به گزارش ایران اکونومیست، دکتر فریدون عزیزی امروز در نشست هشتمین کنگره سراسری پیشگیری و درمان چاقی ایران که در پژوهشکده غدد درون‌ریز و متابولیسم دانشگاه علوم پزشکی شهید بهشتی برگزار شد، با بیان اینکه چاقی یکی از مهم‌ترین اختلالات غدد درون ریز است که اکنون به یکی از بیماری‌های شایع کشور و جهان تبدیل شده، تصریح کرد: تا قبل از قرن ۲۰ چاقی نادر بود و بیشتر در بین افراد ثروتمند دیده می‌شد. چراکه در گذشته اکثر جوامع دچار فقر و سوء تغذیه بودند، اما به تدریج با پیشرفت جوامع، افزایش قدرت خرید، کاهش فعالیت بدن و صنعتی شدن جوامع به تدریج وزن افراد افزایش یافت. به طوری که در حال حاضر از مجموع ۸ میلیارد انسان کره زمین، ۲ میلیارد نفر دارای اضافه وزن یا چاقی و ۶۰۰ میلیون نفر نیز چاق هستند.
عزیزی به تفاوت بین چاقی و اضافه وزن پرداخت و گفت: تست‌های تشخیصی زیادی برای این امر وجود دارد، اما ساده‌ترین آن‌ها «وزن فرد تقسیم بر مجذور قد به متر» است که میزان توده بدنی شخص را نشان می‌دهد و اگر بین ۱۸.۵ تا ۲۴.۹ افراد دارای وزن طبیعی، زیر ۱۸.۵ افراد لاغر و کم وزن، بین ۲۵ تا ۲۹.۹ اضافه وزن و بالاتر از ۳۰ گفته می‌شود فرد چاق است که چاقی نیز خود درجات مختلفی دارد.
رئیس پژوهشکده علوم غدد درون‌ریز و متابولیسم با بیان اینکه در دهه ۴۰ یا ۵۰ شمسی چاقی در ایران کمتر از بیست درصد بوده است، اما امروزه به بالاتر از ۷۵ درصد رسیده است، افزود: اکنون وضعیت چاقی در روستاهای اطراف تهران تفاوت چندانی با ساکنین مرکز تهران ندارد و ۸ میلیون نفر مبتلا به چاقی و اضافه وزن در همه سنین وجود دارد.
عوامل محیطی، کمک کننده به ژن چاقی
وی با اشاره به اینکه دو عامل عمده چاقی ۴۰ الی ۵۰ درصد دلیل چاقی ژنتیک است و بقیه عوامل قابل پیشگیری و محیطی هستند، تصریح کرد: مسائل ژنتیک با پدیده‌های محیطی از جمله سبک زندگی انسان، فعالیت بدنی، تغذیه و مواد غذایی، عوامل استرس‌زا (عوامل اپی‌ژنتیک) و ... مرتبط هستند. به طوری که گاهی ژن چاقی در فرد وجود دارد، اما عوامل محیطی مانع از بروز آن می‌شود یا بالعکس عوامل محیطی باعث تشدید ژن چاقی و بروز چاقی بیشتر در فرد می‌شوند.
عزیزی با اینکه سازمان جهانی بهداشت از یک دهه گذشته یکی از مسائل مهم سلامت انسان‌ها را چاقی کودکان تعریف کرده است، گفت: کاهش فعالیت بدنی، استفاده زیاد از کامپیوتر و گوشی‌های همراه، مصرف مواد مضر مانند چیپس و انواع فست فودها عامل اصلی چاقی کودکان است که در بزرگسالی عواقب زیادی دارد و زمینه‌ساز بیماری‌های پر فشاری خون، دیابت، بیماری‌های قلبی عروقی و .. می‌شود.
رئیس کنگره پیشگیری و درمان چاقی در ایران با بیان اینکه رابطه مستقیمی بین سبک زندگی ما در دوران کودکی با سلامت ما در بزرگسالی وجود دارد، تصریح کرد: مهم‌ترین راهکار، پیشگیری از بروز چاقی به‌ویژه در دوران کودکی است که این امر قبل از لقاح و در دوران بارداری مادر آغاز می‌شود. بنابراین نیاز به آموزش سبک زندگی در دوران جوانی است. اگر کودک را تا سن ۶ الی۷ سالگی در وزن طبیعی نگه دارید، احتمال اینکه در آینده به چاقی مبتلا شود، بسیار اندک خواهد بود.
نقش مهم دولت در پیشگیری از چاقی در یک جامعه
وی با اشاره به اینکه دولت‌ها در پیشگیری از بیماری بسیار تاثیرگذار هستند، یادآور شد: برای مثال باید در سطح شهر امکاناتی برای رفتن دوچرخه به محل کار وجود داشته باشد. امکاناتی برای ورزش کردن زنان فراهم شود. همچنین در اداره‌ها تجهیزاتی برای انجام ورزش و فعالیت بدنی کارمندان آماده شود. محدود کردن میزان کالری مواد غذایی مانند بیسکویت‌ها و ... در مراکز تولید انجام شود. میزان کالری مواد غذایی ارائه شده در رستوران‌ها کاهش یابد. در موارد زیادی نیز نیاز به فرهنگ سازی وجود دارد.
عزیزی خاطرنشان کرد: جوامع پیشرفته به قله چاقی رسیدند و در یک دهه گذشته افزایش چاقی نداشتند. اما در کشورهای در حال توسعه هنوز افزایش چاقی وجود دارد. خوشبختانه وزارت بهداشت آموزش‌های تغذیه‌ای و پیشگیری از چاقی را در دستور کار قرار داده و در برنامه‌های آموزش و پرورش نیز گنجانده شده است.
کرونا و اضافه وزن افراد در همه سنین
رئیس پژوهشکده علوم غدد درون‌ریز و متابولیسم با اشاره به اینکه کرونا نه تنها منجر به اضافه وزن در کودکان بلکه در بزرگسالان نیز شده است، افزود: باید در آموزش و تغییر شیوه زندگی بیشتر از گذشته فعالیت کنیم. نقش اصلی آموزش در کودکان را والدین برعهده دارند. وضعیت چاقی و سلامت انسان در ۶ سال نخست زندگی اهمیت زیادی دارد، سپس زمان بلوغ و بعد از آن آموزش افراد هم سن و سال، چراکه افراد هم‌سن تاثیر زیادی بر یکدیگر می‌گذارند.
چاقی و بروز بیماری‌های بیشتر از جمله کرونا
وی با بیان اینکه بروز و شدت بیماری کرونا در افراد متناسب با بیماری‌های غیر واگیر است، تصریح کرد: کسانی که اضافه وزن، چاقی، دیابت، بیماری قلبی عروقی و ... دارند و به طور کلی افراد دارای بیماری‌های زمینه‌ای امکان ابتلا و درگیری بیشتری با ویروس کرونا نیز خواهند داشت. بنابراین افراد چاق باید پیشگیری و مراقبت بیشتری داشته باشند. رسانه‌ها باید در آموزش به افراد و ترغیب آن‌ها به فعالیت بدنی بیشتر فعالیت کنند.
رئیس کنگره پیشگیری و درمان چاقی در ایران با بیان اینکه بیشترین اضافه وزن در استان‌های آذربایجان شرقی و غربی، بخش‌هایی از مرکز و استان‌های شمالی مانند مازندران دیده می‌شود، یادآور شد: کمترین موارد چاقی نیز در استان‌های سیستان و بلوچستان و استان‌های حاشیه خلیج فارس وجود دارد. دلیل آن نیز فعالیت فیزیکی و نوع مصرف مواد غذایی در آن‌هاست. بنابراین آموزش‌های پیشگیری از چاقی در هر استان و جامعه‌ای باید متفاوت و متناسب با سبک زندگی مردم همان جامعه باشد.
تغییر الگوی چاقی از افراد غنی به افراد فقیر
دکتر مجید ولی زاده، رئیس مرکز تحقیقات چاقی در ایران و دبیر علمی کنگره پیشگیری و درمان چاقی در ایران نیز در ادامه این نشست با اشاره به اینکه کنگره پیشگیری و درمان چاقی در ایران هر دو سال یکبار برگزار می‌شد، یادآور شد: به دلیل شرایطی که بیماری کرونا ایجاد کرد، اکنون کنگره با یک سال تاخیر در سه روز ۲۸ ، ۲۹ و ۳۰ دی ماه سال جاری در تالار ابوریحان بیرونی مرکز همایش‌های بین المللی دانشگاه علوم پزشکی شهید بهشتی برگزار می‌شود.
وی با بیان اینکه در این کنگره با سخنرانان برجسته‌ای از کل کشور و نیز ۷ سخنران خارجی از کشورهای امریکا، کانادا و کشورهای اروپایی برگزار می‌شود، افزود: با توجه به اهمیت چاقی و اینکه دو سوم افراد جامعه چاقی یا اضافه وزن دارند، این کنگره پیرامون موضوعات تغذیه‌ای، فعالیت بدنی، علوم پایه، اپیدمیولوژی، پیشگیری از چاقی و عوارض آن، مدیریت شهری و پیشگیری از چاقی و ... خواهد بود. از آنجایی که چاقی یک عامل فردی نبوده و عوامل اجتماعی نیز بر آن تاثیر دارد، لذا از سیاست‌گذاران مربوطه نیز دعوت به عمل آمده تا با کمک ارگان‌ها به پیشگیری و درمان چاقی در مردم کمک کرد.
ولی‌زاده در ادامه افزود: باید برای فرد امکانات لازم جهت ورزش کردن، پیاده‌روی و ... فراهم شود. به مواد غذایی دسترسی داشته باشد. اکنون چاقی در افراد فقیر بیشتر از افراد غنی شده است. دلیل آن نیز نوع دسترسی به مواد غذایی است، چراکه افراد مرفه به غذاهای سالم از جمله میوه‌ها و پروتئین‌ها دسترسی بیشتری دارند.
دکتر محمد هاشمی، دبیر اجرایی انجمن پیشگیری و درمان چاقی در ایران نیز در ادامه این نشست خبری، گفت: خوشبختانه از سال ۱۳۸۶ از زمان برگزاری اولین کنگره پیشگیری و درمان چاقی در ایران تا کنون، استقبال گسترده‌ای از چنین رویدادی شده است. یکی از دلایل استقبال از این کنگره را می‌توان شیوع فراوان چاقی در جوامع دانست که به دنبال آن بازاری از افراد درستکار و فریب‌کار ایجاد می‌کند. لذا گروه‌های ذی ربط باید دانش و آگاهی خود را در این حوزه افزایش و ارتقاء دهند تا بتوانند بهترین و درست‌ترین اقدام مربوط را انجام دهند. باید دانش تمام گروه‌های پزشکی و زیرمجموعه‌های آن ارتقاء یابد.
وی با یادآوری اینکه فقط آموزش جامعه و کسب آگاهی کافی نیست، تصریح کرد: باورهای عمومی و تغییر نگرش افراد دارای اهمیت بسیاری است. با وجود اینکه بر همگان مبرهن است که چاقی برای سلامتی مضر است، اما همچنان افراد زیادی برای زیبایی به دنبال رفع چاقی و کاهش وزن هستند، نه اینکه خواستار ارتقای سلامت خود باشند. همچنین به کرات در بین مادران مشاهده می‌شود که آن‌ها خواستار داشتن فرزندان تپل هستند، درحالی وضعیت فعلی کودک تضمین کننده سلامت و چاقی او در آینده است.
