به گزارش ایران اکونومیست، در اوایل سال ۱۳۵۲ با هدف تکمیل تیپ ۸۸ مستقل چابهار مستقر در زاهدان، تعدادی از پرسنل اضافه بر سازمان نیروی زمینی ارتش از جمله یگان‌های مستقر در تهران و لویزان جمع‌آوری شده و دو گردان به نام‌های ۱۹۶ و ۱۹۷ پیاده را پایه گذاری کردند. حدود دو سال طول کشید تا پرسنل کاد یگان تأمین شود در سال ۱۳۵۴ به فرماندهی سرگرد زفاری با حدود ۷۰درصد پرسنل سازمانی و ۳۰درصد تجهیزات از تهران عازم پادگان تیپ ۸۴ خرم آباد شد که در آن زمان در مأموریت برون مرزی بود.
در خرم‌آباد حدود یک سال توقف داشت که ضمن حفاظت از پادگان تیپ ۸۴ پیاده تعدادی از پرسنل گردان جابه جا و کسری سازمان نیز هم از نظر تجهیزات و هم از نظر پرسنلی تأمین شد. در نیمه مرداد ۱۳۵۵، با هواپیمای سی ۱۳۰ به یگان سازمانی خود تیپ ۸۸ در زاهدان جابه جا شد و تا سال ۱۳۵۸، که تیپ به لشکر ۸۸ زرهی ارتقاء یافت. در زاهدان مستقر بود که تجهیزات گردان به عنوان گردان پیاده مکانیزه به سقف سازمانی رسید گردان ۱۹۶ در سال ۱۳۵۸ با تشکیل تیپ ۱ زرهی زاهدان جزء سازمانی این تیپ قرار گرفت.
گردان ۱۹۶ با آغاز جنگ تحمیلی در قالب گروه رزمی «سلمان فارسی ۲» با هدف شرکت در عملیات رمضان به فرماندهی سرگرد سهراب صدری که فردی مدیر و مدبر و فعال بود، عازم منطقه جنوب کوشک شد. پس از پایان مأموریت به زاهدان مراجعه نکرد و در اواخر سال ۱۳۶۱ به منظور نبرد با ارتش بعث عراق به عنوان گروه رزمی سلمان فارسی ۳ عازم منطقه غرب (میمک) شد. شرایط منطقه عملیاتی میمک در غرب کشور همانند منطقه شلمچه و طلائیه در جنوب کشور است. منطقه‌ای بسیار حساس و کلیدی که هرکدام از دو کشور درگیر جنگ بتواند این ارتفاعات را تصرف کرده و در اختیار داشته باشند، نسبت به دیگری برتری و مزیت بسیار بالایی دارد. گردان ۱۹۶ مکانیزه طی یک دوره ۶ ماهه در این منطقه در چند عملیات تک محدود شرکت کرد و ضمن پدافند در مقابل ارتش عراق، ضربات بسیار سخت و زیانباری به آنان وارد نکرد.
برای بازسازی و آموزش مدت بسیار کوتاهی به زاهدان رجعت داشت و بلافاصله در ۱۵ بهمن ۱۳۶۲ بعد از بازسازی و تجدید قوا به منطقه شمال غرب مریوان (پنجوین) (عراق) به عنوان یگان پدافند کننده همراه با اجرای مأموریت‌های محدود آفندی عزیمت کرد. طی بیش از دو سال مأموریت در منطقه مریوان پنجوین (عراق) در مصاف با متجاوزین ارتفاعات حساس «لَری»، کانی مانگا، شیخ گزنشین و قسمتی از شهر آزاد شده پنجوین عراق با گروه های معاند ضدانقلاب (کومله و دمکرات) نیز برای آرامش و آسایش هموطنان مبارزه کرد.
در چندین عملیات مهم تک محدود آفندی شرکت داشته که شرح آن در قالب تیپ ۱ زرهی زاهدان عنوان شد و ضربات بسیار سخت و بالایی به ارتش عراق وارد کرد. نیروهای ارتش عراق در طی هشت سال جنگ تحمیلی از لشکر ۸۸ بخصوص گردان ۱۹۶ مکانیزه همیشه ترس و وحشت داشتند. در ۲۴ دی ۱۳۶۴ به غرب کشور و منطقه پدافندی قصرشیرین خسروی و گیلانغرب جابه جا شد و مدت پنج ماه مشغول دفاع و پدافند بوده و چندین عملیات تک محدود نیز انجام داد.
اوایل سال ۱۳۶۵ به منطقه تجمع یگان‌های لشکر مستقر در نفت‌شهر و سومار عزیمت کرد. شرایط خاص ارتفاعات کهنه ،ریگ مخصوصاً ارتفاع ۴۰۲ معروف به نگین منطقه برای هر کشوری که آن را در اختیار داشته باشد یک مزیت و برتری محسوب می‌شود. منطقه سومار دقیقاً همانند طلائیه ،فکه چزابه شلمچه و... در جنوب شرایط ویژه‌ای دارد.
به لحاظ حفظ و نگهداری این کلید منطقه مأموریت به لشکر غیور ۸۸ زرهی زاهدان با یگان‌های تابعه واگذار شد. طی چند سال باقیمانده جنگ و حتی دو سال بعد از آن، گردان ۱۹۶ مکانیزه با سایر یگان‌های همجوار ،شادت جانفشانی ایثار و شهامت و شهادت مردانی را در کارنامه خویش ثبت کرد که برگ زرین بزرگی برای اوست در مدت حدود چهار سال استقرار در سومار ضمن پدافند فعال از منطقه واگذاری در چندین عملیات تک محدود بزرگ، عملیات کربلا۶، دفع تک معروف عراق در ۲۶ تیر ۱۳۶۶ و ۲ خرداد ۱۳۶۷ به مدت پنج شبانه‌روز پایداری و استقامت کرد و ضمن شکست نیروهای عراقی تعداد ۱۹ نفر از آنها را به اسارت گرفت و نیروهای عراقی برای همیشه عقب‌نشینی کردند. به خاطر این مقاومت، لقب «ناجی ارتفاع ۴۰۲» به این گردان داده شد.
این گردان در عملیات سراسری ۳۱ تیر ۱۳۶۷ عملیات مرصاد و ده‌ها عملیات آفندی و پدافندی دیگر نیز حضور فعال و سرنوشت‌سازی داشت. مأموریت گردان به همراه سایر یگان‌های تابعه لشکر تا پایان جنگ و سپس به دلیل نیاز تأمین مرز و برقراری امنیت تا فروردین ۱۳۶۹ ادامه داشته و سپس به منطقه جنوب شوش، موسیان جابه جا شد و در خاتمه در ۲۵ آبان ۱۳۷۲ به منطقه سرزمینی خود زاهدان رجعت کرد.
منبع:
دفاع مقدس و ارتش در استان سیستان و بلوچستان،سرهنگ غلامحسین زرگر، انتشارات ایران سبز.
