سیدفرهنگ مرشد جراح و متخصص مغز و اعصاب است که در گفت‌وگوی خود با خبرنگار ایران اکونومیست ورزش را کلید مقابله با بیماری‌ها می‌داند؛ او به تحقیقات متعددی درباره سلامت بدن استناد می‌کند که نشان می‌دهد ورزش می‌تواند حتی مانع از آلزایمر شود.
وی به یکی از این تحقیقات اشاره دارد که محققان دو گروه افراد ۶۰ ساله را در شرایط یکسان در نظر گرفتند؛ یک گروه ورزش می‌کردند و گروه دیگر این کار را انجام نمی دادند؛ در نهایت بعد از ۵ سال به این نتیجه رسیدند که هیچ کدام از افراد گروه اول آلزایمر نگرفته‌اند در حالی که چند نفر از گروه دوم به این بیماری مبتلا شده‌اند.
وی همچنین رژیم گیاهخواری را در پیشگیری از این بیماری موثر می‌داند و در عین حال می‌گوید: گیاهخواهری به این معنی نیست که اصلا گوشت نخوریم بلکه کم کردن مصرف گوشت و استفاده بیشتر از پروتئین گیاهی مدنظر است؛ مصرف ماهی قرل آلا، استفاده بیشتر از زردچوبه، افزایش مصرف اسیدفولیک، استفاده از زنجبیل و به خصوص مصرف جینسینگ در پیشگیری از این بیماری موثر است.
مرشد در بخش نخست مصاحبه خود با ایران اکونومیست به مشکل بیماران مبتلا به دیسک کمر و گردن پرداخت و در بخش دوم به موضوع آلزایمر اشاره دارد؛ بخش دوم و پایانی گفت‌وگو در پی می‌آید:
اگر مایلید از تعریف آلزایمر شروع کنیم...
آلزایمر یا دمانس یک بیماری شناختی است. یعنی بیماران اختلال شعور و شناخت پیدا می‌کنند. آنها کارهای عجیب و غریب می‌کنند، حرف‌های نامتعارف می‌زنند و رفتارهای عجیب و غریب از آنها سر می‌زند. در انتهای بیماری نیز دچار از دست دادن کل حافظه می‌شوند.
آلزایمر در واقع یک بیماری است که ما بر اثر آن، مهارت‌هایی را که به دست آورده‌ایم، از دست می‌دهیم. مهارتی چون صحبت کردن، خوابیدن، راه رفتن و امثال آن؛ اگر یک خودکار و کاغذ را به بزرگترین نویسنده جهان که آلزایمر گرفته است بدهید، شاهد خواهید بود که هم خطش عوض شده است هم قادر به نوشتن صحیح نیست.
افرادی که برای طولانی مدت قرص خواب‌آور می‌خورند بیشتر در خطر ابتلا به آلزایمر قرار دارندآلزایمر یک بیماری پیش رونده است؟
یک بیماری نورودژنراتیو است؛ یک بیماری تخریب عصبی مانند پارکینسون. هنگامی که پروتئینی به نام بتاآمیلوئید روی سلول‌های مغزی به ویژه در سلول‌های قسمت پیشانی و گیجگاهی مغز رسوب می‌کند، این بیماری بوجود می آید.
آلزایمر بیشتر چه کسانی را تهدید می‌کند؟
هر چه سن بالاتر می‌رود احتمال وقوع آلزایمر بیشتر می‌شود. اما مهم‌ترین عامل تهدید کننده آلزایمر، ژنتیک است. اگر پدر یا مادرتان مبتلا به آلزایمر شده باشد احتمال این که شما هم در پیری آلزایمر بگیرید زیاد است. از عوامل مهم دیگر فشار خون بالا، سیگار کشیدن و مصرف قرص خواب است.
این که گفته می‌شود برخی داروهای اعصاب و روان مثل داروهای ضدافسردگی باعث آلزایمر می‌شوند صحت دارد؟
مصرف داروهای خواب آور بیشترین ارتباط را با ایجاد بیماری آلزایمر دارد. دو شخص ۳۰ ساله را فرض کنید که یکی از آنها از ۳۰ سالگی قرص خواب آور خورده و دیگری قرص خواب نخورده است؛ اگر وضعیت این دو را در ۶۰ سالگی با هم مقایسه کنیم، آن که در این مدت قرص خواب خورده است بیشتر در خطر ابتلا به آلزایمر قرار دارد.
قرص‌های ضدافسردگی چه؟
خیر. در مورد این قرص‌ها چنین چیزی ثابت نشده است.
مصرف دوغ ممکن است باعث آلزایمر شود، چرا که نمک بسیاری در آن است و فشار خون را افزایش می‌دهد و یکی از عوامل اصلی ابتلا به آلزایمر هم فشار خون بالاست.این که می‌گویند مصرف دوغ و ماست باعث آلزایمر می‌شود، صحت دارد؟
خیر. اگر این طور بود باید کل دامدارها آلزایمر می‌گرفتند. البته مصرف دوغ ممکن است باعث آلزایمر شود، چرا که نمک بسیاری در آن است و فشار خون را افزایش می‌دهد و یکی از عوامل اصلی ابتلا به آلزایمر هم فشار خون بالاست. ولی ماست و شیر و خامه و سایر لبنیات کم نمک به هیچ عنوان در ایجاد این بیماری نقشی ندارند.
علایم آلزایمر چیست؟
بیماران آلزایمری در مرحله اول، اختلال شناخت می‌گیرند. آنها کارهایی انجام می‌دهند که نباید انجام دهند؛ مثلا در جمع حرف‌های رکیک می‌زنند و کارهای ناپسند می‌کنند ولی به رفتار خودشان آگاه نیستند. گاهی پرخاشگر هم می‌شوند. آنها توهم توطئه می‌گیرند و دچار پارانوئید و سوءظن به همه چیز و همه کس می‌شوند. مثلا وقتی به او می‌گویی بیا برویم دکتر تا شکم دردت را درمان کنیم می‌گوید شما می‌خواهید مرا بکشید. وقتی از او می‌خواهید از عدد ۱۰۰، ۵ تا ۵ تا کم کند قادر به این کار نیست. این شخص به تدریج همه چیز را فراموش می‌کند.
خانواده بیماران آلزایمری شکایت دارند که پدر یا مادر مدام یک خاطره را تعریف می‌کند. یا شکایت داشته‌ایم که پدر یا مادرمان، کنترل تلویزیون را در یخچال جا گذاشته‌اند. این ها می‌تواند از نشانه‌های آلزایمر باشد.
رژیم گیاهخواری هم در پیشگیری از آلزایمر نقش داردپس با دیدن این علایم، خانواده شخص باید او را نزد پزشک متخصص مغز و اعصاب ببرند؟
بله. بهتر است خانواده‌ها تغییر خلق و خو و رفتار بیماران مسن‌شان را با این متخصصان در میان بگذارند.
آلزایمر در نهایت با انسان چه می‌کند؟
شخص مبتلا به این مرض، به تدریج تمام توانایی‌های خود از جمله قدرت نوشتن و غذا خوردن را از دست می‌دهد ولی در نهایت با وجود درمان دارویی، بیمار معمولا بر اثر اختلالات تنفسی یا عفونت ادراری فوت می‌کند. در واقع خود آلزایمر فرد را نمی‌کشد بلکه مثلا بیمار یادش می‌رود که آب دهانش را قورت دهد و این آب به ریه‌اش می‌رود و او را دچار عفونت تنفسی می‌کند و شخص جان خود را از دست می‌دهد. یا یادش می‌رود غذا را قورت دهد و لقمه وارد لوله نای که مسئول انتقال هوا به بدن است، می‌شود و او را خفه می‌کند.
حل جدول، حفظ کردن شماره تلفن‌ها، یاد گرفتن مطالب جدید، کتاب خواندن و غیره می‌تواند تا حد قابل توجهی ما را در مقابل آلزایمر بیمه کند
برای پیشگیری از آلزایمر چه کار می‌توان کرد؟
مفیدترین کار ورزش است. کسانی که در معرض آلزایمر قرار می‌گیرند معمولا دچار درجاتی از افسردگی می‌شوند، لذا ما از آنها می‌خواهیم که به فعالیت بدنی و ورزش بپردازند. رژیم گیاهخواری هم در پیشگیری از این بیماری موثر است البته نه این که اصلا گوشت نخوریم بلکه کم گوشت خوردن و استفاده بیشتر از پروتئین گیاهی مدنظر ماست.
مصرف ماهی قزل آلا، استفاده بیشتر از زردچوبه، افزایش مصرف اسیدفولیک، استفاده از زنجبیل و به خصوص مصرف جینسینگ در پیشگیری از این بیماری موثر است.
البته ما به بیماران خود قرص اسیدفولیک می‌دهیم چون اسید فولیک در گوشت است و مصرف زیاد گوشت در آلزایمر توصیه نمی‌شود. در واقع تمام خوراکی‌هایی که در طب سنتی ما به نام گرمی‌جات شناخته می‌شوند برای در امان ماندن از این بیماری بسیار بسیار خوب است. حل جدول، حفظ کردن شماره تلفن‌ها، یاد گرفتن مطالب جدید، کتاب خواندن و غیره می‌تواند تا حد قابل توجهی ما را در مقابل آلزایمر بیمه کند.
نقش رژیم غذایی در این بیماری چیست؟ آیا ارتباطی بین پیشرفت این بیماری و رژیم غذایی مدیترانه‌ای وجود دارد؟
برخی تحقیقات نشان داده که رژیم غذایی مدیترانه‌ای در پیشگیری از آلزایمر موثر است و بعضی دیگر ارتباطی بین این دو پیدا نکرده است.
نقش ژنتیک در ابتلا به آلزایمر چیست؟
بسیار بسیار زیاد. همه چیز ما ژن است. ما چهره، قد و هیکل و رنگ موی خود را نیز از والدین خود به ارث می‌بریم. در مورد آلزایمر هم همین طور است.
چرا ورزش این قدر در پیشگیری از آلزایمر موثر است؟
تمام بدن ما حول وحوش یک چیز سلامت می ماند و آن دور ماندن از رادیکال‌های آزاد است. داخل عروق خونی ما یک سری اکسیدان وجود دارد که تمام سلول‌ها را تخریب می‌کند. وقتی به بیمار مکمل‌هایی چون ویتامین سی، امگا ۳ و ویتامین ای، می‌دهیم در واقع این ریز مغذی‌ها را وارد خون او می‌کنیم تا به شکار رادیکال های آزاد بپردازند.
وقتی ورزش می‌کنیم بدن به صورت طبیعی این آنتی اکسیدان‌ها را می‌سازد و این آنتی اکسیدان‌ها، رادیکال‌های آزاد را از بدن دفع می‌کنند.
فقط به یکی از تحقیقاتی که انجام شده است اشاره می‌کنم. محققان دو گروه افراد ۶۰ ساله را در نظر گرفتند. یک گروه ورزش می‌کردند و گروه دیگر این کار را نمی‌کردند. شرایط این دو گروه هم یکسان بود. بعد از ۵ سال دیدند هیچ کدام از گروه اول آلزایمر نگرفته‌اند در حالی که چند نفر از گروه دوم به این بیماری مبتلا شده‌اند.
تمام درمان‌هایی که تاکنون برای آلزایمر کشف شده تنها سیر پیشروی این بیماری را کند می‌کند
فرق می‌کند این ورزش هوازی باشد یا بی‌هوازی؟
هیچ فرقی نمی‌کند، هر ورزشی که عرق آدم را در بیاورد، ورزش است.
درمانی برای این بیماری وجود دارد؟
خیر. علم هنوز نتوانسته است این بیماری را درمان کند. تمام درمان‌هایی که تا کنون توسط بشر برای این مرض کشف شده، درمان‌هایی است که تنها سیر پیشروی این بیماری را کند می‌کند. مثلا به بیماری که قرار بوده است طی یک سال بر اثر آلزایمر تمام توانایی‌های خود را دست بدهد داروهایی داده می‌شود تا این یکسال تبدیل به ۱۵ تا ۲۰ سال شود.
تا چند سال آینده داروی آلزایمر هم کشف خواهد شداین روزها زیاد درباره ابتلای افراد مختلف به آلزایمر می‌شنویم. تعداد بیماران آلزایمری افزایش یافته یا تعداد تشخیص‌ها بیشتر شده یا جمعیت پیر کشور زیاد شده است؟
همه این موارد صادق است. جامعه ما پیرتر شده است. افراد پیری داریم که لزوماً سالم نیستند. آنها به واسطه داروهای قلب و مغز، زنده نگه داشته شده‌اند در عین این که آلزایمر هم دارند. آگاهی مردم هم نسبت به این بیماری بیشتر شده است. به محض وقوع برخی علائم، شخص مظنون به آلزایمر را نزد ما پزشکان می‌آورند.
آیا واکسن یا دارویی برای این بیماری در حال ساخت است؟
در رابطه با آلزایمر تحقیقات بسیار گسترده و فراوانی در حال انجام است. یک واکسن مانندی هم ساخته شده است که وقتی به بیماران آلزایمری تزریق می‌کنند، علائم بیماری‌شان بهتر می‌شود. با پیشرفت‌هایی که در حال انجام است به طور قطع طی چند سال آینده داروی آلزایمر هم کشف خواهد شد. هم اکنون از طریق تحریک مغناطیسی مغز، وضع برخی بیماران آلزایمری تا حدی بهتر هم شده است. دستگاهی نام«ار تی ام اس» یعنی تحریک مغناطیسی مغز ساخته شده است که به برخی مناطق مغز، نوعی از امواج مغناطیسی را صادر می‌کند. این روش بسیار بسیار جدید است.
ممنون از وقتی که در اختیار ایران اکونومیست قرار دادید.
