تسهیل روابط تجاری یا نفت در برابر غذا

اخیراً مدیرکل دفتر آسیا و اقیانوسیه سازمان توسعه تجارت ایران خبر داده که مذاکرات تجارت ترجیحی ایران و هند نهایی شده و فقط مراحل تکمیلی این موافقت‌نامه باقی مانده که تا یک ماه آینده عملیاتی می‌شود.

سید مجتبی موسویان  گفته بود: تعرفه‌های ترجیحی، بر کاهش قیمت تمام شده کالا در کشور هدف تأثیرگذار است. وقتی تعرفه گمرکی یک کالا به جای 10 درصد، پنج درصد محاسبه شود، آن کالا نسبت به کالاهای دیگر رقابتی‌تر می‌شود. بنابراین، تعرفه‌های ترجیحی، شرایط را برای حضور کالاها در دیگر بازارها فراهم می‌کند.

موافقت‌نامه‌های تجارت ترجیحی درواقع توافقاتی بین دو یا چند کشور است که در آن‌ها تعرفه‌ کالاهای تولید شده در کشورهای عضو، کمتر از تعرفه‌ وضع شده بر کالاهای تولید شده در کشورهای غیرعضو است. به بیان ساده، دو یا چند کشور با یکدیگر توافق می‌کنند تا تعرفه‌ها را به‌گونه‌ای تنظیم کنند که ورود کالاهای آن‌ها به یکدیگر به‌صرفه‌تر باشد و این از طریق کاهش تعرفه در قبال کالای تولیدشده در کشور طرف قرارداد و افزایش رقابت‌پذیری آن نسبت به کالاهای مشابه تولید سایر کشورهاست.

حال تجارت ترجیحی بین ایران و هند که یکی از بزرگ‌ترین شرکای تجاری‌اش محسوب می‌شود، می‌تواند در شرایط فعلی که کشور با تحریم‌های یک‌سویه آمریکا مواجه است، کمکی به تسهیل مراودات تجاری نماید؟

پرهام رضایی، نایب رئیس اتاق مشترک بازرگانی ایران و هند در این رابطه  می‌گوید: موضوع تجارت ترجیحی هنوز نهایی نشده و طرفین در حال مذاکره هستند، اما قطعاً به نتیجه می‌رسد. در شرایط فعلی کشور، تعرفه‌های ترجیحی می‌تواند به واردات و خصوصاً صادرات ما کمک کرده و فضا را در این زمینه بیشتر باز کند.

رضایی اذعان می‌کند: تعرفه یک سری کالاهای ایرانی در هند از جمله محصولات کشاورزی و شیمیایی بالاست. همان‌طور که ما پولی را در آنجا داریم که در برابر آن باید وارداتی را انجام دهیم تا آن پول وصول شود، باید صادرات خود را نیز تقویت کنیم. تعرفه‌های ترجیحی می‌تواند کمک کند که ما تراز صادراتی خود را مثبت کنیم.

وی می‌افزاید: بیشتر صادرات ما به هند شامل محصولات کشاورزی از جمله سیب، کیوی، خرما، خشکبار و همچنین مواد پتروشیمی و قیر است. در سوی مقابل، از هند نیز برنج، محصولات شیمیایی، دارویی، ماشین‌آلات صنعتی و همچنین غلات به ایران وارد می‌شود.

**هندی‌ها منتظر نهایی شدن SPV هستند

این فعال بخش خصوصی با تأکید بر اینکه نمی‌‌توان این سیستم را تهاتری نامید، زیرا کالا با کالا مبادله نمی‌شود، توضیح داد: صادرات اصلی ایران به هند نفت است که بخشی از پول آن در آنجا به روپیه قابل وصول است و در رابطه با بخش دیگر، اگر کانال اعتباری اروپا باز شود، به ارزهای دیگر قابل وصول است. درواقع هندی‌ها اکنون منتظر نهایی شدن SPV هستند تا ما یک سری از کالاها را از اروپا وارد کنیم و هند به‌عنوان کشور ثالث وارد شده و از طریق این کشور، آن کالا به ایران بیاید و وجه آن نیز از طریق هند پرداخت شود.

**آینده چابهار روشن است

وی به همکاری‌های ایران و هند در بندر چابهار اشاره کرده و اظهار می‌کند: این همکاری‌ها نیز قطعاً می‌تواند در این زمینه کمک شایانی کند. چابهار معافیت از تحریم دارد. همچنین یک موافقت‌نامه همکاری در این رابطه بین ایران، هند و افغانستان امضا شده و فقط بحث ایران نیست. افزون بر ایران، معافیت یاد شده به افغانستان هم تعلق گرفته و هر دو می‌توانند از این موقعیت استفاده کنند. اکنون گرداننده بندر چابهار هندی‌ها هستند و قرارداد 10ساله‌ای را به‌صورت BOT (ساخت، بهره‌برداری و واگذاری) منعقد کرده‌اند و قطعاً آن منطقه آینده روشنی را دارد.

نایب رئیس اتاق مشترک بازرگانی ایران و هند می‌گوید: ما هنوز وارد سازمان تجارت جهانی نشده‌ایم. هر گونه قرارداد دوجانبه یا چندجانبه، از نظر من جنبه مثبتی روی تجارت دارد.

حامد پاک‌طینت، دبیر کل مجمع فعالان اقتصادی نیز  می‌گوید: بیشترین صادرات نفت ما به چین، هند و کره جنوبی است. در شرایط تحریمی که اروپا سخت‌تر از ایران نفت خریداری می‌کند، بیشترین تمرکز ما روی این سه کشور است. کره جنوبی تقریباً خرید نفت خود را از ایران به صفر رسانده است. حتی منتظر نشده که مهلت 6 ماهه معافیتش نیز به اتمام برسد.

وی در این رابطه می‌افزاید: چین نیز قدری خرید نفت خود را کاهش داده است. به نظر می‌رسد این کشور در نشستی که در حاشیه اجلاس گروه 20 برگزار شد، با آمریکا به توافق رسیده که تا حدی تأمین نفت خود را از طریق آمریکا انجام دهد.

**هند؛ خریدار مهم نفتی

پاک‌طینت نتیجه می‌گیرد که هند مهم‌ترین خریدار نفت ایران است و می‌گوید: حال اینکه ما چگونه قرار است با مهم‌ترین مشتری نفت خود داد و ستد کنیم و در رابطه با نفتی که می‌فروشیم چه سازوکار مالی‌ای برقرار شود، اهمیت زیادی دارد.

وی در این رابطه اظهار می‌کند: بر اساس خبری که در این رابطه منتشر شده، کمتر قرار است تبادل مالی انجام شده و این توافق بیشتر از جنس داد و ستد یا تهاتر است. یعنی قرار است در برابر نفتی که به هند می‌فروشیم، کالا دریافت کنیم.

پاک‌طینت ادامه می‌دهد: تعرفه ترجیحی به معنای این است که قرار بر کاهش تعرفه‌ها است. در تعرفه ترجیحی یا کاهش تعرفه‌ها، گاهی ممکن است تعرفه‌ها تا نصف و حتی به میزان صفر کاهش یابد.

**نفت در برابر غذا؟

این فعال اقتصادی می‌گوید: ظاهراً قرار است در برابر نفتی که به هند می‌‌فروشیم، از این کشور کالا دریافت کنیم. کالایی نیز که از هند وارد می‌کنیم بیشتر محصولات غذایی است. از سوی دیگر، اپراتوری بندر چابهار نیز به هند واگذار شده، بنابراین این متغیرها دست به دست هم می‌دهد که ما نتیجه بگیریم نفت را در برابر کالا می‌دهیم.

پاک‌طینت با اشاره به کارکرد تعرفه‌های ترجیحی، اظهار می‌کند: هنگامی که در شرایط عادی زندگی می‌کنیم، می‌توانیم پول نفتی را که می‌فروشیم، در هر جایی مصرف کرده و از هر کشوری که تمایل داریم خرید کنیم. اقتصاد آزاد در شرایط عادی از تعرفه ترجیحی حمایت می‌کند. اصلاً سازمان تجارت جهانی می‌گوید تمام اقتصاد تعرفه ترجیحی باشد؛ یعنی به‌طور کلی تعرفه‌ها برداشته شود. در نتیجه، هر کشوری که کالایی را ارزان‌تر و بهتر تولید کرد، برنده است.

وی همچنین محدودیت‌های تحمیل شده به مراودات تجاری کشور را یادآور شده و می‌گوید: ما در شرایط عادی نیستیم. از آنجایی که در شرایط تحریمی قرار داریم، ناچاریم نفت خود را به یک جای خاص فروخته، پول آن را نگیریم و حتی امتیاز هم بدهیم تا نفت ما را خریداری کنند. درواقع ما ناچاریم امتیازهایی بدهیم تا نفت ما خریداری شود.

 

منبع: ایرنا