به گزارش ایران اکونومیست، مدیریت بازار و حفظ حقوق مصرف کننده همواره یکی از چالشهای دولتها بوده است. با توجه به گسترش بازارها و تعدد صنفهای فعال، امکان نظارت بر بازار از طریق روشهای قدیمی نظیر حضور بازرسین تعزیراتی امکان پذیر نبوده و موثر نیست. از همین رو اعمال نظارت هوشمند و برخط برای نظارت هرلحظه بر جریان کالاها و بازارهای مختلف، ضروری است. با این حال سالها اهمال در اجرایی کردن یک ساامنه هوشمند برای نظارت سیستمی بر جریان کالاها و بازارهای مختلف، فضای سوءاستفاده برای متخلفان و تضییع حقوق مردم و تولیدکنندگان را ایجاد کرد. در چنین شرایطی با بروز هر شوک کوچکی، قیمتها به شکل سرسام آوری در بازار افزایش پیدا میکرد و در نهایت بیشترین هزینه به مصرف کننده نهایی منتقل میشد. شرایطی که کشور در طول سالهای اخیر بیش از همیشه با آن دست به گریبان بود و در میانه همین شرایط ملتهب دولت سیزدهم کار خود را آغاز کرد.
دولت سیزدهم بلافاصله پس از شروع به کار، نسبت به حاکم کردن سامانه هوشمند نظارت بر جریان کالاها و بازارها اقدام کرد. در این راستا وزارت صنعت، معدن و تجارت دولت سیزدهم بلافاصله نسبت به تکمیل و پیاده سازی سامانه جامع تجارت اقدام کرد. سامانهای که از سالها پیش نسبت به راه اندازی آن اقدام شده بود اما هیچ گاه به مرحله اجرایی نرسید تا آنکه دولت سیزدهم بر پیاده سازی آن اصرار ورزید. در همین رابطه و در راستای مدیریت دقیق جریان کالا از مرحله واردات و معدن تا تولید، حمل، توزیع و فروش، سازوکار جریان کالا که توسعهیافته سامانه جامع تجارت است آغاز شده است. دستاوردهای این سامانه به این شرح است:
۱- صدور بیش از ۸۸۶ هزار شناسه کالا، صدور ۸ میلیارد کد رهگیری، ثبت بیش از ۱۱۳ میلیون سند که زیرساخت لازم برای مقابله مؤثر با قاچاق و کالاهای تقلبی (از جمله سیگار، لوازمخانگی و قطعات یدکی خودرو) است.
۲- بهبود فرایندهای تجاری از قبیل صدور کارت بازرگانی (با اجرای ۲۵ استعلام از ۲۰ دستگاه، حذف اعمال سلیقه کارشناسی، خطاهای سهوی و عمدی و مفاسد احتمالی، توسعه زمان ارائه خدمات از ساعات کاری و روزهای اداری به ۷*۲۴ و کاهش مدتزمان صدور کارت بازرگانی به کمتر از یکسوم)، کنترل سابقه کالایی و سقف اعتباری بازرگان هنگام ثبت سفارش (که منجر به هوشمندی تعیین تکلیف لحظهای بیش از نیمی از ثبت سفارشها شده است)، استقرار کامل درخواست سیستمی ارز در سامانه جامع تجارت با همکاری بانک مرکزی و تعیین تکلیف زمان اتصال سامانه جامع تجارت به گمرک
۳- تسهیل تأمین مالی بخش تولید از طریق پروژههای تأمین مالی زنجیرهای و پرداخت تسهیلات مبتنی بر صورتحساب الکترونیکی. شایانذکر است با تأمین مالی زنجیرهای بهرهوری مالی حداقل ۴۰% افزایش مییابد. تا کنون با ۱۲ بانک تفاهمنامه امضا شده است و ۱۴.۶ هزار فقره صورتحساب با مجموع ارزش ۱۹.۵ همت استعلام شده و حدود ۳۰ هزار میلیارد تومان بهصورت زنجیرهای تأمین مالی انجام شده است.
۴- اتصال فروشگاههای خردهفروشی با اولویت فروشگاههای بزرگ و زنجیرهای به سامانه جامع تجارت بهمنظور رصد جریان کالا در کشور، برنامهریزی تأمین کالا در اقصینقاط کشور و هوشمند شدن تنظیم و نظارت بر بازار که تاکنون بیش از ۵۸۰۰ فروشگاه و ۱۲ هزار قلم کالا به این سامانه متصل شده و در حال رصد و پایش است.
مدیریت بازار
اقدامات انجام شده وزارت صمت دولت سیزدهم تا کنون حائز دستاوردهای مهمی بوده که اهم دستاوردها و اقدامات وزارت صمت برای مدیریت بازار به شرح زیر میباشد:
۱- هوشمندسازی نظام تنظیم بازار کالاهای بورسی با تدوین ۲۶ ابزار تنظیمگری برای گروههای کالایی انجام شده است. شفافسازی عرضه و تقاضا و قیمت در زنجیره مواد معدنی در کالاهایی مانند گندله و کلوخه آهن، کنسانتره آهن، گندله و آهن اسفنجی انجام شده است که منجر به افزایش ۱۷۴% حجم معاملات نیمه اول امسال بورس کالا نسبت به دوره مشابه سال قبل شده است.
۲- اصلاح سازوکارهای تأمین مواد اولیه فولادی با راهاندازی سازوکار عرضه تلفیقی در بورس با حذف سهمیهها و امضاهای طلائی و حذف محدودیت تأمین مواد اولیه برای واحدهای تولیدی (که با پیگیری وزارت صمت، این مدل برای تأمین مواد اولیه پتروشیمی هم درحال پیگیری برای اجرا از سوی وزارت نفت میباشد و مقدمات کار فراهم شده است)
۳- با اجرای سازوکارهای جدید در تنظیم بازار، علیرغم وجود تورم به میزان ۴۰% و افزایش قیمتهای جهانی و نرخ ارز، قیمت بسیاری از کالاهای بورسی کاهشیافته و یا تثبیت شد. بهعنوانمثال:
- قیمت ورق گرم در شروع فعالیت دولت سیزدهم در محدوده ۲۰.۹ میلیون تومان بر تن بود و در حال حاضر و با کاهش ۲۶% به محدوده ۱۵.۶ میلیون تومان بر تن کاهشیافته است.
- قیمت میلگرد داخلی کشور در بورس کالا محدوده ۱۴ الی ۱۴.۵ هزار تومان در نوسان بوده (۵۳۲ دلار با نیما) و کاهش ۱۵% از ابتدای فعالیت دولت سیزدهم دارد.
- قیمت سیمان در بازار در ابتدای شهریور سال گذشته حدود ۱۰۰ هزار تومان به ازا هر کیسه ۵۰ کیلوگرمی بود که با اقدامات فوری انجام شده، قیمت در ۲۰ شهریور سال گذشته به ۵۲ هزار تومان کاهش یافت و قیمت سیمان هم اکنون و علیرغم افزایش تورم و کلیه مولفههای هزینه ای، به نرخ ۴۸ هزار تومان رسیده است.
۴- اصلاح سازوکارهای نظام توزیع با استفاده از ابزارهای مختلف از جمله درج قیمت تولیدکننده بر روی کالاها که برای اولین بار اتفاق افتاده است. با اجرای برنامههای زمانبندی شده از سال گذشته و طی ۴ مرحله برای الزام درج قیمت تولیدکننده بر روی کالاها، از تیرماه ۱۴۰۱ قیمت کالاهای دارای قیمت تولید کننده و مصرف کننده که در حدود ۳۵۰۰۰ قلم کالا میباشد در سامانه ۱۲۴ نیز بارگذاری شد.
