تشخیص و درمان به‌موقع، کلید مقابله با تنبلی چشم در کودکان

به گزارش ایران اکونومیست، دکتر فاطمه اسلامی، با تأکید بر اهمیت تشخیص زودهنگام این بیماری در کودکان، مهم‌ترین علل بروز این عارضه و راهکارهای درمانی مؤثر را تشریح کرد. 

وی اظهار کرد: تنبلی چشم یا آمبلیوپی زمانی رخ می‌دهد که یک یا هر دو چشم به دلایلی نتوانند تصویر واضحی به مغز ارسال کنند. در این شرایط، مغز به‌مرور تصویر ضعیف را نادیده می‌گیرد و فقط از تصویر چشم سالم استفاده می‌کند. این روند منجر به غیرفعال شدن مسیر بینایی چشم ضعیف در مغز و ایجاد تنبلی چشم می‌شود.

وی افزود: این اتفاق معمولاً در سال‌های ابتدایی زندگی، پیش از کامل شدن رشد بینایی در مغز، یعنی تا حدود سن هفت تا هشت سالگی رخ می‌دهد. اگر پیش از این سن تشخیص داده شود، با روش‌هایی مانند بستن چشم سالم یا استفاده از روش‌های دیگر می‌توان از چشم تنبل کار کشید و مسیر بینایی را فعال کرد؛ اما پس از این سن، درمان بسیار دشوار و در بسیاری از موارد غیرممکن می‌شود.

متخصص چشم‌پزشکی دانشگاه علوم پزشکی همدان ادامه داد: نخستین اقدام در مسیر درمان، شناسایی و رفع عاملی است که منجر به ضعف دید شده است. شایع‌ترین علت، عیوب انکساری مانند دوربینی، نزدیک‌بینی یا آستیگماتیسم است که باید با معاینات دوره‌ای و تجویز دقیق عینک اصلاح شود. به همین دلیل معاینه چشم در چند مرحله مهم دوران رشد کودک ضروری است؛ از جمله در بدو تولد، بین شش ماهگی تا یک سالگی، سنجش بینایی در سه تا پنج سالگی و نهایتاً معاینه کامل پیش از ورود به مدرسه.

وی تصریح کرد: برای تجویز صحیح عینک در کودکان، به دلیل وجود تطابق بالا، باید از قطره‌های سیکلوپلژیک استفاده شود تا شماره واقعی چشم به‌دست آید. این اقدام مانع از تأثیر تطابق کودک بر نتیجه معاینه می‌شود و دقت تجویز را افزایش می‌دهد.

اسلامی با اشاره به اهمیت پیگیری درمان، خاطرنشان کرد: پس از تجویز عینک، نباید کودک تا یک یا دو سال رها شود. معاینات سریال با فواصل چهار تا شش ماه برای کودکان زیر هفت سال ضرورت دارد تا روند درمان بررسی و اصلاحات احتمالی انجام شود.

وی در ادامه، به سایر علل بروز تنبلی چشم اشاره کرد و گفت: انحراف چشم (لوچی)، آب مروارید مادرزادی، افتادگی پلک، کدورت‌های قرنیه، آب‌سیاه (گلوکوم) مادرزادی و برخی بیماری‌های شبکه و عصب بینایی از جمله عوامل مهم در ایجاد تنبلی چشم هستند. برخی از این اختلالات ممکن است به صورت علائم ظاهری مانند سفیدی مردمک در عکس‌ها دیده شوند که نیاز به پیگیری فوری دارند، چرا که در مواردی ممکن است نشان‌دهنده تومورهای خطرناک در شبکیه چشم باشد.

عضو هیأت علمی دانشگاه علوم پزشکی همدان درباره روش‌های درمان تنبلی چشم اظهار کرد: مهم‌ترین روش، بستن چشم سالم با پدهای مخصوص است تا کودک مجبور به استفاده از چشم ضعیف شود. مدت بستن چشم روزانه حدود ۶ ساعت است و مدت کل درمان بسته به سن کودک تعیین می‌شود؛ به‌عنوان مثال، برای کودک یک ساله یک ماه و برای کودک شش ساله گاهی تا شش ماه یا بیشتر لازم است.

وی افزود: در صورتی که کودک نسبت به استفاده از پد مقاومت داشته باشد، می‌توان از قطره‌های تاری دید در چشم سالم یا چسب‌های مخصوص روی شیشه عینک استفاده کرد که با تار کردن دید چشم سالم، کودک را وادار به استفاده از چشم تنبل می‌کند.

بنابر گزارش وزارت بهداشت، اسلامی در پایان تأکید کرد: درمان تنبلی چشم کاملاً وابسته به زمان تشخیص است و والدین باید نسبت به سلامت بینایی فرزندان خود هوشیار باشند. مراجعه منظم به چشم‌پزشک و انجام معاینات در سنین پایین می‌تواند از بروز مشکلات جدی بینایی در آینده جلوگیری کند.