به گزارش ایران اکونومیست، روز ۳۱ مرداد روز تأسیس وزارت دفاع است که در تقویم کشورمان به عنوان «روز صنعت دفاعی» نامگذاری شده است. به همین مناسبت باید یادآور شد که نقش علم و فنّاوری در دفاع‌مقدس را باید در نیاز جبهه‌ها به انواع و اقسام مهمات، تجهیزات و ادوات جستجو کرد. یکی از نوابغ پیشرو و امیدآفرین در دوران انقلاب اسلام یو جنگ تحمیلی شهید دکتر مصطفی چمران است.
مصطفی چمران پس از بازگشت به تهران به پیشنهاد شورای انقلاب و به فرمان امام خمینی (ره) در آبان ۱۳۵۸ به وزارت دفاع منصوب شد. او برنامه‌هایی را برای دگرگونی و اصلاح در ارتش پی‌ریزی کرد که یکی از مهم‌ترین آنها توجه به صنایع و تحقیقات دفاعی بود. وی همچنین یکی از سه عضو هیئتی بود که پس از برقراری آرامش نسبی در کردستان، برای اصلاحات و سازندگی و مذاکرات سیاسی با گروه‌ها و مردم کردستان راهی منطقه شدند. او کسی بود که امید به آینده و ایمان به خداوند را توصیه می‌کرد و لحظه‌ای از توکل به خدا و امید دست بر نداشت.
می‌خواهم بگویم که کار آقای چمران، از نظر علمی به‌قدری بالا بود و توصیه‌نامه استاد راهنمایش نیز آن را تأیید می‌کرد که آن دانشگاه حاضر شده بود تا در همان ابتدا، بیشترین حقوق و بالاترین عنوان دانشگاهی را به او بدهد!
دکتر مهدی بهادری‌نژاد از دوستان و همکلاسی‌های شهید چمران درباره پیشنهاد آمریکایی‌ها در گفت‌وگو با پژوهشکده تاریخ معاصر برای جذب او روایت می‌کند: «دانشگاه ارکانزاس از دانشگاه‌های خوب آمریکا، برای جذب آقای چمران، سمت استادی را به ایشان پیشنهاد داده بود. می‌دانید که معمولا شروع تدریس در دانشگاه‌ها، با سمت استادیاری است که می‌شود «آسیستان پروفسور»، بعد «اسوشیت پروفسور» و بعد «فول پروفسور». اما به دکتر چمران پیشنهاد پروفسوری داده بودند، که بتوانند حقوق بیشتری به او بدهند. در آنجا رئیس دانشکده این آزادی را دارد؛ البته مقامات بالاتر هم باید این موضوع را تأیید کنند.
می‌خواهم بگویم که کار آقای چمران، از نظر علمی به‌قدری بالا بود و توصیه‌نامه استاد راهنمایش نیز آن را تأیید می‌کرد که آن دانشگاه حاضر شده بود تا در همان ابتدا، بیشترین حقوق و بالاترین عنوان دانشگاهی را به او بدهد! منتها چمران به آن دانشگاه نرفت و با پیشنهاد و مشورت استاد راهنمایش، برای ادامه تحقیقات خود به مرکز تحقیقاتی «بل» رفت. این مرکز، در شمال شرق آمریکاست. استاد راهنمایش به او گفته بود: هر وقت بخواهی می‌توانی به دانشگاه بروی، بهتر است حالا کمی به تحقیقات علمی بپردازی.البته آقای چمران به دلیل فعالیت‌های سیاسی‌اش، مدت زیادی نمی‌توانست به کارهای تحقیقاتی بپردازد. او فعالیت‌های سیاسی گسترده‌ای در آمریکا داشت و بعد هم به لبنان رفت.»
خودرو بهینه شده توسط شهید چمرانبا آغاز جنگ تحمیلی، چمران به همراه شماری از رزمندگانی که در کردستان جنگیده بودند، برای ساماندهی نیروهای مردمی در برابر حملات عراق راهی اهواز شد و در نخستین شب ورود، اولین حمله چریکی را به تانک‌های دشمن، که اهواز را محاصره کرده بودند، آغاز کرد. یکی از اقدامات مهم وی، تشکیل ستاد جنگهای نامنظم در اهواز بود تا در جبهه‌های غرب و جنوب اهواز خط دفاعی به وجود آورد. این ستاد با سازماندهی گروهی از رزمندگان داوطلب، واحد مهندسی فعالی را راه‌اندازی کرد که یکی از برنامه‌های آن احداث جاده‌های نظامی در مناطق مختلف و ایجاد آبراهه‌ای برای تغییر مسیر رود کارون به سوی دشمن برای محافظت از اهواز بود.
همچنین طراحی ماشینی که می توانستیم به وسیله آن از روی تپه های شنی عبور کنیم و وسائل و تجهیزاتمان را منتقل کنیم نیز ایده ای بود که توسط شهید چمران طراحی شد.طراحی این ماشین باعث تبدیل آن به اتومبیل شنی شد که بعدا آن را در آینده به تولید تجاری رساندیم.
مهدی چمران برادر شهید مصطفی چمران در یک جمع‌بندی در جشنواره نوآوری و فن‌آفرینی دانشگاه تهران (جایزه شهید چمران) توضیح داده است:«خلاقیت‌ها و نوآوری‌های بسیاری علیرغم کمبود امکانات در سال‌های دفاع مقدس به وجود می‌آمد یکی از آنها استفاده از نیروی آب بود از این طریق توانستیم آب را در کانال پمپاژ کرده و زیر پای دشمن رها کنیم. دشمن برای مقابله با این روش خاکریز ایجاد می‌کرد و ما با دبه‌های پلاستیکی بمب‌های کوچکی می ساختیم تا خاکریزها منفجر شوند و آب مجددا زیر پای دشمن نفوذ می‌کرد.
آزمایش موشک توسط شهید چمرانشهید چمران در آن سال‌ها موفق به طراحی موشک زیرآبی شد و ما آن را در خاک کار می‌گذاشتیم و به وسیله جریان برق منفجر می‌کردیم. ساخت این موشک‌ها ادامه یافت به طوری که پس از شهادت شهید چمران نیز از آن استفاده می‌کردیم. همچنین طراحی ماشینی که می‌توانستیم به وسیله آن از روی تپه‌های شنی عبور کنیم و وسائل و تجهیزاتمان را منتقل کنیم نیز ایده‌ای بود که توسط شهید چمران طراحی شد.طراحی این ماشین باعث تبدیل آن به اتومبیل شنی شد که بعدا آن را در آینده به تولید تجاری رساندیم.»
