سقوط؛ سرانجام بدقولی مسئولان هما در زمینگیر کردن بوئینگ 727
به گزارش خبرنگار اقتصادی باشگاه خبری فارس «توانا»، هواپیمای بوئینگ 727 ایران ایر با شناسه (Registe EP-IRP ) اولین پرواز خود را در دوازدهم ژوئن سال 1974 انجام داده است؛ در طول قریب به 37 سال پرواز و قبل از سقوط در باغ‌های نزدیک ارومیه، این هواپیما حوادث دیگری را نیز تجربه کرده است که از جمله آنها حادثه هوایی در شیراز در سال 79 بود اما با حادثه 19 دی ماه 1389 این پرنده برای همیشه با پهنه آسمان خداحافظی کرد و بیش از 77 نفر از هموطنان را نیز با خود به کام مرگ کشاند.
بنابراین گزارش سازمان بازرسی کل کشور دو روز گذشته پس از 18 ماه از وقوع سانحه هواپیمای بوئینگ 727 ایران‌ایر در پرواز تهران-ارومیه، خطای انسانی، شرایط نامناسب جوی و ضعف کارایی عملیاتی هواپیمای بوئینگ را سه عامل بروز این سانحه اعلام کرد.
طبق اعلام سازمان بازرسی کل کشور "ضعف کارایی عملیاتی هواپیمایی بوئینگ سانحه دیده" از علل سقوط این هواپیما بوده است؛ هواپیمای ساقط شده در سال 1974 تحویل هواپیمایی جمهوری اسلامی ایران گردیده و موتورهای 1 و 3 آن که لحظاتی قبل از سقوط از کار افتاده‌اند به صورت دست دوم با ساعات پروازی حدود 58000 تا 67000 ساعت در سال 2007 خریداری و در تاریخ 17/8/2010 میلادی بر روی هواپیما نصب شده که با توجه به وضعیت سیکل‌های پروازی و چک‌های دوره‌ای آن امکان پذیر بوده است؛ لیکن از آنجا که تولید این هواپیما در سال 1984 متوقف گردیده و بیش از سه چهارم هواپیماهای ساخته شده از این نوع از رده خارج و ما بقی عمدتاً به صورت هواپیمای باری مورد استفاده قرار می‌گیرد لذا به کار گیری آنها در جابه‌جایی مسافر صحیح به نظر نمی‌رسد.
در گزارش سازمان بازرسی کل کشور آماده است که به علت تکنولوژی قدیمی به کار گرفته شده در این هواپیما تنها 12 پارامتر پروازی در F.D.R آن ضبط می‌شود علاوه بر آن احتمال خاموش شدن موتورها در صورت افزایش ناگهانی و سریع قدرت موتور وجود داشته است؛به طور کلی پس از خاموش شدن موتورهای شماره 1 و 3 در عرض چند ثانیه هواپیما داخل واماندگی و سقوط گردیده که اظهار نظر قطعی در خصوص علل خاموش شدن آنها منوط به بررسی قطعات داخلی موتورهای شماره 1 و 3 است.
در این گزارش به طور غیرمستقیم بر تخلف هما مبنی بر کارگیری این هواپیما در قالب هواپیمای مسافری، و نه کارگو، اشاره شده است.
* آنچه بر بوئینگ‌های جهان گذشته است
بنابراین گزارش شرکت بوئینگ بزرگترین شرکت آمریکایی فعال در بخش هوافضا و هواپیماسازی و اولین تولیدکننده جهانی هواپیماهای تجاری مسافری است و پس از این شرکت تولید کننده هواپیما، شرکت هواپیمایی ایرباس در مقام بعدی قرار دارد.
بوئینگ در 15 جولای 1916 توسط "ویلیام بوئینگ" و "جورج کنراد وسترولت" مهندس نیروی دریایی آمریکا در "سیاتل واشنگتن" تأسیس شد اما در سال 2001 مقر خود را به شیکاگو منتقل کرد.
بنابراین گزارش بوئینگ 727 تا چندی پیش یکی از هواپیماهای مقبول ایرلاین‌ها بود زیرا توانایی فرود آمدن در باندهای فرودگاهی کوچک‌تر را داراست و در عین حال می‌تواند مسافت‌های متوسط را طی کند؛ این توانایی در هواپیمای مدل 727 موجب شده تا شرکت‌های هواپیمایی قادر باشند مسافران و توریست‌ها را از شهرهای پر‌جمعیت که فرودگاه‌های کوچکی دارند به مقاصد توریستی در سراسر دنیا جابه‌جا کنند.
در پایان قرن بیستم، هواپیمای Boeing727 هنوز بخش قابل توجهی از ناوگان هوایی بسیاری از شرکت‌های هواپیمایی آمریکایی را به خود اختصاص داده بود ولی وقایع گوناگونی این محبوبیت را به تدریج کم رنگ‌تر کرد.
به عقیده کارشناسان وضعیت اقتصادی پس از حوادث 11 سپتامبر را می‌توان یکی از مهمترین این وقایع نام برد که بیش از همه بر صنعت هواپیمایی ایالات متحده تأثیر گذار بود؛ همچنین اغلب ایرلاین‌ها به سراغ هواپیماهای دوموتوره می‌رفتند تا بتوانند از این طریق در مصرف سوخت صرفه جویی کرده و هزینه های خود را کاهش دهند.
با افزایش قیمت سوخت، استقبال کمتر مردم از سفرهای هوایی و هزینه‌های بالای نگهداری و تعمیر این نوع هواپیما، شرکت هواپیمایی Delta آخرین شرکتی بود که در سال 2003 میلادی این مدل بوئینگ را از ناوگان هوایی خود خارج کرد؛ هم‌اکنون بوئینگ 727 تنها در شرکت‌های هواپیمایی تازه‌کار و کوچک و ایرلاین‌های باربری و چارتر مورد استفاده قرار می‌گیرد.
* سوانح بوئینگ 727 در دنیا
بنابراین گزارش تا سال 2010 میلادی این هواپیما در مجموع 325 حادثه را به ثبت رساند که از این تعداد 110 مورد سانحه هوایی به سقوط و مرگ 3 هزار و 704 نفر انجامید و 178 مورد هواپیما ربایی آن نیز به مرگ 345 نفر منجر شد.
برخی سوانح 727 در دنیا شامل موارد زیر است:
1- در ژوئن 1975 میلادی یک پرواز Eastern Air Lines به دلیل یک ریز - انفجار سقوط کرد.
2- در فوریه 1985 یک پرواز شرکت "ایبریا ایرلاینز" پس از برخورد با آنتن تلویزیون در لحظه فرود در بیلبائو دچار سانحه شد.
3- در مارس 1986 یک پرواز شرکت مکزیکانا به دلیل گرم شدن بیش از حد لاستیک‌ها در لحظه بلند شدن، در ارتفاع 29 هزار پایی آتش گرفت؛ در اثر انفجار تایر چرخ اصلی، لوله های سوخت پاره شدند و به سیستم برق و هیدرولیک آسیب رسید.
4- در مارس 1988 یک پرواز شرکت "آویانکا" در میان کوه‌ها سقوط کرد؛ علت این حادثه خطای انسانی خلبان بود.
5- در 27 نوامبر 1996 پرواز ADC Airlinesخلبان کنترل پرواز را از دست داد.
6- در 25 دسامبر 2003 یک 727 چارتر به دلیل اضافه بار سقوط کرد.
7- در 2 ژانویه 2010 یک پرواز شرکت Congolese در شرایطی که اساسأ نیاز به تعمیر داشت در لحظه بلند شدن از روی باند، سقوط کرد.
* سوانح بوئینگ 727 در ایران
به گزارش فارس فعلاً آخرین سانحه هوایی بوئینگ 727 در شرکت هواپیمایی جمهوری اسلامی ایران رخ داده است؛ در 9 ژانویه 2011 میلادی مطابق با 20 دیماه سال جاری، یک فروند 727 هما به دلیل شرایط نامناسب آب‌و‌هوایی و دید پایین در نزدیکی روستایی در حاشیه ارومیه، به زمین برخورد کرد که طی این سانحه 77 نفر جان باختتد.
در 24 فروردین 1389 پرواز شماره 383 ایران‌ایر که قرار بود ساعت 06:25 مسافران را از تهران به مقصد زاهدان جابه‌جا کند به علت نقص فنی به مهرآباد بازگشت؛ بوئینگ 727 این پرواز 15 دقیقه پس از بلند شدن و پرواز در آسمان، به فرودگاه مهرآباد بازگشت و تمامی مسافران آن پیاده شدند که یک مقام ایران‌ایر در این‌باره به فارس گفت: دلیل بازگشت بوئینگ 727 ایران‌ایر به فرودگاه مهرآباد بروز نقص فنی در هواپیما بود.
در 30 دیماه 1388 یک فروند هواپیمای بوئینگ 727 ایران‌ایر مسیر تهران - بندرعباس - چابهار پس از یک ساعت و بیست دقیقه پرواز در این مسیر دچار نقص فنی شد و به فرودگاه مهرآباد برگشت؛ این هواپیما به شماره پرواز 358 مسیر تهران - بندرعباس - چابهار که قرار بود در ساعت 6:15 دقیقه فرودگاه مهرآباد را به مقصد بندرعباس ترک کند، با 53 دقیقه تأخیر در ساعت 07:08 این فرودگاه را ترک کرد.
مسئولان سازمان هواپیمایی کشوری در این‌باره به فارس گفته بودند: هواپیمای بوئینگ 727 هما که ساعت 07:08 امروز مهرآباد را به مقصد بندرعباس و چابهار ترک کرده بود، پس از حدود یک ساعت و 20 دقیقه پرواز در ساعت 08:28 به دلیل بروز نقص فنی و ایجاد اشکال آنی در سیستم هواپیما مجبور به بازگشت (دایورت) به فرودگاه مهرآباد شد.
در صبحگاه تیرماه 1388 نیز یک فروند هواپیمای بوئینگ 727 متعلق به شرکت هواپیمایی آسمان که از تهران به سمت عسلویه در پرواز بود، ساعت 8 و 25 دقیقه به علت بروز نقص فنی در یکی از موتورهای هواپیما مجبور به فرود اضطراری و در عین حال ایمن شد؛موتور شماره سه این هواپیما پس از ترک فرودگاه مهرآباد در نزدیکی‌‌های اصفهان دچار اشکال شد و خلبان برای ایمنی بیشتر تصمیم به عدم ادامه مسیر می‌گیرد و در فرودگاه شهید بهشتی اصفهان فرود می‌آید.
به گزارش فارس بوئینگ 727 در ایران چهار سانحه پرخطر داشته که تمامی آن مربوط به ایران‌ایر بوده است؛ در سانحه بوئینگ هما در ارومیه، 77 کشته و در سانحه بوئینگ 727 هما در رشت به علت خطای خلبان که در خرداد 1375 رخ داد، چهار نفر کشته شدند.
همچنین در خرداد 1359بوئینگ 727 هما به علت سقوط در مسیر مشهد 128 کشته داد و در سانحه‌ای دیگر که تیرماه 1362 رخ داد، این هواپیما در مهرآباد منهدم شد.
گزارش فارس حاکیست، تاکنون 102 سانحه بوئینگ 727 در جهان رخ داده است که حادثه بوئینگ هما در رده بیست‌و‌هفتم از نظر شدت سانحه قرار دارد.
بنابراین گزارش هواپیمای بوئینگ 727 هما که جان 77 نفر از هموطنان بی‌گناه را گرفت، خود 37 ساله بود و چهار ماه قبل از وقوع سانحه برای مرتبه چندم اورهال (تعمیرات اساسی) شده بود و این در حالی است که طبق گفته کارشناسان در هیچ جای دنیا هواپیمایی را بیش از سه بار تعمیرات اساسی نمی‌کنند.
* ممنوعیت ورود بوئینگ 727 هما به اتحادیه اروپای از تیرماه 1389
به گزارش فارس اتحادیه اروپا در تیرماه 1389، فهرستی از هواپیماهای ایران‌ایر منتشر کرد که اجازه پرواز به کشورهای عضو این اتحادیه را ندارند؛ اتحادیه اروپا، دلیل چنین اقدامی را توجه به ایمنی پروازها اعلام کرده بود.
هلن کرنس، سخنگوی کمیسیون حمل و نقل اتحادیه اروپا در این باره گفته بود: پس از بازرسی ایمنی هواپیماهای ایران ایر، هواپیماهای بوئینگ 747 و بوئینگ 727 و ایرباس‌های 320 این شرکت به فهرست ممنوعه پرواز به اتحادیه اروپا اضافه شده است.
کرنس گفته بود: ما به طور مشخص به موارد مربوط به ایمنی پرواز توجه می‌کنیم و کنترل‌های ما به طور کامل بر امن بودن پروازها متمرکز است و نه چیز دیگر.
به گزارش فارس این در حالی است که بلافاصله پس از انتشار خبر ممنوعیت پرواز هواپیماهای بوئینگ 747، بوئینگ 727 و ایرباس 320 متعلق به شرکت هواپیمایی جمهوری اسلامی ایران به اتحادیه اروپا، هما اعلام کرد که پروازهای این شرکت هواپیمایی به مقصد کشورهای اروپایی با استفاده از ناوگان ایرباس مورد تایید کمیسیون اروپا ادامه خواهد داشت.
در حال حاضر سه فروند بوئینگ 727 در ناوگان هوایی کشور موجود است که متعلق به سال‌های 1976 و 1975 میلادی است.
* خروج بوئینگ‌های 727 ایران‌ایر؛ وعده‌ای که محقق نشد
به گزارش فارس مدیرعامل هما در 11 آبان 1388 اعلام کرده بود که هواپیماهای بوئینگ 737 قدیمی، نوعی بوئینگ 727 و نوعی بوئینگ 707 از هواپیماهایی بود که به علت فرسودگی از ناوگان خارج شد و در آینده نزدیک نوعی دیگر از بوئینگ 727 متعلق به هما به علت فرسودگی از ناوگان این ایر‌لاین خارج می‌شود.
فرهاد پرورش در 15 آذر 1389 ضمن بیان اینکه در حال حاضر متوسط سن ناوگان هما 21 سال است، گفته بود: ترکیب هواپیماهای ایران‌ایر به طریقی است که برخی در مسیرهای داخلی و منطقه‌ای و برخی در شبکه بین‌المللی استفاده می‌شود؛ هواپیمایی نظیر بوئینگ 747 و برخی از مدل‌های ایرباس برای مسیرهای بین‌المللی و هواپیمایی نظیر فوکر و بوئینگ 727 برای پروازهای داخلی و منطقه‌ای مناسب هستند زیرا اینگونه هواپیماها امکان سرویس‌دهی برای پروازهای طولانی مدت، ندارند.
بنابراین گزارش شرکت هواپیمای جمهوری اسلامی ایران در ناوگان خود 67 فروند هواپیما دارد که متوسط سن آنها 21 سال است.
به گزارش فارس شرکت هواپیمایی جمهوری اسلامی ایران "ایران ایر"، از ابتدای انقلاب به صورت کمرنگ و پس از آن از اواخر سال 1369 و همزمان با آغاز دهه 1990 میلادی، از سوی آمریکا با تحریم‌های شدیدی مواجه شد.
در سال‌های پایانی دهه نود میلادی، با توجه به بهبود روابط جمهوری اسلامی ایران با اروپا، ایران‌ایر توانست قرارداد خرید چند فروند هواپیمای مدرن ایرباس ای 200-330 را با شرکت اروپایی ایرباس نهایی کند که متأسفانه این قرارداد نیز در سال 2001 با توجه به فشارهای سیاسی دولت آمریکا لغو شد.
بنابراین گزارش شرکت ایران‌ایر در سال 1380 اقدام به خرید شش فروند هواپیمای ایرباس از کشور ترکیه کرد که این ایرباس‌ها پس از دو سال به علت نقص در موتور از کار افتاده و عملاً زمینگیر شدند اما هما موفق به عملیاتی کردن برخی از این هواپیماها شد؛یکی از این ایرباس‌ها در 15 دیماه 1388 اورهال، عملیاتی و وارد ناوگان شرکت هواپیمایی جمهوری اسلامی ایران شد.
مدیرعامل هما در این‌باره به فارس گفته بود: موتور 6 ایرباس زمینگیر هما توسط متخصصان داخلی تعمیر می‌شود؛ ایرباس‌های زمینگیر هما مشکل موتوری دارند اما ایران‌ایر هیچ مشکلی با این نوع هواپیما ندارد، در حال حاضر تعمیر اساسی ایرباس‌ها در ایران انجام می‌شود؛ همچنین تأمین قطعات آن نیز انجام شده است.
بنابراین گزارش تحریم‌های غیرقانونی آمریکا علیه ایران که شامل ممنوعیت فروش هواپیما و قطعات آن می‌شود مهمترین مانع رشد مطلوب ایرلاین‌های داخلی و بخصوص ایران‌ایر به شمار می‌رود.
اما آنچه مهم است لزوم خصوصی‌سازی هر چه زودتر این شرکت هواپیمایی است زیرا هواپیمایی جمهوری اسلامی ایران تحت تحریم دولت آمریکا است و دیگر شرکت‌های هواپیمایی خصوصی در ایران ظاهراً تأثیر چندانی از اثرات تحریم ندارند.
به گزارش فارس همگان بر رفتار ناعادلانه و خارج از انسانیت دولت آمریکا مبنی بر عدم اجازه ورود هواپیما و قطعات آن به کشور اذعان دارند؛ آن نوزاد چهار ماهه و بقیه جان‌باختگان سانحه هوایی اخیر هما در ارومیه و صد‌ها قربانی حوادث حمل و نقل هوایی در ایران نظیر توپولف کاسپین و از این قبیل، چه گناهی داشتند که باید قربانی نقض حقوق بشر و رفتار‌های ضدانسانی استکبار جهانی باشند؛ آیا این خود نوعی تروریسم بین‌المللی محسوب نمی‌شود؟
حال در این شرایط می‌توان با آگاه‌سازی مردم و آشنایی بیشتر آنها با مشکلات حمل و نقل هوایی ایران، آنها را با خود همراه کرد که این امر تنها با همکاری و تعامل کامل دولت و در رأس آن وزارت راه و شهرسازی با رسانهها امکان‌پذیر است.
مردم کشور ایران وقتی با توضیحات منطقی قانع شوند که به دلیل برخی شرایط ویژه تحریم قادر به خرید و ورود هواپیما و قطعات آن به کشور نیستیم، قطعاً خود تقاضای حمل و نقل هوایی را کاهش می‌دهند و به دنبال آن نیازی به افزایش تعداد هواپیماهای فرسوده نیست.
قطعاً مردم نیز خود این نکته را قبول دارند که حتی اگر 50 فروند هواپیمای جدید و سالم در ناوگان هوایی کشور فعال باشد، بهتر از 215 فروند هواپیما است که حدود 70 فروند آن زمینگیر است و بقیه هم دارای متوسط سن بالای 20 سال هستند.
قطعأ مردمی به این همه تاریخ و فرهنگ، زمانی که برای انجام هر کاری دلایل منطقی مطرح شود، آن را با جان و دل پذیرا هستند که نمونه آن را می‌توان آزاد‌سازی قیمت حامل‌های انرژی و اجرای قانون هدفمند‌سازی یارانه‌ها عنوان کرد که به دنبال اطلاع‌رسانی دقیق قبلی و همکاری دولت و رسانهها، به طور مطلوب اجرا شد و علی‌رغم پیش‌بینی بسیاری از دشمنان این مرز و بوم مبنی بر عدم همکاری مردم با دولت در اجرای این قانون، مردم خود به مزایای بی‌شمار آن پی‌بردند و همکاری با دولت خدمت‌گذار را با جان و دل پذیرا شدند.
