دوران جنگ هشت ساله، زمانی برای شکوفایی کتاب بود

محمدعلی جعفریه در گفت‌وگو با خبرنگار کتاب ایران اکونومیست، مشکلات حوزه نشر را در دو بخشِ مشکلاتی که پیش از جنگ وجود داشت و مشکلاتی که پس از جنگ شکل گرفته است، تقسیم‌بندی کرد و ادامه داد: برخی از مشکلاتی که در صنف و صنعت نشر وجود دارد با پیگیری بیشتر مدیریت وزارت فرهنگ و ارشاد قابل حل است علاوه بر اینکه وزیر فرهنگ خود نیز شخصا با این مشکلات و حوزه آشنایی دارند. متاسفانه وزارت فرهنگ در حوزه کتاب هم‌زمان با حوزه‌های دیگر مانند سینما، هنر و تئاتر پیش نرفته است.

هیچ‌گونه خریدی برای تجهیز کتابخانه‌ها انجام نمی‌شود و حتی خرید نسبت به دولت‌های قبل کمتر شده است

مدیر انتشارات «ثالث» با اشاره به سخت‌گیری‌هایی که در سال‌های اخیر برای ارائه مجوز کتاب اعمال می‌شود، ادامه داد: بسیاری از مسائل بدون تغییر، از سال‌های گذشته ادامه دارد. از طرفی برخی از مشکلات به مسائل اقتصادی مربوط است. این در حالی است که دولت قبل بودجه وزارت فرهنگ را چند برابر کرد و در این دولت در انتظار برقراری عدالت و صرف بودجه برای بهبود زیرساخت‌های نشر و تجهیز کتابخانه‌ها بودیم، اما هنوز به هیچ‌کدام عمل نشده است.

او با اشاره به مشکل تامین کاغذ برای ناشران که هر روز جدی‌تر می‌شود، بیان کرد: ناشران نمی‌توانند با کاغذ بندی یک میلیون و ۸۰۰ هزار تومان تا دو میلیون تومان، کتاب منتشر کنند، زیرا در آن صورت قیمت کتاب هم میلیونی می‌شود و مردم نمی‌توانند کتاب بخرند. همچنین هیچ‌گونه خریدی برای تجهیز کتابخانه‌ها انجام نمی‌شود و حتی خرید نسبت به دولت‌های قبل کمتر شده است. فشار همه این‌ها بر صنعت نشر وارد می‌شود.

محمدعلی جعفریه مدیر انتشارات ثالث

اولویت دَهُم مردم هم، کتاب نیست

جعفریه با اشاره به اینکه ناشران باید همه وسائل تولید کتاب را به صورت نقدی خرید کنند، افزود: این در حالی است که ۱۰ تا ۱۲ ماه بعد از فروش کتاب، در آمد آن به ناشر پرداخت می‌شود. از طرفی در این روزها مردم هم توجه کمتری به خرید کتاب می‌کنند و اولویت دَهُم مردم هم، کتاب نیست و کتاب در سبد خرید مردم نیست. همه چیز دست به دست هم داده و فضای مجازی باعث شده است که کتاب از اولویت مردم خارج شود.

باید پول‌های که برای واردات کاغذ هزینه شده است، پیگیری و اعلام شود که به کجا رسیده است

مدیر نشر ثالث با تاکید بر اینکه در هشت سال دفاع مقدس، کتاب فروش خوبی داشت، ادامه داد: تجربه فعالیت در سال‌های دفاع مقدس را دارم، در آن سال‌ها فروش خیلی خوب بود، جنگ کتابخوانی را بیشتر کرد و شمارگان کتاب بالا بود. آن سال‌ها در نشر، چاپخانه و کتاب‌فروشی فعال بودم. دوران جنگ هشت ساله، زمانی برای شکوفایی کتاب بود در آن سال‌ها کاغذ ناشران تامین بود و کارخانه کاغذ پارس با اینکه چندین بار بمباران شد، کاغذ ناشران را تامین می‌کرد.

به گفته او در سال‌های جنگ تحمیلی، وزارت بازرگانی کاغذهایی با کیفیت و ۵۰ گرمی از کانادا وارد می‌کرد، همچنین کاغذهای پرتقالی در بازار موجود بود. بدترین کاغذ برای کشورهای اندونزی و کره بودند، اما این روزها در بازار کاغذی وجود ندارد. باید پول‌های که برای واردات کاغذ هزینه شده است، پیگیری و اعلام شود که به کجا رسیده است.

ناشران رفته‌رفته به سمت تعطیلی کشیده می‌شوند

جعفریه با تاکید بر اینکه شمارگان کتاب به ۲۰۰ نسخه رسیده است، توضیح داد: انتشار ۲۰۰ نسخه از یک عنوان کتاب برای ناشر در حد کار حرفه‌ای نیست. این در حالی است که انتشار عناوین ۲۰۰ نسخه‌ای به کتاب‌های ترجمه اختصاص دارد و شرایط برای آثار تالیفی سخت‌تر است. در چنین شرایطی اگر مولف یک، دو یا ۱۰ سال برای کتابی وقت بگذارد و آن را تالیف کند، انجام این کار برایش هیچ‌گونه صرفه اقتصادی ندارد و در نتیجه ضربه روانی می‌خورد.

مدیر انتشارات ثالث با اعلام اینکه در نبود حمایت از ناشر و مولف، تالیف هرروز کم‌رنگ‌تر می‌شود، ادامه داد: در سی‌وششمین نمایشگاه بین‌المللی کتاب تهران این مسائل را با رئیس جمهور مطرح کردم و او مقابل رسانه‌ها از وزیر فرهنگ خواست تا مشکل کاغذ ناشر حل شود، اما هنوز اتفاقی نیفتاده است.

او با اشاره به اینکه مشکل کتاب‌سازی هنوز هم پابرجا است، افزود: هنوز هم کتاب‌های پرفروش ناشران، توسط افراد سودجو چاپ می‌شود و در سطح شهر به فروش می‌رسد. هنوز مانع این اقدام نشدند و متاسفانه چشم‌انداز خوبی هم وجود ندارد، بنابراین ناشران رفته‌رفته به سمت تعطیلی کشیده می‌شوند.

گردش مالی صنعت نشر قابل مقایسه با دیگر صنایع نیست

جعفریه با اشاره به پرداخت نشدن چک‌های بخش‌های مختلف نشر و تاثیر آن بر روند فعالیت نشر در کشور، گفت: چک‌های مراکز پخش برمی‌گردد، زیرا چک‌های کتاب‌فروشان برمی‌گردد.

در روزهای گذشته تعدادی از کتاب‌فروشی‌های خوب و درجه یک تهران تماس گرفتند و خواستند که چک‌های آن‌ها را نگه دارند. این در حالی است که چک کتاب‌فروش دست ناشر یا شرکت پخش باقی نمی‌ماند، بلکه به صحاف، چاپخانه‌دار و سایر بخش‌ها داده می‌شود. در چنین شرایطی اگر چک پرداخت نشود، شیرازه کار همه بخش‌ها به هم می‌ریزد، کتاب‌فروش، ناشر و مرکز

پخش هیچ‌کدام توان نگهداری از چک را ندارند.

مدیر انتشارات ثالث با بیان اینکه کل فروش سی‌وششمین دوره نمایشگاه کتاب تهران به ۸۰۰ میلیارد تومان نرسید، توضیح داد: برای این دوره از نمایشگاه ۲۰۰ تا ۳۰۰ میلیارد تومان هزینه شد و کل گردش مالی در آن به ۸۰۰ میلیارد تومان نرسید، گردش مالی صنعت نشر در این روزها قابل مقایسه با دیگر صنایع نیست.

او با اشاره به اینکه در نتیجه مسائل سال‌های گذشته بیش از ۴۰۰ چاپخانه مجبور به تعطیلی شدند، ادامه داد: چاپخانه‌ها کتابی برای انتشار ندارند، در نتیجه مجبور به تعطیلی می‌شوند. تنها کار قابل توجه در این روزها سفارش یک میلیون و ۲۰۰ نسخه شاهنامه دو جلدی در تهران توسط رئیس جمهور تاجیکستان است. قرار است این کتاب‌ها به تاجیکستان فرستاده شوند.

در شرایط سخت ناشران بزرگ در ابعاد گسترده‌تر آسیب می‌بینند

جعفریه با پیشنهاد تشکیل کمیته بحران زیر نظر وزارت فرهنگ در روزهای بعد از جنگ، توضیح داد: شاید در نتیجه فعالیت این کمیته بتوانیم وام‌های طویل مدت و اقدام‌هایی از این دست برای حمایت از ناشران انجام دهیم. یکی از مهم‌ترین کارهایی که این کمیته می‌تواند انجام دهد، تخصیص بودجه برای خرید کتاب‌های مورد نیاز جامعه (و نه کتاب‌سازی) برای کتابخانه‌ها است؛ زیرا زمانی که کتاب گران شود مردم نمی‌توانند کتاب بخرند، اما اگر کتابخانه‌ها از ناشران خرید کنند، مردم می‌توانند کتاب بخوانند.

زمانی که کتاب گران شود مردم نمی‌توانند کتاب بخرند، اما اگر کتابخانه‌ها از ناشران خرید کنند، مردم می‌توانند کتاب بخوانند

مدیر انتشارات ثالث با بیان اینکه سال‌ها است که مخازن کتابخانه‌ها به‌روز نشده است، ادامه داد: می‌توانند با به‌روز کردن مخازن کتابخانه‌های عمومی به رشد فرهنگی و خوانش کتاب کمک کنند. مردم باید به کتاخانه‌های محلی و روستا و شهرستان بروند. در دولت اصلاحات از هر عنوان کتاب ۷۰۰ نسخه می‌خریدند، در نتیجه ناشران نقدینگی داشتند و می‌توانستند فعالیت کنند و هم کتابخانه‌ها پربار می‌شد. اما این روزها هیچ کدام از این اقدام‌ها انجام نمی‌شود. اگر اقدامی موثر انجام نشود، همین ناشران هم مجبور به توقف فعالیت می‌شوند.

او با تاکید بر اینکه در شرایط سخت ناشران بزرگ بیشتر و در ابعاد گسترده‌تر آسیب می‌بینند، ادامه داد: مشکلات ناشران بزرگ بیشتر از ناشران کوچک است. برای مثال ما حق بیمه ۸۵ نفر را پرداخت می‌کنیم، این پرداخت این ماه چند روز عقب افتاد و بارها به ما تذکر دادند. همچنین ما باید سر ماه حقوق پرداخت کنیم، حقوق باید از فروش در فروشگاه‌ها باشد. وقتی قرار است هزینه کنید باید برگشت هزینه هم داشته باشیم.