خراسان جنوبی با ۱۴ هزار و ۱۳۱ هکتار زیر کشت زعفران و با در اختیار داشتن ۳۵ درصد از کل عرصه‌های زعفران کاری در کشور؛ ناخدای کشتی طلای سرخ ایران است که متأسفانه در سال جاری نیز کشاورزان این محصول با کوهی از مشکلات که ناشی از عوامل طبیعی و انسانی است دست‌وپنجه نرم می‌کنند.
بیرق دو هزارساله قدمت و سابقه تاریخی زعفران متعلق به خراسان جنوبی است و باید از اين قدمت و اصالت دفاع شود.
دستان زحمت‌کش کشاورزان این منطقه گل‌های ظریف زعفران را در مسیری پرزحمت لمس می‌کنند به امید کسب درآمد و گذران زندگی، اما در انتهای این مسیر دلالان سود را به جیب می‌زنند و کشاورزان بی‌نصیب می‌مانند.
مشکلات زعفران در خراسان جنوبی تمامی ندارد و هر سال به شکلی خودنمایی کرده است یک سال ارزان بودن قیمت، سال دیگر مشکل صادرات یا سرمازدگی محصول، علاوه بر این دلالان معیشت کشاورزان زعفران کار در خراسان جنوبی را به خطر انداخته‌اند.
مشکلات به وجود آمده و حمایت نکردن از کشاورزان، باعث کمبود فرآوری و به دنبال آن کاهش اقتصاد و افزایش مهاجرت روستاییان این استان شده است.
نوسانات قیمت زعفران مهم‌ترین دغدغه کشاورزان است
سنتی بودن کاشت، داشت و برداشت زعفران، یکی از عمده مشکلات تولید طلای سرخ در خراسان جنوبی بوده و در کنار آن نوسانات قیمت طلای سرخ مهم‌ترین دغدغه تولیدکنندگان این محصول صادراتی است.
یکی از کشاورزان زعفران کار فردوس در گفت‌وگو با مهر، نوسانات قیمت زعفران را از مهم‌ترین دغدغه کشاورزان دانست و افزود: یکی از دغدغه‌های اصلی کشاورزان ثبات نداشتن قیمت زعفران است به‌خصوص در فصل برداشت که با نوساناتی در قیمت رو به رو می‌شویم.
حسین عارفی با اشاره به راهکار های حل این مشکل، بیان کرد: یکی از راهکارهای حل مشکل قیمت زعفران، خرید توافقی زعفران توسط دولت است.
وی افزود: زعفران از محصولات مهم و استراتژیک محسوب شده و باید همانند محصولات دیگر کشاورزی همچون گندم موردحمایت قرار گیرد.
عارفی وجود دلالان را از دیگر مشکلات کشاورزان زعفران کار فردوسی دانست و افزود: هر سال در فصل برداشت زعفران که از ابتدای آبان آغاز می‌شود، دلالان، زعفران را باقیمت اندک خریداری کرده و باقیمت بالا به فروش می‌رسانند.
دلال‌بازی در فصل برداشت زعفران حق کشاورزان را پایمال می‌کند
یکی دیگر از کشاورزان استان در گفت و گو با مهر با بیان اینکه فراوری اصل اولیه زعفران است، اظهار کرد: باید مرکز فرآوری در استان احداث‌شده و زعفران کشاورزان را باقیمتی تعیین‌شده بخرند تا دست دلالان کوتاه شود.
احمد صولتی با بیان این مطلب که دلال‌بازی در فصل برداشت زعفران، حق کشاورزان را پایمال می‌کند، بیان کرد: کشاورزان به دلیل تأمین دستمزد کارگر در زمان برداشت زعفران، مجبور به فروش محصول در خرمن می‌شوند.
وی با اشاره به نبود قیمت تعیین‌شده برای زعفران، تصریح کرد: ۷۵ درصد کشاورزان مجبورند محصول زعفران خود را در خرمن به فروش رسانده و ضرر زیادی را متحمل شوند.
صولتی نبود برند زعفران خراسان جنوبی را از دیگر مشکلات زعفران کاران استان دانست و بیان کرد: بهترین زعفران ایران در بازارهای خارجی با برند اسپانیا معرفی می‌شود.
مقام دوم تولید و رتبه اول کیفیت طلای سرخ خراسان جنوبی
رئیس سازمان جهاد کشاورزی خراسان جنوبی در گفت‌وگو با خبرنگار مهر، با اشاره به مشکلات تولید زعفران در خراسان جنوبی، بیان کرد: سنتی بودن کاشت، داشت و برداشت زعفران، یکی از عمده‌ترین مشکلات تولید طلای سرخ است.
هاشم ولی پور مطلق نوسانات قیمت زعفران را از مهم‌ترین دغدغه تولیدکنندگان این محصول صادراتی دانست و افزود: خشک‌سالی های ۱۶ ساله اخیر، کاهش کیفیت منابع آبی و کاهش آبدهی قنوات از دیگر مشکلات کشاورزان زعفران کار استان است.
وی بیان داشت: خراسان جنوبی به لحاظ تولید زعفران مقام دوم و از لحاظ کیفیت مقام نخست را در کشور به خود اختصاص داده است.
وی اظهار کرد: استفاده از پیاز سالم و درشت، آبیاری به‌موقع و به میزان کافی و مبارزه با آفات و علف های هرز از جمله اقدامات کشاورزان خراسان جنوبی در افزایش تولید و کیفیت زعفران است.
ولی پور مطلق افزود: همچنین کشاورزان به‌منظور کاهش آلودگی های میکروبی در زمان برداشت و پس از برداشت با رعایت مسائل بهداشتی و نحوه صحیح خشکانیدن زعفران، در جهت افزایش کیفی این محصول اقدام می‌کنند.
پیش‌بینی برداشت ۵۳ تن زعفران در خراسان جنوبی
رئیس سازمان جهاد کشاورزی خراسان جنوبی از فعالیت ۳۶ هزار و ۵۴۰ بهره‌بردار زعفران در خراسان جنوبی خبر داد و افزود: ۱۴ هزار و ۱۳۱ هکتار از زمین های کشاورزی استان زیر کشت محصول زعفران است.
وی با بیان اینکه پیش‌بینی می‌شود در سال جاری ۵۳ تن و ۳۶۰ کیلوگرم زعفران از زمین های زیر کشت این محصول برداشت شود، بیان کرد: میزان برداشت زعفران در سال گذشته ۴۶ تن بوده است. ولی پور مطلق با اشاره به بیشترین سطح زیر کشت زعفران در خراسان جنوبی، عنوان کرد: بیشترین سطح زیر کشت در شهرستان قاینات با چهار هزار و ۳۴۶ هکتار و میزان برداشت ۱۳ تن و ۷۰۰ کیلوگرم است.
بنا به گفته وی شهرستان سرایان با دو هزار و ۳۹۲ هکتار سطح زیر کشت زعفران و برداشت ۷ تن و ۶۰۰ کیلوگرم، رتبه دوم تولید زعفران در خراسان جنوبی را به خود اختصاص داده است.
ولی پور مطلق با اشاره به اقدامات جهاد کشاورزی در راستای حمایت از کشاورزان زعفران کار خراسان جنوبی، اظهار کرد: اعطای زمین و مجوز و تسهیلات به صنایع بسته‌بندی و فرآوری از جمله سیاست های جهاد کشاورزی در راستای حمایت از زعفران کاران است.
وی با بیان اینکه تسهیلات موردنیاز برای احداث مزارع زعفران به متقاضیان داده می‌شود، بیان کرد: همچنین ارائه تسهیلات در خصوص جوان‌سازی مزارع زعفران، برگزاری کارگاه‌ها آموزشی به‌منظور ارتقاء دانش فنی بهره‌برداران و تهیه نشریه فنی زعفران نیز از دیگر اقدامات جهاد کشاورزی برای حمایت از تولیدکنندگان زعفران است.
یخبندان به ۲۰ درصد مزارع زعفران خسارت زد
مدیر صندوق بیمه محصولات کشاورزی خراسان جنوبی در گفت‌وگو با خبرنگار مهر، با بیان اینکه در سال جاری وقوع یخبندان را در شهرستان های قاین، آرین شهر، فردوس و سرایان داشتیم، اظهار کرد: این یخبندان به ۲۰ درصد مزارع زعفران خسارت وارد کرده است.
جواد غنچه افزود: در سال زراعی ۹۴-۹۳، هزار و ۷۹۸ زعفران کار، ۸۶۵ هکتار از مزارع زعفران خود را بیمه کرده‌اند. وی با اشاره به پوشش بیمه‌ای زعفران، اظهار کرد: پوشش بیمه‌ای زعفران از ابتدای مهرماه آغازشده و تا نیمه آذرماه ادامه دارد.
غنچه با بیان اینکه پرداخت خسارت به زعفران کاران در سال زراعی جاری هنوز برآورد نشده است، اظهار کرد: در سال گذشته بیش از ۱۶ میلیون خسارت به ۳۰۰ هکتار سطح بیمه‌شده زعفران پرداخت شده است.
نبود زیرساخت برای صادرات
معاون امور بازرگانی سازمان صنعت، معدن و تجارت خراسان جنوبی نیز در گفت‌وگو با مهر، با اشاره به صادرات زعفران خراسان جنوبی، بیان کرد: گمرک استان به‌عنوان گمرک تخصصی زعفران معرفی‌شده اما به دلیل نبود زیرساخت‌ها در استان، صادرات زعفران از استان های تهران و خراسان رضوی که پرواز های خارجی دارند، انجام می‌شود.
مهدی ماهگلی نبود پروازهای مستقیم از خراسان جنوبی به خارج از کشور را از مهم‌ترین مشکلات صادرات زعفران استان دانست و افزود: این امر سبب می‌شود محموله‌های تولیدی که مختص صادرات هستند به استان های دیگر رفته و از آنجا بارگیری شوند.
وی با بیان اینکه اگر محموله‌ها در گمرک استان بارگیری شوند، هزینه تمام‌شده کمتری را به دنبال دارد، اظهار کرد: بارگیری در دیگر استان‌ها، هزینه حمل‌ونقل را بالا برده که قیمت تمام‌شده محصول را بالا می‌برد. ماهگلی با اشاره برند زعفران خراسان جنوبی، بیان کرد: شورای ملی زعفران پیگیر این است که زعفران خراسان جنوبی را تحت برند ملی به انجام برساند.
سود طلای سرخ خراسان جنوبی به جیب اسپانیا و مراکش
چند سالی از تشکیل شورای ملی زعفران می‌گذرد، اما هنوز چالش‌هایی مانند نبود برند مشخص و تعریف‌شده کشت و برداشت سنتی، خریدوفروش فله‌ای و بدون بسته‌بندی متناسب با ذائقه مشتریان خارجی و اروپایی و قاچاق پیاز زعفران همچنان به قوت خود باقی است، ضمن اینکه رقبای جدیدی نیز مانند افغانستان، هند و چین نیز به میدان آمده‌اند.
نماینده مردم قاین و زیرکوه در مجلس شورای اسلامی با بیان اینکه زعفران خراسان‌جنوبی به‌صورت فله و باقیمت بسیار پایین به خارج صادر می‌شود، عنوان کرد: محصول استان پس از فرآوری و بسته‌بندی مناسب با برند اسپانیا و مراکش به کشورهای عضو اتحادیه اروپا صادر می‌شود.
جواد هروی خام‌فروشی زعفران را یکی از مهم‌ترین: برند ثابت و مناسبی برای تولید و صادرات زعفران در ایران وجود ندارد.
وی با بیان اینکه سالانه ۳۰۰ تن زعفران به‌صورت فله‌ای از کشور صادرات می‌شود، تصریح کرد: برند سازی نیاز امروز طلای سرخ ایران است.
وی بیان داشت: ایجاد صنایع تبدیلی و انحصاری کردن ژنتیک زعفران نیز از مواردی است که باید برای رسیدن جایگاه زعفران به جایگاه واقعیان دنبال شود.
بالا بودن نرخ سود تسهیلات بانکی مانع برند سازی زعفران خراسان جنوبی
رئیس اتاق بازرگانی، صنایع، معادن و کشاورزی خراسان جنوبی در گفت‌وگو با خبرنگار مهر، با اشاره به مشکلات زعفران کاران خراسان جنوبی، بیان کرد: بالا بودن نرخ سود تسهیلات بانکی مانع برند سازی زعفران خراسان جنوبی و از مشکلات اساسی صادرکنندگان زعفران استان است.
محسن احتشام با بیان اینکه با نرخ گران و سود پایین زعفران نمی‌شود برند سازی را انجام داد، اظهار کرد: هزینه‌های حمل‌ونقل، بسته‌بندی، تبلیغات و توزیع در برند سازی بالا است.
وی در خصوص بسته‌بندی زعفران در خراسان جنوبی، تصریح کرد: بیش از ظرفیت تولید زعفران استان، ظرفیت بسته‌بندی فراهم کردیم و زیرساخت‌های برند ملی نیز مهیا شده است.
اجرای طرح ملی زعفران کلید حل مشکلات زعفران کاران
احتشام با بیان اینکه بیشترین زعفران کشور در قاینات تولید می‌شود، اظهار کرد: متأسفانه در خراسان جنوبی و به‌خصوص در قاین، زعفران کاران را حمایت نکردیم. وی با انتقاد از عدم برند سازی زعفران قاین، تصریح کرد: همچنین شرکت های سرمایه‌گذار نیز در این زمینه حمایت نشده‌اند.
رئیس اتاق بازرگانی، صنایع، معادن و کشاورزی خراسان جنوبی با بیان اینکه اجرای طرح ملی زعفران کلید حل مشکلات زعفران کاران استان است، اظهار کرد: در راستای این طرح از مرحله تولید زعفران تا مصرف بازار حمایت می‌شود. وی افزود: در صورت تأمین بودجه از سوی دستگاه‌ها مربوطه این طرح در استان اجرا و بسیاری از مشکلات زعفران کاران برطرف می‌شود.
احتشام با اشاره به تعطیلی کارخانه تولید قرص زعفران در استان، اظهار کرد: مشکل بازاریابی و بازار سازی باعث تعطیل شدن این کارخانه شده است. وی ادامه داد: بسیاری از واحدها به دلیل فراهم نبودن زیرساخت‌ها و عدم بازاریابی توان رقابت با دیگر سرمایه‌گذاران را نداشته که این منجر به تعطیل شدن کارخانه شد.
به‌هرروی باارزش‌ترین و گران‌قیمت‌ترین ادویه جهان به بازارهای داخلی و خارجی راه پیدا می‌کند بدون اینکه برندی داشته باشد و نیاز است پس از سال ها حرف و وعده طرح‌هایی از جمله طرح ملی زعفران و برند سازی آن را به سرانجام برسانیم تا در سال‌های آینده از سودآوری این محصول تنها آه حسرتی برای ایرانیان باقی نماند.
علمی کردن روش های کاشت و آموزش به کشاورزان در کنار اعمال روش‌هایی برای جلوگیری از ضرر و زیان زعفران کاران در هنگام سرمازدگی از دیگر مواردی است که باید کشاورز را در راه تولید این محصول باارزش حمایت کرد.
