چرت بعدازظهر؛ کلید تقویت توانایی حل مسئله

مطالعه‌ی جدیدی نشان می‌دهد که چرت‌‌زدن‌های بعدازظهر توانایی مغز را در حل مسئله تقویت می‌کند، به‌ویژه اگر شامل خواب با حرکت سریع چشم (REM) باشد؛ مرحله‌ای از خواب که در آن رؤیا می‌بینیم و به لحاظ تئوری با ذخیره‌ی خاطرات و پردازش احساسات مرتبط است.

پژوهشگران دانشگاه ایالتی تگزاس در یک آزمایش نوعی حل مسئله به نام حل مسئله‌ی قیاسی را بررسی کردند. در این روش، مغز انسان با استفاده از راه‌حل‌های موفقی که در گذشته برای مسائل مشابه به‌کار‌ گرفته، مسائل جدید را حل می‌کند. نتایج مطالعه نشان داد افرادی که چرت زده بودند، در یافتن مسیرهای ذهنی منتهی به راه‌حل‌ها، عملکرد بهتری داشتند.

محققان در مقاله‌ی منتشر‌شده‌ی خود در نشریه‌ی Sleep Research، می‌نویسند: «نتایج کنونی نشان می‌دهد که وقتی مشکلی حل‌نشدنی به نظر می‌رسد، عبارت «کمی بخواب، شاید راه‌حل پیدا شود» ممکن است واقعاً صحیح باشد، به‌خصوص اگر خواب شامل مرحله‌ی REM باشد.» به گفته‌ی محققان، این مرحله از خواب ممکن است نقشی مهمی در استفاده‌ی بهتر از تجربیات گذشته داشته باشد؛ چراکه احتمال دارد با ایجاد و تقویت پیوندهایی در مغز، ارتباطاتی را شکل دهد که در حالت بیداری به‌سادگی صورت نمی‌گیرند.

در مرحله‌ی بعد آزمایش، فاصله‌ای دو ساعته ایجاد شد که در طی آن ۲۸ داوطلب ۱۱۰ دقیقه چرت زدند، در‌حالی‌که از ۳۰ نفر باقی‌مانده خواسته شد بیدار بمانند. میزان خواب REM افراد گروهی که خوابیدند با استفاده از هدست EEG (الکتروانسفالوگرام) اندازه‌گیری شد. پس از پایان وقفه، تمامی شرکت‌کنندگان دوباره فرصت یافتند تا به حل مسائل ناتمام مجموعه‌ی دوم بپردازند.

نتایج نشان داد کسانی که چرت زده بودند، توانایی بیشتری در حل مسائلی داشتند که بار اول موفق به حل آن‌ها نشده بودند. همچنین، بین میزان خواب REM و احتمال موفقیت در حل مسائل، ارتباط مستقیمی مشاهده شد. این در حالی بود که پیش از وقفه، نمرات حل مسئله در هر دو گروه (افراد چرت‌زده و بیدارمانده) مشابه بود. علاوه‌بر‌این، گروهی که چرت زده بودند، در تشخیص شباهت‌های میان مسائل مجموعه‌ی اول و دوم عملکرد بهتری داشتند.

محققان توضیح دادند که نتایج مطالعه نشان می‌دهد خواب، توانایی حل مسائلی را که در ابتدا حل‌نشدنی به نظر می‌رسیدند، بهبود می‌بخشد و همچنین بیانگر آن است که خواب REM استفاده از انتقال قیاسی را تقویت می‌کند. این امر از طریق برجسته‌سازی شباهت‌های میان مسئله‌ی مبدأ و مسئله‌ی هدف صورت می‌گیرد؛ شباهت‌هایی که پیش از خواب پنهان مانده بودند.

ما نمی‌توانیم مطمئن باشیم که رابطه‌ی علی مستقیمی بین خواب ظهر و حل مساله وجود دارد، اما وجود پیوندِ قوی مشخص است. یافته‌ها‌ی مطالعه‌ی جدید همچنین با تحقیقات قبلی مطابقت دارد که خواب را با بهبود مهارت‌های خلاقانه‌تر حل مسئله و چابکی ذهنیِ بهتر در زمینه‌های مختلف مرتبط دانسته‌اند.

در مورد نقش خواب REM، پژوهشگران بر این باورند که این مرحله از خواب احتمالاً از طریق کمک به پیوند‌دادن خاطرات جدید با خاطرات قدیمی، سودمند است. این فرایند می‌تواند در حل مسائلی که نیاز به فراخوانی مهارت‌های پیشین دارند، مفید باشد.

شاید قانع‌کردن کارفرما برای اختصاص ۱۱۰ دقیقه چرت در طول روز جهت افزایش بهره‌وری بعدازظهر کار دشواری باشد، اما مطالعه نشان می‌دهد که پس از یک خواب کوتاه، می‌توان مشکلات را بهتر حل کرد.

پژوهشگران توضیح می‌دهند که خواب REM ممکن است برای آسان‌تر‌کردن فرایند حل مسئله ضروری باشد؛ به‌ویژه زمانی که حل مسئله نیازمند این است که فرد اجزای مختلف مسئله را به‌طور فعالانه کنار هم بگذارد و آن‌ها را به شیوه‌ای تازه ترکیب کند. این نوع بازترکیب فعالانه معمولاً در حل مسائل خلاقانه اتفاق می‌افتد.