به گزارش ایران اکونومیست؛ تاریخی برای فرش ایرانی در دست نیست اما براساس کاوش های به عمل آمده این هنر بی بدیل را مربوط به دوران مادها نسبت می دهند اما مساله مهم آن است که دنیا ایران و ایرانیان را قرن های متوالی است به قالی و فرش آن می شناسد و بسیاری داشتن آن را نیز برای خود مایه مباهات می دانند.
براساس اسناد موجود، اوج رشد و شکوفایی تاریخ فرش دستباف کشور به دوران شاه طهماسب صفوی باز می گردد و آثار برجای مانده از این دوران در موزه های جهان نیز حکایت بر این موضوع دارد.
اما باید دانست که این هنر اصیل ایرانی طی نیم دهه گذشته با فراز و نشیب های فراوانی روبرو بوده تا جایی که امروزه این صنعت علاوه بر ایجاد حاشیه های فراوان، دستخوش تحولات گوناگونی نیز شده است.
محدودیت های صادراتی به علت برخی سیاست ها از جمله تحریم، افزایش روزافزون مواد اولیه و به دنبال آن بالا رفتن هزینه های بافت، عدم امنیت شغلی پایدار بافندگان، مورد حمایت قرار نگرفتن این حرفه همانند سایر بخش های صنعتی، وجود دلالان سوء استفاده گر و در نهایت نیز حل نشدن مشکل بیمه بافندگان از جمله معضلات این بخش است.
برگزاری یازدهمین نمایشگاه قالی و فرش دستبافت قزوین باعث شده تا نظر صاحبان شاغل در این حرفه را با سفر رییس مرکز ملی فرش ایران به استان، جویا شویم.
**ساختار فرش با مشکل روبرو است
بازرس اتحادیه فرش دستبافت و ماشینی استان قزوین در این رابطه به ایرنا گفت: ساختار این صنعت در کشور و استان قزوین متاسفانه با مشکل روبرو بوده تا جایی که حمایت های لازم نه از بافندگان، فروشندگان و حتی صادرکنندگان نیز به عمل نمی آید.
مهدی شیردست ادامه داد: به عنوان مثال نقش و فرش اعتماد قزوین به عنوان یکی از با اصالت ترین های این هنر امروزه به دلیل سوء مدیریت، نامهربانی و توجه نکردن به بوته فراموشی سپرده شده و بافندگان و عرضه کنندگان این بخش همچنان با مشکلات اولیه و ابتدایی این صنعت مانند بیمه و تامین مواد اولیه روبرو هستند.
وی با اشاره به اینکه این رشته هنری از پایه، یعنی بافندگان با مشکل روبرو بوده تا جایی که مسئولان ذیربط هنوز که هنوز است نتوانسته اند مشکل بیمه آنان را برطرف سازند، اضافه کرد: این در حالی است که حتی فروشندگان قالی را که بافندگان به آنان در فروش محصولاتشان اطمینان حاصل کرده اند نیز باید مورد حمایت جدی قرار گیرند.
به گفته وی، متاسفانه سوء مدیریت ها باعث شده تا گاهی شاهد آن باشیم که بافنده ای برای خرید مواد خام اولیه یک قالی تا 200 میلیون ریال هزینه می کند و پس از 6 ماه تلاش بی وقفه و طاقت فرسا، هنگامی که در فروش آن به مشکل برمی خورد توسط سودجویان محصول کار خود را به 150 میلیون ریال می فروشد.
شیردست اضافه کرد: مشکلات تا جایی پیش رفته که امروز قزوین، با قدمت طولانی خود در این عرصه، شاهد تنها یک صادر کننده فرش است.
وی اضافه کرد: فرش اعتماد قزوین که سالیان سال است به بوته فراموشی سپرده شده در حالی که نقش و طرح آن در گذشته حرف نخست را در این صنعت می زده، امروز نیازمند توجه جدی مسئولانی است که از این حرفه به عنوان سومین کالای صادراتی کشور یاد می کنند.
**کاهش بیمه شدگان صنعت فرش
کارشناس فرش سازمان صنعت، معدن و تجارت استان قزوین، فرش دستبافت این منطقه با عنوان اعتماد را از بی نظیرترین فرش های جهانی دانست و گفت: براساس تحقیقات استاد ژوله، محقق و پژوهشگر فرش کشور، امروزه موزه معروف متروپلی تن نیویورک دارای یکی از فرش های قزوین است که قیمتی برای آن را نمی توان متصور بود.
زهرا شجاعی تاکید کرد: براساس شواهد موجود، با توجه به علاقه شاهان صفوی، به خصوص شاه طهماسب به بافت فرش، تعدادی از علاقه مندان به این هنر برای نخستین مرتبه در کشور مجتمع قالی بافی به نام اعتماد را در سال 1309 با 400 دار قالی و یک هزار بافنده در شهر قزوین برپا کرده و تمام مراحل تولید فرش نیز در آن به طور کامل به انجام می رسید.
وی در بخش دیگری از سخنان خود میزان صادرات فرش قزوین به آمریکا در سال گذشته را پنج هزار و 350 کیلوگرم و به ارزش 838 هزار دلار اعلام کرد.
شجاعی در ادامه، مشکل بیمه را اصلی ترین معضل بافندگان استان اعلام کرد و گفت: براساس صدور کارت های عضویت بافندگان استان که هر 2 سال یک مرتبه جهت صدور بیمه نامه صورت می گیرد بالغ بر 6 هزار نفر در سال 93 بود که متاسفانه پس از آن و به دلیل برخی مسایل این تعداد در حال حاضر به یک هزار و 959 نفر کاهش یافته است.
این کارشناس با اشاره به مشکل بافندگان فرش و قالی و ابتلای آنان به انواع بیماری ها از جمله کمر درد، پشت درد و گردن درد و لزوم بیمه شدن آنها، تاکید کرد: بیشتر آمار بافندگان ما را زنان تشکیل می دهند که با توجه به فعالیت آنان در حوزه کار و خانواده، زمان خاصی برای کار برروی دار قالی از سوی این قشر را نمی توان متصور شد.
وی اضافه کرد: متاسفانه از سال 93 با انجام بازرسی های مداوم از سوی بازرسان سازمان تامین اجتماعی به محل کار بافندگان، در صورت هرگونه غیبت، افراد از لیست بیمه بی مورد حذف شدند.
شجاعی در بخش دیگری از سخنان خود به مواد خام و اولیه این صنعت پرداخت و یادآور شد: خوشبختانه موادی مانند پشم و کرک برای بافندگان در داخل تامین می شود اما در بخش ابریشم که کالای وارداتی است، با مشکل روبرو هستیم.
**بافندگان فرش با مشکل بیمه روبرو هستند
رییس سازمان صنعت، معدن و تجارت استان قزوین در این رابطه به ایرنا گفت: متاسفانه بافندگان ما در این عرصه و برای حمایت از تسهیلات کارآفرینی و مشاغل خانگی بهره مند هستند که به علت پایین بودن میزان آن، این مساله به نفع آنان نیست.
علی پرزحمت، فرش را جزو سه کالای اساسی غیرنفتی در حوزه صادرات دانست و اظهار داشت: بدون شک رفع معضلات موجود در این عرصه می تواند علاوه بر تامین بخش قابل توجه ارز مورد نیاز کشور، اتکا به نفت را نیز کاهش دهد.
به گفته وی، فعالان این عرصه انسان هایی زحمتکش و پرتلاشگری هستند که با حداقل ترین امکانات موجود، آثاری جهانی خلق می کنند.
وی در ادامه با اشاره به قدمت فرش قزوین، گفت: براساس مستندات موجود، فرش منطقه با نام اعتماد در گذشته از آوازه بلند بالایی برخوردار بوده تا جایی که نخستین مجتمع فرش بافی کشور در این استان راه اندازی شده بود.
این مسئول به راه اندازی خانه فرش قزوین نیز اشاره کرد و افزود: خوشبختانه مکان یاد شده برای بافندگان و فعالان این عرصه جهت آموزش و فروش محصولات در نظر گرفته شد که مورد استقبال نیز قرار گرفته است.
پرزحمت در پایان اضافه کرد: متاسفانه یکی از مشکلات یزرگ بافندگان ما بیمه است که باید اقدام های قانونی و فوری در این زمینه به عمل آید.
** بیمه، تحریم ها و تامین مواد اولیه از چالش های صنعت فرش ایران
رییس مرکز ملی فرش ایران نیز با اشاره به اینکه فرش 29 منطقه از کشور ثبت جهانی شده و 54 اثر نیز به ثبت ملی رسیده، گفت: سال گذشته میزان صادرات فرش دستبافت کشور 428 میلیون دلار به کشورهای آمریکا، آلمان، کانادا، ژاپن و چین صورت گرفت.
فرشته دستپاک اضافه کرد: صنعت فرش ایران با 2 میلیون و 500 هزار بافنده و جمعیتی حدود 6 میلیون نفر، بزرگترین صنعت کشور را به خود اختصاص داده تا جایی که هنر فرش ایرانی از دورترین نقاط روستایی کشور تا شهرهای بزرگ و کوچک تاثیر قابل توجهی را در صنعت کشور از خود برجای گذاشته است.
این مسئول با اشاره به اینکه برای ایجاد هر شغل پایدار براساس آمار سازمان برنامه و بودجه حدود سه میلیارد ریال سرمایه گذاری لازم است، تاکید کرد: این در حالی است که فعالیت در حوزه فرش دستباف به 100 تا 150 میلیون ریال سرمایه با اشتغالزایی سه نفر و بدون هیچ دردسری میسر خواهد بود.
وی، بیمه، تحریم ها که مانع بر سر راه صادرات این محصول ایجاد کرده اند و همچنین تامین مواد اولیه خام وارداتی این صنعت را از مهم ترین مشکلات موجود این صنعت برشمرد و گفت: متاسفانه و به دلایل مختلف بیمه بافندگان فرش کشور از سال 92 با مشکل روبرو شده اما با برنامه ریزی های به عمل آمده و پیش بینی های صورت گرفته در بودجه سال آینده، سعی داریم تا زمینه بیمه شدن 600 هزار بافنده را فراهم کنیم.
دستپاک به ظرفیت های قابل توجه مناطق آزاد کشور هم اشاره کرد و افزود: با تمهیدات در نظر گرفته شد سعی داریم از سال آینده کالاهایی که از برخی کشورها مانند چین به کشور ما وارد می شوند، به ازای آن فرش به آنها صادر کنیم.
رییس مرکز ملی فرش ایران همچنین به برگزاری نخستین نمایشگاه فرش لاکچری در اسفند ماه اشاره و تصریح کرد: این نمایشگاه با حضور کشورهای بافنده فرش از 14 اسفندماه سال جاری به میزبانی منطقه آزاد چابهار برگزار خواهد شد.
دستپاک در ادامه با تاکید بر جنیه های هنری و میراثی فرش دستباف ایران، گفت: فرش دستباف معتمدی قزوین یکی از آثار نفیس این هنر است که باید شرایط ثبت ملی و جهانی آن هر چه سریع تر فراهم شود زیرا با ثبت جهانی این اثر می توان به راحتی زمینه شناسنامه دار کردن آن را از سوی سازمان مالکیت جهانی به دست خواهد آمد.
