چرا زیر آب رفتن پرطرفدار شد؟

به گزارش ایران اکونومیست به نقل از  بی‌بی‌سی، در عصری که خشکی چیزهای زیادی برای کاوش دارد، موج اخیر گردشگری زیر آب به مسافران اجازه می‌دهد تا به اعماق یکی از ناشناخته‌های زمین یعنی «اقیانوس» سفر کنند، آن هم در شرایطی که بیش از ۷۰ درصد از سیاره ما را آب پوشانده است.

افتتاح مجموعه‌ای از مکان‌های تفریحی همچون نخستین هتل‌ زیرآب جهان و بزرگ‌ترین رستوران زیرآبی جهان در نروژ به طور روزافزون مسافران ثروتمند را برای کاوش در دنیای جدید زیر اقیانوس جذب کرده است. اکنون که غرق شدن زیردریایی حامل پنج گردشگر در مرکز توجه قرار گرفته است، ‌ شاید زمان آن فرا رسیده باشد که درباره محدودیت‌های این تجربیات خاص بیشتر صحبت کنیم.

گردشگری زیر آب را نمی‌توان یک اتفاق جدید دانست؛ چرا که «ژاک-ایو کوستو» استفاده عمومی از تجهیزات غواصی را در سال ۱۹۴۲ میلادی آغاز کرد و «انجمن حرفه‌ای مربیان غواصی» ‌ (PADI) نیز از سال ۱۹۶۷ میلادی تاکنون ۲۷ میلیون مدرک در سراسر جهان صادر کرده است.

بر اساس اطلاعات منتشرشده توسط «Scubanomics»، حدود شش میلیون غواص فعال در سراسر جهان وجود دارند، همچنین تعداد بی‌شماری از افراد در سراسر جهان، غواصی در سطح نزدیک به آب را انجام می‌دهند.

با این حال، وجود برخی از امکانات و تجهیزات ماجراجویی‌هایی شبیه به غواصی را برای افرادی به ارمغان آورده است که غواص یا شناگرهای ماهری نیستند، یا زمان یا وسیله‌ای برای کسب گواهینامه غواصی ندارند.   تفرجگاه‌هایی مانند «Seawalker on Green Island» واقع در «دیواره بزرگ مرجانی» به مردم این فرصت را می‌دهد درحالی که کلاه ایمنی شیشه‌ای بزرگی بر سر دارند به زیر آب بروند. این گروه از افراد با پوشیدن لباس محافظ، به آرامی تا کف اقیانوس پایین می‌آیند؛ جایی که کاملاً به معنای واقعی کلمه روی شن‌ها راه می‌روند و به لوله‌هایی متصل می‌شوند که به آن‌ها اجازه می‌دهد در زیر آب به طور عادی نفس بکشند.

امروزه همچنین شاهد امکانات تفریحی برای لذت بردن از سواری در زیر دریا هستیم. به این منظور تورهایی وجود دارد که بازدید در امتداد صخره‌های برخی از جالب‌ترین جزایر و مناطق ساحلی جهان، از هاوایی گرفته تا موریس را ارائه می‌دهد. این زیردریایی‌ها از بزرگ‌ترین‌ زیردریایی‌ها برای گروه‌های گردشگر گرفته تا زیردریایی‌های خصوصی فوق‌العاده لوکس همچون «Deepflight» در مالدیو را شامل می‌شود. این زیردریایی‌های سازگار با محیط زیست و دارای تهویه مطبوع، با فضایی برای دو نفر به اضافه یک ناخدا ساخته شده‌اند که دارای گنبدهای مخصوص تماشا هستند و تجربه‌ای منحصر به فرد را فراهم می‌کنند.

بسیاری بر این باورند که این زیردریایی‌های پرزرق و برق ممکن است آیندۀ کاوش در زیر آب باشند؛ چراکه در این صورت دیگر به غواصی یا شنا نیازی نیست. البته اغلب این امکانات قیمت بالایی دارند، برای مثال هر زوج برای یک ساعت گشت و گذار با «Deepflight» باید ۱۵۰۰ دلار هزینه کند. «Lovers Deep» یک هتل زیردریایی لوکس در میان صخره‌های اطراف «سنت لوسیا» با سرآشپز و پیشخدمت خصوصی است که قیمت آن از ۱۵۰۰۰۰ دلار در شب شروع می‌شود.

حالا نوبت به «اوشن گیت» (OceanGate)، شرکت تور کاوشی در اعماق دریا می‌رسد که زیردریایی «تایتان» ‌ آن اکنون به صدر اخبار جهان تبدیل شده و تلاش جهانی برای یافتن آن آغاز شده است. زمانی که «بی‌بی‌سی» در پاییز سال ۲۰۲۲ و در آستانه سفر یکی از زیردریایی‌های این شرکت به سمت بقایای «تایتانیک» با «استاکتون راش»، مدیرعامل شرکت گفت‌وگو کرده بود، «راش» گفته بود هدف او این است که اکتشافات در اعماق دریا را از نظر تجاری برای گروه بزرگ‌تری از مردم امکان‌پذیر کند و در عین حال کشتی تایتانیک را به عنوان یکی از مهم‌ترین سوژه‌های بازدید در زیر دریا معرفی کرده بود، اما با توجه به این‌که بلیت تماشای مشهورترین لاشه کشتی جهان از نزدیک، ۲۵۰ هزار دلار است، تجربه کردن این بازدید برای بسیاری از گردشگران دور از ذهن است.

دکتر «هیلی استینتون»، استاد دانشگاه گردشگری و یکی از نویسندگان «Tourism Teacher» بیان کرد: «گردشگری زیر آب بسیار گران‌قیمت است. فکر نمی‌کنم بازاری برای گردشگری زیر آب وجود داشته باشد. معتقدم که این نوع تجربه به افراد ثروتمند و گروه کوچکی از مردم محدود خواهد شد.»

«پاتریشیا رودیلز مارتینز»، یکی از مقام‌های مسؤول در موسسه «Les Roches» و کسی که برگزارکننده نخستین نشست جهانی گردشگری فضا و زیرآب در سال ۲۰۱۹ بود، نظر متفاوتی دارد. «مارتینز» ‌ معتقد است همان‌طور که تقاضا در طول زمان افزایش پیدا می‌کند، هزینه‌های مربوطه نیز کاهش می‌یابد و آن را برای همه مردم بیشتر در دسترس قرار می‌دهد و  این همان اتفاقی است که در نخستین هواپیماها، سفرهای دریایی و هتل‌ها رخ داد.

صرف نظر از این که آیا سواری‌های زیردریایی به یک جریان اصلی تبدیل می‌شوند یا خیر، بسیاری از این تجربیات نوآورانه زیرآب یک مزیت ثانویه مهم دارند و آن هم این است که این نوع تجربیات به مخاطبان جدید در مورد نیاز به مراقبت از اقیانوس آموزش می‌دهند؛ ‌ اقیانوسی که با تهدیداتی مانند رنگ‌پریدگی مرجان‌ها به دلیل گرمایش جهانی، ‌ صید بیش از حد و آلودگی دست و پنجه نرم می‌کند. به گفته راش، این امر به شرکت «اوشن گیت» ‌ نیز تعمیم می‌یابد، که متخصصان ماموریت‌های آن، هر کدام این شانس را دارند که به عنوان شهروند ـ دانشمند در جریان سفر ۱۲۵ هزار فوتی به اعماق دریا، با جمع‌آوری تصاویر و ویدئوهایی از تنوع زیستی دریا کمک کنند.

سایر پروژه‌های زیردریایی نیز با متخصصان حفظ و نگهداری و زیست‌شناسان دریایی همکاری می‌کنند تا این تجربه سفری را به علاوه بر مفرح بودن به یک رویداد آموزشی نیز تبدیل کنند که آگاهی درباره تهدیدهای اقیانوس و موجودات آن را افزایش می‌دهد. مراکز تحقیقاتی، به‌ویژه در «دیواره مرجانی بزرگ»، تحقیقات خود را در مورد موضوعاتی مانند سفید شدن مرجان‌ها، اثرات زباله‌های پلاستیکی و تخریب صخره‌ها به نمایش می‌گذارند. این مراکز از بازدیدکنندگان می‌خواهند که علاوه بر تجربه یک بازدید لذت‌بخش، ‌ معلومات ضروری را نیز کسب کنند.

همچنین با توجه به موفقیت پارک‌های مجسمه‌ای زیر دریا همچون «موزه هنر زیر دریای کانکون در مکزیک» که در سال ۲۰۱۰  به عنوان بخشی از «اجلاس آب و هوای کانکون» افتتاح شد، اقداماتی برای ترکیب گردشگری زیرآب با گردشگری هنری صورت گرفته تا نوع جدیدی از مسافران را که صرفاً به غواصی علاقه ندارند، جذب کنند.

پروژه «مجسمه‌های زیردریای Ngaro» در «دیواره مرجانی بزرگ»

پروژه «مجسمه‌های زیردریای Ngaro» در «دیواره مرجانی بزرگ» که در سال ۲۰۱۹ افتتاح شد، ۶ اثر هنری چیدمان همچون یک لاک‌پشت بزرگ را به نمایش می‌گذارد که تماشای آن‌ها با شنا در عمق کم و یا استفاده از قایق امکان‌پذیر است؛ چراکه این آثار هنری برای بازدیدکنندگانی است که به قسمت‌های عمیق دریا علاقه‌ای ندارند.   این مسیر بازدید پس از ویرانی بیشتر صخره‌های این منطقه در سال ۲۰۱۷ راه‌اندازی شد و نه تنها بخشی از پروژه بازسازی صخره‌های مرجانی است، بلکه هدف آن آغاز گفت‌وگوها درباره حفاظت از دریا از طریق موضوعاتی همچون مهاجرت «سفره‌ماهی دیو» است.

موزه هنز زیرآب استرالیا

کمی دورتر در امتداد ساحل «کوینزلند»، در نزدیکی شهر «تاونزویل» واقع در استرالیا، ‌ «MOUA»، نخستین موزه هنرهای زیر آب استرالیا، در چهار نقطه مختلف ساخته شده است، که دسترسی به یکی از آن‌ها فقط توسط غواصان امکان‌پذیر است و هنر چیدمان‌ اثر «جیسون دکایر تیلور»، مجسمه‌ساز بریتانیایی را به نمایش می‌گذارد. این نقطه، داستان صخره‌ها و اقیانوس‌ها را به کمک مجموعه‌ای از آثار هنری و تابلوهای راهنما روایت می‌کند.

ایده پشت گردشگری زیرآب، به نوعی با سفرهای اکتشافی به شمالگان، آمازون یا سایر اکوسیستم‌های دوردست تفاوتی ندارد، اما با وجود جاذبه‌های تاریخی، طبیعی و هنری بسیار که در زیر دریاها وجود دارد، این مسؤولیت بر عهده دولت‌ها و برگزارکنندگان تور است که از مدیریت مکان‌ها به شیوه‌ای سازگار با محیط زیست و سودمند اطمینان حاصل کنند. این خطر وجود دارد که یک محوطه بیش از حد مورد توجه قرار بگیرد و ازدحام جمعیت آن زیستگاه طبیعی را از بین ببرد.

همانطور که روز به روز  نوآوری بیشتری در گردشگری زیرآب ایجاد می‌شود و محبوبیت آن افزایش پیدا می‌کند، ما این فرصت را داریم که تجربیات و جاذبه‌های جدید را توسعه دهیم و از این طریق اطلاعات مسافران درباره اعماق دریا را افزایش دهیم. با این حال ضروری است که این کار با اولویت دادن به پایداری و ایمنی انجام شود.