقلیم منطقه است که با توجه به پایین بودن نزولات جوی و عدم وجود منابع برفی کوهستانی اکثر جریانات رودخانه ای، موقتی و فصلی بوده و در بخش وسیعی از استان منابع محدود آب های زیرزمینی تنها امکانات تامین آب محسوب می شوند.
مناطق جنوبی استان با توجه به مجاورت با دریای عمان و بهره گیری از بادهای موسمی اقلیم متفاوت و منحصر به فردی دارند.

** اهم مزیت های سرمایه گذاری در سیستان و بلوچستان
مدیر کل دفتر جذب و حمایت از سرمایه گذاری استانداری سیستان و بلوچستان  گفت: این استان به دلیل استقرار در کنار آبهای آزاد بین المللی خارج از تنگه هرمز، برخورداری از هزار و 200 کیلومتر مرز خاکی با کشور های پاکستان و افغانستان و 300 کیلومتر مرز ساحلی در کنار دریای عمان ، نزدیکی مناطق ساحلی استان با کشورهای حوزه خلیج فارس و دریای عمان و شبه قاره هند از موقعیت جغرافیایی ویژه و مناسبی برای تجارت برخوردار است.
ماندانا زنگنه افزود: وجود 2 بندر مهم کشتیرانی «شهید بهشتی و شهید کلانتری» در چابهار که با برنامه های توسعه دولت و مشارکت سرمایه گذاران خارجی ظرفیت تخلیه آن تا هشت و نیم میلیون تن افزایش یافته امکان پهلوگیری کشتی های بزرگ برای آن فراهم شده است از دیگر ظرفیت های مهم این استان در حوزه اقتصادی است.
وی ادامه داد: سیستان و بلوچستان با توجه به موقعیت جغرافیایی و ژئوپلیتیک خاص خود قابلیت استقرار صنایع نیروگاهی از جمله انرژی های تجدید پذیر بادی و خورشیدی را دارد.
وی بیان کرد: با وجود ظرفیت های فراوان سیستان و بلوچستان در زمینه انرژی های نو این استان می تواند بستر مناسبی در زمینه سرمایه گذاری داخلی و خارجی فراهم کند به طوری که سرمایه گذاری در این بخش با توجه به نیاز کشورهای افغانستان و پاکستان به واردات برق از ایران سوددهی فراوان را برای فعالان اقتصادی به دنبال دارد.
مدیر کل دفتر جذب و حمایت از سرمایه گذاری سیستان و بلوچستان وجود حداقل پنج فرودگاه فعال در سطح استان، اتصال استان و مرز پاکستان به شبکه راه آهن سراسری کشور و خط آهن در دست ساخت چابهار- میلک- سرخس به عنوان کریدور شمال و جنوب و راه اندازی خط کشتیرانی چابهار-مسقط برای حمل بار و مسافر وامکان توسعه خطوط کشتیرانی را از دیگر ظرفیت های این استان در حوزه زیربنایی عنوان کرد.

** نگاهی به بخش صنعت معدن سیستان و بلوچستان
سیستان و بلوچستان دارای هزار و 128 واحد صنعتی با اشتغال مستقیم بیش از 24 هزار نفر است.
عمده پراکندگی واحدهای صنعتی مستقر در استان به ترتیب در شهرستانهای زاهدان، ایرانشهر و زابل است.
بیشترین واحدهای صنعتی سیستان و بلوچستان صنایع کانی و غیر فلزی مشتمل بر صنعت سیمان، سنگهای تزیینی، انواع آجر و بلوک سفال، منیزیت و سیلیس دانه بندی شده، فرآوری مس و آنتیموان است.
صنایع غذایی و آشامیدنی شامل صنایع شیلاتی، بسته بندی آب آشامیدنی، نوشیدنی های گازدار، آرد گندم، بیسکویت، بسته بندی گوشت قرمز و غیره نیز در استان فعال است.
همچنین صنایع شیمیایی نساجی و سلولوزیده که سهم 20درصدی از کل کارخانجات سیستان و بلوچستان را به خود اختصاص داده است نیز مشتمل بر محصولات لاستیکی و پلاستیکی، انواع سموم، انواع لوله های پلی اتیلن، پلی پروپیلن، پی وی سی و جی ارپی، عایق های رطوبتی و انواع پودر و مایع شوینده است.
رئیس سازمان صنعت معدن و تجارت سیستان و بلوچستان با اشاره به ظرفیت های معادن این استان گفت: وجود معادن نسبتا غنی گشوده و ناگشوده فلزی و سهم بالای استان در برخورداری از این معادن و امکان توسعه فعالیت های معدنی به دلیل ساختار زمین شناسی این استان را به خاستگاه مناسبی برای انواع مواد معدنی تبدیل کرده است.
نادر میرشکار افزود: ذخائر معدنی شناخته شده و بعضا کم نظیر سیستان و بلوچستان شامل ذخایر فلزی مانند کرومیت، مس، منگنز، آنتی موان، آهن، تیتانیوم، طلا و کانسارهای غیرفلزی نظیر منیزیت، گل سفید(هونتایت)، تالک، انواع خاک های صنعتی، شیل، سیلیس، انواع سنگ های لاشه، گارنت، انواع کانیهای نیمه قیمتی، دولومیت و انواع سنگ های تزئینی و نما به ویژه انواع گرانیت ها، مرمر، مرمریت، تراورتن، سنگ چینی، آندالوزیت، فلدسپات است.
مدیر کل دفتر جذب و حمایت از سرمایه گذاری سیستان و بلوچستان وجود 28 شهرک و ناحیه صنعتی فعال در استان، تعریف منطقه چابهار به عنوان قطب سوم پتروشیمی برای استقرار صنایع پتروشیمی و پالایشگاهی، وجود کارخانه های کنسرو سازی، عمل آوری و بسته بندی ماهی و میگو، واحد سردخانه و انجماد، واحد یخسازی، واحد شناورسازی و بخش کشاورزی، اراضی مستعد و گسترده استان، اقلیم مناسب کشت محصولات مختلف به ویژه میوه های گرمسیری و خارج از فصل، آب و هوای مناسب برای پرورش زنبور عسل و تولید عسل، وجود ذخائر ژنتیکی منحصر بفرد دام و طیور در استان نظیر گاو سیستانی، گوسفند بلوچی، مرغ دشتیاری، مرغ خزک، شتر و اقلیم مناسب پرورش انواع دام و طیور از جمله گاو، گوسفند، شتر و شترمرغ از دیگر ظرفیت های سرمایه گذاری در سیستان و بلوچستان است.
زنگنه افزود: همچنین اقلیم مناسب کشت دانه های روغنی، نباتات صنعتی و گیاهان دارویی، امکان تامین بخش عمده ای از نیاز گوشت قرمز کشور، وجود افزون بر 300گونه گیاهی دارای ارزش دارویی و صنعتی و وجود بیابانهای وسیع و قابلیت توسعه اکوتوریسم و بیابانگردی از دیگر ظرفیت ها و توانمندی های این استان صد گنج محسوب می شود.

**نگاهی به شیلات و آبزی پروری در تنها بندر اقیانوسی ایران
دارا بودن سهم 36 درصدی صید آب های جنوب کشور، 31 درصد صید کل کشور، 20 درصد کل تولید آبزیان کشور، رتبه دوم صید در اقیانوس هند و تامین کننده بیش از 70 درصد تن ماهیان کشور، وجود 11 اسکله صیادی و جایگاه تخلیه صید، برخورداری از 2 هزار و 400 شناور اعم از قایق و لنج و بیش از 25 هزار نفر صیاد در قالب 34 تعاونی صیادی، اراضی و اقلیم مناسب در سواحل جنوبی برای توسعه فعالیتهای شیلاتی و صیادی و امکان اجرایی طرح های نوین شیلاتی از قبیل پرورش ماهی در قفس و پرورش متراکم و نیمه متراکم انواع آبزیان سیستان و بلوچستان را به بهشت حوزه شیلات و آبزی پروری تبدیل کرده است.
زنگنه گفت: وجود 6 شهرک صنعتی و ناحیه صنعتی فعال و بیش از 100 واحد کارخانه های کنسرو سازی، عمل آوری و بسته بندی ماهی و میگو، واحد سردخانه و انجماد، واحد یخسازی، واحد شناورسازی و اقلیم بسیار مناسب و وجود بیش از 42 هزار هکتار اراضی مستعد پرورش میگو، اقلیم مناسب پرورش انواع آبزیان از جمله صدف دریایی، جلبک های دریایی، خیار دریایی، کروکودیل و سایر آبزیان از ظرفیت های حوزه آبزی پروری و شیلات این استان است که می تواند سود آوری فراوانی را برای فعالان اقتصادی به همراه داشته باشد.
مدیر کل جذب و حمایت از سرمایه گذاری سیستان و بلوچستان با اشاره به جایگاه استان در بازرگانی و خدمات گفت: وجود نهادهای مهم اقتصادی و توسعه ای در سطح استان به ویژه منطقه آزاد چابهار با امتیازات ویژه برای سرمایه گذاری تولیدی و خدماتی، شرایط ممتاز استان برای تصدی نقش بازرگانی ملی و ترانزیت خارجی میان اروپا و آسیای مرکزی با آبهای شرقی وجنوبی و شاخ آفریقا و وجود مناطق ویژه اقتصادی میرجاوه و رامشار با مشوق ها و تسهیلات ویژه برای سرمایه گذاری از مهمترین ظرفیت ها در این حوزه بحساب می آیند.
 
** سیستان و بلوچستان سرزمین افسانه و اسطوره ها
سیستان و بلوچستان ازنظر گردشگری و طبیعت ‌گردی در حد یک کشور است به طوری که تنوع میراث فرهنگی نظیر شهر سوخته، کوه خواجه، قلعه ناصری، دهانه غلامان، دریای چابهار همه و همه سبب شده تا این استان ازنظر گردشگری بی ‌نظیر باشد.
اگرچه سیستان و بلوچستان به لحاظ کمبود نزولات آسمانی سرزمین کویری بوده و کویر خود نیز زیبایی‌های خاصی دارد و هرساله تعداد زیادی گردشگران خارجی را همراهی می ‌کند اما مناطقی همچون دامنه قله تفتان، رودخانه پرپیچ ‌و خم سرباز با دامنه‌های سرسبز و باغات بزرگ موز و انبه، شهر باستانی و کم نظیر شهرسوخته، دهانه غلامان به عنوان تخت جمشید خشت و کلی دوره هخامنشی و دامنه کوه خواجه مناظر خیره‌ کننده‌ای را خلق کرده و در حقیقت چشم ‌نواز هر بیننده‌ای است.
زنگنه بیان کرد: طبیعت گردی، زندگی روستایی و عشایری یکی از مزیت های گردشگری سیستان و بلوچستان است چرا که این استان کمترین نرخ شهرنشینی را داشته و همین موضوع می تواند باعث توجه ویژه به حوزه روستا و طبیعت خاص استان برای گردشگران داخلی و خارجی شود.
وی بیان کرد: جاذبه های تاریخی بین المللی سیستان و بلوچستان نظیر شهرسوخته، بیابان لوت، فرش سیستان، روستای کلپورگان که ثبت جهانی شده اند می تواند پذیرای گردشگران زیادی در طول سال باشد.