مذاکرات برای ایران نه بهشت می‌آورد نه جهنم

به گزاشر ایران اکونومیست، دکتر علیرضا شکیبایی ، با تشریح اینکه، توافق ایران با 1+5 چه تاثیری در آینده ایران می تواند داشته باشد گفت: قطعا ایران در برنامه های اقتصادی خود که در سند چشم اندازه 20 ساله متجلی شده است. به عنوان مقام اول اقتصادی منطقه ی غرب آسیا ( خاورمیانه ) را برای خود نشانه گذاری کرده است. این اتفاق زمانی رخ می دهد، که یک تعامل سازنده با دنیا داشته باشید. وقتی که می خواهید، در مسابقه اقتصاد مقام اول اقتصاد غرب آسیا را بدست بیاورید باید با دنیا تعامل داشته باشید.

وی با بیان اینکه، این پیش شرط لازم است ولی شرط کافی نیست گفت: در اقتصاد داخل نیز باید شرایط و بسترهایی ایجاد شود، توانمند سازی در اقتصاد ایران صورت گیرد، که به عنوان بال دوم، ایران بتواند جایگاه خود که شایسته آن نیز است بدست آورد. در نتیجه باید از داخل کشور تلاشهایی برای توانمند سازی اقتصاد، در قالب اقتصاد مقاومتی پیگیری و مطرح شود.

تعامل مثبت با دنیا

شکیبایی تصریح کرد: باید تعامل مثبتی با دنیا داشته باشیم که بتوانیم به اهدافمان برسیم. هر کدام از اینها ضربه بخورد یا کاستی داشته باشد، به اهدافمان نمی رسیم. از این رویکرد بحث توافق با 1+5 فقط به عنوان تنها راه حل برای اقتصاد ایران نباید مطرح شود، اما بی تاثیر نیست.

وی تصریح کرد: باید بتوان یک فضای با ثباتی در اقتصاد فراهم کرد و یک ثبات سیاسی و اقتصادی درکشور فراهم شود. فضای تعامل با دنیا و جریان تجارت و رفت و آمد با دنیا یک جریان آسان و راحت و کم هزینه‌ای است، در صورتی که برنامه های اقتصاد مقاومتی در کشور پیگیری و توانمند سازی اقتصاد را در دستور کار قرار دهیم در آن صورت است که می توان نتیجه خوبی در بلند مدت برای ایران داشته باشد. به این علت نمی توان پیش بینی کرد، توافق 1+5 صد درصد منافع ملی اقتصاد ایران را تامین می کند و نه می توان آن را تکذیب کرد که منافع را انجام نمی دهد.

اگر ایران به توافق نرسد؟

این عضو هیات علمی دانشگاه شهید باهنر کرمان گفت: مساله ای که وجود دارد، باید یک تعامل داخل کشور با خارج از کشور باشد. هر دو بصورت دو بال پیش بروند، تا آینده اقتصاد ایران را یک آینده مثبت، برای آن در نظر داشته باشیم. اگر توافقات به نتیجه نرسد، قطعا فضای اقتصاد ایران دچار چالشهایی خواهد شد. خصوصا دولت تدبیر و امید؛ دچار چالش و مشکل خواهد شد. زیرا تمام برنامه های خود را معطوف به بحث مذاکرات 1+5 کرده است.

شکیبایی افزود: اگر مذاکرات ایران و 5 قدرت جهانی نتیجه‌ای حاصل نشود، قطعا ایران دچار چالشهای اساسی خواهد شد. ولی چیزی که در اقتصاد ایران به طور کلی اتفاق می افتد، خیلی قابل تصور نیست. قطعا فضا بدتر از فضای سال 1390 و 1391 نخواهد شد. پیش بینی این است که دیگر بر نمی گردیم به آن دوران، اقتصاد ایران تغییر پیدا کرده است و یکسری آماده سازی هایی را نیز برای چالشهای در صورت عدم توافق کرده است.

اگر ایران به توافق برسد، چه دست آوردی برای ایران دارد؟

وی با اظهار به اینکه، باید خوش بین بود که مذاکرات به نتیجه برسد و یک ثباتی را به فضای اقتصادی تزریق خواهد کرد، افزود: قطعا بی ثباتی مانع توسعه و پیشرفت اقتصادی می شود پس باید ببینیم اگر ثبات ایجاد شود، این ثبات چه دست آوردی برای ما خواهد داشت؟ بستگی به ایران دارد و به طرف خارجی بستگی ندارد.

این استاد اقتصاد تصریح کرد: مدیریت داخلی، سیاست گذاری های داخلی و توانمند سازی عواملی هستند که درصورت توافق با 1+5 به ثبات اقتصادی کشور کمک خواهند کرد. این توافق می تواند یک فرصت باشد در صورتی که از آن خوب بهره برداری کنیم و می تواند برای ما هیچ نتیجه ای نداشته باشد، اگر غافل شویم و یا مدیریت صحیحی در دستور کار قرار ندهیم.

بازار بورس چه تغییری می کند؟

این دانشیار دانشگاه شهید باهنر کرمان با اشاره به آینده بازار بورس پس از مذاکرات گفت: اگر توافق صورت گیرد، یکی از شاخص هایی که در بورس تاثیر می گذارد، انتظارات است. هر موقع که انتظارات خوب در جامعه تزریق شود، نتیجه آن در بازار بورس مثبت خواهد بود و برعکس.

وی ادامه داد: با توجه به نتایجی که در یک سال گذشته در بازار بورس داشتیم و داریم، اگر تغییر مثبتی در سیستم صورت گیرد و اخبار خوبی منتشر شود، این اخبار، باعث می شود بورس اندکی تغییر کند. تغییر جهشی در بورس پیش بینی نمی کنیم. حتی اگر توافقات مثبت باشد و مذاکرات خیلی خوب باشد آنقدر جهش بزرگی پیش بینی نمی شود.

شکیبایی با اشاره به عدم توافق 1+5 با ایران و تاثیر آن بر بازار بورس گفت: اگر توافق نشود، اخبار بد به روند رو به نزول گذشته اضافه می کند و بورس را به همان حالت رکود که در چند ماه گذشته بود، ادامه می دهد و دنبال می کند.

تاثیر توافقات بر منطقه خاورمیانه

این عضو هیات علمی دانشگاه شهید باهنر کرمان با اشاره به توافق ایران با 1+5 و به ویژه توافق ایران با آمریکا بر منطقه بی تاثیر نیست افزود: قطعا این توافق در کشورهای عربی، تاثیر منفی می گذارد. قطعا در آنجاها باید پیش بینی کرد که اگر توافقی صورت گیرد، به نظر می رسد کشورهای عربی اوضاع اقتصادیشان مساعد نخواهد شد. به همین خاطر برخی کشورهای عربی موافق این مذاکرات نیستند و خیلی حمایت نمی کنند. مثل کشورهای امارات، عربستان اینها کشورهایی هستند که از توافق ایران و آمریکا خوشحال نیستند.

تاثیر مذاکرات بر بازار ارز

وی در ادامه تصریح کرد: بحث پول ایران بستگی به رژیم ارزی که ایران انتخاب کرده است، دارد. این واقعیت را باید پذیرفت که هنوز بزرگترین عرضه کننده ارز به بازار دولت است و دولت نظام ارزی که انتخاب می کند تعیین کننده است. به همین علت در فضای مثبت 6 ماهه گذشته، بازار ارز می توانست رو به کاهش باشد. به دلیلی که دولت یک رژیم ثابت نرخ ارز را در برنامه و دستور کار خود گذاشت، تغییر زیادی در بازار ارز شاهد نبودیم و این بستگی به تصمیم مستقیم دولت دارد، اینکه نرخ ارز کاهش پیدا کند یا خیر و هیچ ارتباطی با بحث مذاکرات ندارد. رژیم ارزی که ایران انتخاب کرده است از مدلی است که این قدرت و اختیار را دارد، خودش تعیین کند، آیا نرخ بالا برود یا کاهش پیدا کند؟

شکیبایی در تشریح رژیم ارزی ایران گفت: در شرایط بحران و در شرایطی که هنوز تحریم ها ادامه دارد، جنبه احتیاطی باید برای اقتصاد در نظر گرفته شود. به نظر می رسد، این رژیم ارزی یک نگاه مثبت است.

این استاد اقتصاد افزود: این انتخاب، انتخاب آزادی نیست در شرایط تحریم که هنوز فضا، فضای تحریم است و نقل و انتقال پول دچار مشکل است. برای اینکه دولت و بانک مرکزی به بازار ارز آرامش ببخشند، چاره ای جز این ندارد، این سیستم کنترل ارزی کاملا برنامه ریزی شده و در دستور کار است. در فضای کنترل ارزی خیلی پیش بینی نمی توان کرد که در آینده چه اتفاقی می افتد؟ چون کنترل کننده مهم است. اکنون کنترل کننده دولت و بانک مرکزی با یکدیگر منابع ارزی کشور را مدیریت می کنند.

وی در ادامه با بیان اینکه، راه حل های کنترل ارزی به عنوان راه حلهای کوتاه مدت است گفت: در کوتاه مدت که در دوران بحران هستیم باید کنترل ارزی داشته باشیم. اما اگر از فضای بحران خارج و وارد فضای مثبت شویم، می توانیم از این مسیر و دوره کنترل ارزی خارج شویم و به فضای بازار ارزی شناور یا شناور مدیریت شده ورود پیدا کنیم. در قانون تصریح شده است که باید رژیم ارزی ایران شناور مدیریت شده باشد. در مورد نرخ ارز در 3 یا 4 سال آینده پیش بینی این است که دولت از کنترل ارزی دست بر نمی دارد.

تاثیر مذاکرات بر بازار نفت

این دکترای اقتصاد می گوید: اگر توافق انجام نشود، قیمت نفت که در این اواخر کاهش پیدا کرده است. دوباره به همان قیمت بالای 100 دلار می‌رسد، هر چه تنش و بحران در منطقه خاورمیانه بیشتر باشد قیمت نفت روند افزایشی دارد. البته در مورد قیمت نفت نباید فقط بازی کشورهای صادر کننده را نگریست، بلکه بازی کشورهای مصرف کننده را نیز باید نگاه کرد.

وی ادامه داد: باید دید اتحادیه ازیک سو و چین، روسیه و آمریکا از سوی دیگر و کشورهای صادر کننده به عنوان ضلع سوم بازی تعیین قیمت نفت چه راهبردی خواهند داشت. حول این سه راهبرد است که مشخص می شود، در آینده برای نفت و قیمت آن چه اتفاقی خواهد افتاد. ولی اگر همه چیز را ثابت در نظر بگیریم و فقط بگوییم اگر یک عدم توافقی صورت گیرد؛ این عدم توافق باعث می شود نگاه در مورد قیمت نفت مثبت باشد و قیمت این طلای سیاه افزایش پیدا می کند.

مذاکرات ایران با 1+5 معجزه نمی کند

وی با اعتقاد به اینکه، مدیریت داخلی، سیستم اقتصادی و اداره اقتصادی کشور مشخص می کند که آینده اقتصاد ایران چه خواهد شد، نه مذاکرات 1+5 تاکید کرد:اقتصاد ایران بیش از هرچیز به میزان اداره اقتصاد؛ مبتنی بر واقعیتهای اقتصاد ایران، شناخت از اقتصاد ایران، استفاده صحیح از منابع ، کارآمدی، کارایی، بهینه سازی، و ... وابسته است. اینکه در مذاکرات، چه نتیجه ای داشته باشیم و همه چیز را گره بزنیم به بحث تعاملات و مذاکرات 1+5 اشتباه است.

شکیبایی تصریح کرد: این مذاکرات نه قرار است برای ما بهشتی را به ارمغان بیاورد و نه جهنمی؛ بیشتر باید به درون اقتصاد توجه کرد، البته بدون تعامل با خارج نمی توانیم هیچ کاری را بکنیم، اینگونه نیز نیست که خودمان نیز دست روی دست بگذاریم و هیچ کار نکنیم و فکر کنیم تعامل با خارج و توافق با 1+5 برای ما معجزه ای را می آورد. نه نباید چنین انتظاری داشته باشیم و چنین انتظاری را در جامعه ایجاد کنیم.

تاثیر مذاکرات بر سرمایه گذاری خارجی

شکیبایی در ادامه با تصریح اینکه، سرمایه گذاری خارجی، به بحث مدیریت داخلی بر می گردد. افزود: اینکه بتوانیم سرمایه گذار خارجی را جذب بکنیم یا نه. یک بال آن به مذاکرات و تحریم ها بستگی دارد، یک بخش عمده آن به خود ما بستگی دارد و اینکه چقدر بستر را برای سرمایه گذار خارجی فراهم کرده‌ایم.

وی افزود: محیط کسب و کار، قوانین مالیاتی، قوانین کار، قانون تامین اجتماعی، بیمه، فضای فرهنگی، سیاسی داخلی کشور و ... عواملی هستند که تاثیرگذار بر حضور سرمایه گذاری خارجی به کشور است .

این استاد اقتصاد تصریح کرد: اگر قوانین مالیاتی حاکم بر کشور همچنان ادامه باشد ؛ سرمایه گذار خارجی وارد ایران نمی شود. حتی اگر 1+5 همه چیز را بپذیرد، اگر سیستم قانون کار و قانون تامین اجتماعی آن چنانی باشد که هست؛ سرمایه گذار خارجی وارد نمی شود. اینها محدودیتها و مشکلات کشور است. آنچه که باید در داخل کشور تلاش بکنیم، ایجاد بستر مناسب برای فعالیتهای اقتصادی چه برای فعالان اقتصادی داخل و چه خارج که می خواهند سرمایه گذاری کنند.

شکیبایی افزود: اگر محیط کسب و کار بهبود پیدا کند در اقتصاد قطعا در کنار 1+5 می تواند یک چشم انداز مثبتی را فراهم کند. در غیر این صورت، اگر در بحث قوانین و سیستم مدیریت اتفاقی نیفتد هر چند که توافقی بین ایران و 1+5 صورت گیرد، به نظر نمی رسد جهش خوبی را در اقتصاد ایران داشته باشیم.

وی تصریح کرد: از بعد روانی ممکن است توافق یک ثباتی را به کشور تضمین دهد که خود این نیز یک سرمایه است، ثبات بخشیدن به اقتصاد خود یک سرمایه اجتماعی بزرگی برای هر کشوری است که توان برنامه ریزی، پیش بینی، سرمایه گذاری را برای اقتصاد فراهم کند.

این استاد اقتصاد دانشگاه شهید باهنر کرمان با اشاره به اینکه، اگر مذاکرات تمدید شود، باید به عنوان یک فضای فرصت به آن نگاه کرد تاکید کرد: باید بحث توانمند سازی و بهبود کسب و کار در ایران جدی گرفته شود، به صراحت می توان گفت متاسفانه بهبود فضای کسب و کار در کشور خیلی جدی گرفته نشده است. فضا، فضای مناسبی برای فعالان و سرمایه گذاران اقتصادی داخلی نیست، چه برسد به سرمایه گذاران خارجی و ممکن است سرمایه گذاران داخلی تمایل پیدا کنند که سرمایه خود را از ایران خارج کنند. اکنون تا حدودی شرایط را فراهم کرده‌ایم ولی باید تلاش کرد. اگر مدیریت کلان اقتصادی ایران در این راستا گام بردارد، می تواند اتفاقات مفیدی برای کشور بیفتد.