به گزارش ایران اکونومیست، انسولین قلمی طی سال‌های گذشته به عنوان ارزبرترین داروی کشور شناخته می‌شد. به طوری که طبق اعلام سازمان غذا و دارو پیش از این و قبل از اجرای طرح دارویاری، سالانه بیش از ۲۰۰ میلیون دلار برای واردات انسولین قلمی تخصیص می‌یافت. این در حالی بود که با تخصیص ارز دولتی جهت تامین داروهای اساسی کشور، تولیدکنندگان و واردکنندگان همواره با چالش‌هایی همچون انتظار طولانی مدت در صف تخصیص ارز، ناکافی بودن ارز تخصیص یافته و عدم تنوع ارزی مواجه بودند و این مباحث در نهایت می‌توانست به خدشه‌دار شدن زنجیره تامین داروهای اساسی مانند انسولین قلمی منجر شده و به کمبودهای دارویی و سرگردانی بیماران نیازمند دارو دامن بزند.
علاوه بر این با اجرا و ادامه سیاست تخصیص ارز دولتی به دارو، قیمت داروهای اساسی و حیاتی از قیمت اصلی‌شان فاصله گرفته و با قیمت غیرواقعی در بازار عرضه می‌شدند و همین موضوع جذابیت بازار دارو را برای سودجویان و سوداگران بالا برده و منجر به قاچاق معکوس بخش زیادی از این داروها شده و داروی ارزان ایرانی، سوغات خارجی‌ها می‌شد و در نهایت هم کمبودهای دارویی را تشدید می‌کرد؛ اتفاقی که بارها برای داروهای اساسی مانند انسولین قلمی رخ داده بود و این داروها را در ورطه کمبود کشانده بود.
از طرف دیگر نیز تحریم‌های متعدد علیه کشورمان که حوزه دارو را هم بی‌نصیب نگذاشته و سنگ‌اندازی در نقل و انتقال ارز، بحث کمبود دارو را تشدید می‌کرد و به همین سبب هم گفته می‌شود که همچنان تامین برخی داروها نیازمند رایزنی‌های دیپلماتیک است.
بنابراین در راستای رفع مشکلات ارزی دارو، جلوگیری از کمبودهای فلج‌کننده دارویی و همچنین پیشگیری از قاچاق معکوس داروی ایرانیان و در راستای تغییر سیاست‌های ارزی دولت، طرح دارویاری از ۲۳ تیر ماه ۱۴۰۱ کلید خورد و قرار شد که ارز دارو از دولتی به نیمایی تبدیل شده و پایانی بر چالش‌های تامین ارز دارو باشد. علاوه بر این در راستای حمایت از بیماران و با هدف عدم افزایش پرداخت از جیب بیمار، پوشش بیمه‌ای داروها افزایش یافته و بنا شد تا مابه‌التفاوت ارز دولتی تا نیمایی به عنوان اعتباری برای حمایت از بیماران و عدم هرگونه تغییر در قیمت داروها برای مصرف کننده، به سازمان‌های بیمه‌گر جهت تقویت پوشش بیمه‌ای تخصیص داده شود و بر این اساس اعلام شد که قیمت دارو برای مصرف‌کننده تغییری نمی‌کند.
اقداماتی که در قالب طرح دارویاری انجام شد، بر بازار دارویی مانند انسولین قلمی هم موثر افتاد. البته از آنجایی که عمده انسولین قلمی مورد نیاز کشور وارداتی است، نگرانی‌هایی در زمینه افزایش قیمت آن وجود داشت، اما به اذعان مسوولان سازمان غذا و دارو، طبق طرح دارویاری مقرر شده تا قیمت‌گذاری داروها بر مبنای نوع دارویی انجام شود که ۵۰ درصد از سهم بازار را به خود اختصاص داده است و از آنجایی که بیش از ۵۰ درصد از سهم بازار در انسولین قلمی، به نوع وارداتی آن اختصاص یافته، مبنای پوشش بیمه‌ای نیز بر مبنای نوع وارداتی انسولین قلمی انجام شده و در نتیجه بیمار افزایش قیمتی را احساس نخواهد کرد.
باید توجه کرد که طبق اعلام دکتر سجاد اسماعیلی - مشاور رسانه‌ای رییس سازمان غذا و دارو، «سه انسولین قلمی اصلی در کشور مورد نیاز است که شامل نوورپید(آسپارت)، لانتوس(گلارژین) و نوومیکس است. به طور متوسط میزان مصرف هر یک از این انواع انسولین ماهیانه یک میلیون عدد است. بنابراین حدودا ماهیانه به سه میلیون عدد انسولین قلمی در کشور نیاز داریم و بر این اساس نیاز سالیانه ما حدود ۳۶ میلیون عدد انسولین قلمی است که باید در کشور تامین شود.»
به این ترتیب، سازمان غذا و دارو در راستای تسهیل تامین انسولین بر ضرورت تولید داخلی آن تاکید کرد و بر همین اساس هم اولین مجموعه تولید انسولین قلمی در تیر ماه ۱۳۹۹ در کشور آغاز به کار کرد که در حال حاضر قلم انسولین گلارژین (لانتوس) تولید شده و در آینده نزدیک قلم انسولین آسپارت تولید داخل نیز وارد بازار خواهد شد. بر این اساس به گفته دکتر اسماعیلی «با تولید انسولین گلارژین در کشور، بین ۲۰ تا ۳۰ درصد از سهم بازار در اختیار قلم انسولین تولید داخلی قرار گرفته و مابقی بازار در اختیار انواع وارداتی آن است.»
اسماعیلی همچنین تاکید کرد که «از آنجایی که بیماری دیابت، بیماری حساسی است، ضمن تامین نوع وارداتی انسولین قلمی، از افزایش ظرفیت تولید داخلی این دارو نیز حمایت می‌کنند و بر این اساس هر شرکتی که برنامه‌ای برای تولید داخلی انسولین قلمی دارد، می‌تواند مستندات و پرونده‌اش را به سازمان غذا و دارو ارائه دهد و در صورت تایید، مجوزهای لازم را برای تولید انسولین قلمی در کشور، اخذ کند. »
همچنین از آنجایی که در طرح دارویاری مبنا این بود که قیمت دارو برای مصرف‌کننده تغییر نکند، در زمینه انسولین قلمی نیز نوع وارداتی آن مبنای قیمت‌گذاری قرار گرفت؛ چراکه نوع وارداتی انسولین قلمی بیشترین مصرف را در کشور دارد. در عین حال با توجه به تغییر سیاست ارزی این دارو، مسئولان سازمان غذا و دارو اعلام کرده‌اند که در صورتیکه بیماری با نسخه الکترونیک برای دریافت انسولین به داروخانه مراجعه کند، تغییر قیمت‌های اخیر شامل حال آن‌ها نمی‌شود و با قیمت‌های قبلی دارو را تهیه خواهد کرد. دکتر سجاد اسماعیلی در همین زمینه به ایران اکونومیست گفت که «در حال حاضر قیمت آزاد قلم انسولین در کشور بر حسب نوع شان بین ۱۰۷ هزار تومان تا ۱۴۰ هزار تومان است که البته خرید آزاد آن ممنوع بوده و تنها با نسخه پزشک و با تایید بیمه ارائه می‌شود. با این شرایط، پوشش بیمه‌ای شامل آن شده و قیمت آن برای بیمار برای هر قلم انسولین حدود ۳۵۰۰ تومان است.»
نمونه‌ای فاکتور بیماران در روزهای اخیر
از سوی دیگر در راستای حفظ ذخایر انسولین قلمی در کشور و همچنین جلوگیری از بروز کمبود این داروی حیاتی دیابتی‌ها، اخیرا سازمان غذا و دارو از تأمین ۱.۵ میلیون عدد انسولین قلمی از طریق واردات خبر داد؛ موضوعی که می‌تواند بازار انسولین در کشور را به حد اشباع رسانده و ذخایر مناسب چند ماهه برای آن را تضمین کند. در این راستا نیز دکتر اسماعیلی به ایران اکونومیست گفت: «اکنون در زمینه تامین انسولین قلمی کمبودی وجود نداشته و بازار در حد اشباع است، اما برای اینکه بتوانیم ذخایر مناسب پنج تا شش ماهه داشته باشیم، ۱.۵ میلیون عدد انسولین قلمی دیگر هم تامین شده و به این ترتیب طی ماه‌های آینده ذخایر کافی برای عرضه انسولین به بیماران وجود خواهد داشت. »
بنابراین امید می‌رود که با تمهیدات انجام شده از سوی سازمان غذا و دارو، نیازهای بیماران دیابتی به انسولین قلمی مرتفع شده و دیگر شاهد بروز کمبود در این دارو و به تبع آن نگرانی و سرگردانی بیماران نباشیم و در عین حال با افزایش ظرفیت‌های تولید داخلی، بتوان در حوزه تولید قلم انسولین در کشور گام‌های مناسبی را در راستای رفاه حال دیابتی‌های کشور برداشت.
