مصرف روزانه کافئین و وابستگی
در جمعیتی از مصرف‌کنندگان، کافئین تبدیل به بخشی ثابت از زندگی روزمره می‌شود. آمارها نشان می‌دهد بسیاری از افراد در طول روز از طریق قهوه، چای، نوشیدنی‌های انرژی‌زا، داروها و غیره کافئین دریافت می‌کنند. با مصرف منظم، مغز به کافئین عادت می‌کند؛ حتی در مصرف نسبتاً کم (مثلاً معادل یک فنجان قهوه متوسط)، وابستگی ممکن است شکل بگیرد. سپس وقتی مصرف کاهش یابد یا قطع شود، علائم التهابی مانند سردرد به وجود می‌آیند که یکی از مشخصه‌های سندروم ترک کافئین است.
قهوه بدون کافئین (دی‌کف): راه فرار یا فریب؟
برخی ممکن است فکر کنند که نوشیدن قهوه بدون کافئین راهی ایمن است، اما حتی این قهوه‌ها ممکن است مقادیری اندک از کافئین داشته باشند. بر اساس استانداردهای مختلف، معمولاً باید حداقل ۹۷٫۵٪ کافئین حذف شده باشد، اما در عمل، مواردی گزارش شده که فنجان دکاف هنوز چند میلی‌گرم کافئین دارد. در نتیجه، حتی مصرف چند فنجان دکاف ممکن است برای برخی افراد حساس، تأثیری معناداری داشته باشد.
توصیه‌های عملی: چگونه با مصرف کافئین کنار بیاییم؟
ابتدا مقدار دقیق کافئینی را که روزانه دریافت می‌کنید مشخص کنید. قهوه، چای، نوشیدنی‌های انرژی‌زا، داروهای حاوی کافئین و غیره همه باید در نظر گرفته شوند. اگر قصد دارید مصرف کافئین را کاهش دهید، کاهش تدریجی بهترین گزینه است. قطع ناگهانی ممکن است باعث سردرد ترک شود، که خود می‌تواند حملات میگرن را تحریک کند. محدود کردن مصرف روزانه تا حدود ۲۰۰ میلی‌گرم کافئین پیشنهاد می‌شود، چون شواهدی وجود دارد که مصرف بالا یا نوسانی، خطر حملات میگرن را افزایش می‌دهد. اگر به مصرف منظم کافئین ادامه می‌دهید، بهتر است زمان مصرف خود را ثابت نگه دارید و تغییرات زیاد (مثلاً روزهای تعطیل یا خواب طولانی‌تر) را به حداقل برسانید تا از بروز سردرد ترک جلوگیری شود.
پیشنهاد دیگر برای مطالعه: از مغز تا روده با یک فنجان قهوه
دیدگاهی علمی‌تر و متفاوت: مرور معتبر بر شواهد (مطالعه PMC)
مرور علمی منتشرشده در مجله Nutrients (سال ۲۰۲۰) بررسی ۲۱ مطالعه درباره‌ی کافئین و میگرن به عنوان محرک و ۷ مطالعه درباره‌ی استفاده از کافئین در درمان حاد میگرن را انجام داده است. این مقاله دریافت که در برخی افراد (در مطالعات بین ۲٪ تا ۳۰٪ شرکت‌کنندگان)، کافئین یا ترک آن می‌تواند منجر به بروز میگرن شود. اما در مطالعات درمانی، کافئین (معمولاً در ترکیب با مسکن‌ها) ایمن و مؤثر بوده است. نویسندگان این مرور نتیجه گرفتند که شواهد کافی برای توصیه قطع کامل کافئین به همه‌ی مبتلایان به میگرن وجود ندارد؛ اما تأکید کردند که استفاده بیش از حد از کافئین می‌تواند باعث مزمن شدن میگرن شود و قطع ناگهانی آن ممکن است حملات میگرنی را تحریک کند. آن‌ها همچنین پیشنهاد کرده‌اند که بیمارانی که مایل‌اند مصرف روزانه کافئین را ادامه دهند، باید آن را پایدار نگه دارند (یعنی هر روز مقدار مشابهی مصرف کنند) تا از سردرد ناشی از ترک جلوگیری شود.
دیدگاه کلینیکی: توصیه‌های کلینیک کلیولند
در مقاله‌ی منتشرشده توسط کلینیک کلیولند، پزشکان توضیح می‌دهند که برای کسانی که میگرن اپیزودیک (کمتر از ۱۵ حمله در ماه) دارند، مصرف یک تا دو وعده کافئین در روز (مثلاً یک فنجان قهوه، چای یا نوشابه) ممکن است به کاهش فراوانی سردردها کمک کند. از سوی دیگر، مصرف سه وعده یا بیشتر کافئین در روز می‌تواند مشکل‌ساز شود: کافئین می‌تواند باعث کم‌آبی شود (به‌دلیل اثر ادرارآور) و همچنین دفع منیزیم را افزایش دهد، که هر دو این عوامل می‌توانند محرک سردرد باشند. علاوه بر این، برخی داروهای مسکن (مثل Excedrin) دارای کافئین هستند؛ کافئین در این ترکیب می‌تواند جذب دارو را تسریع کند و باعث شود اثر تسکینی سریع‌تر ظاهر شود. اما کلینیک توصیه می‌کند که از این داروها با احتیاط استفاده شود تا از مصرف بیش از حد دارویی و سردرد ناشی از آن جلوگیری شود.
