البته بی‌ثباتی سیاسی در رژیم صهیونیستی منحصر به سال‌های اخیر نیست. اسرائیل از ۱۹۹۶ به طور متوسط هر ۲.۶ سال یک انتخابات برگزار کرده و در طول تاریخ ۷۴ ساله رژیم، ۳۶ دولت جابه‌جا شده است. برای درک بهتر بزرگی این عدد،به این نکته اشاره کرد که در این بازه زمانی، آمریکا فقط ۱۴ رئیس‌جمهور را تجربه کرده است.
در طول سال‌های گذشته این‌گونه تصور می‌شد که حضور «بنیامین نتانیاهو» موجب گسترش بحران در اسرائیل است اما با برکناری او و عملکرد یک ساله «دولت تغییر» اثبات شد که فرقی نمی‌کند چه کسی نخست‌وزیر است؛ در هر صورت «بحران سیاسی به امری عادی در اسرائیل تبدیل شده است.» [۱]
سیستم انتخاباتی اسرائیل بی‌ثباتی را گسترش می‌دهد
اسرائیل با نظامی پارلمانی اداره می‌شود. انتخابات در این رژیم نه اکثریتی که بر مبنای نمایندگی تناسبی است. در انتخابات تناسبی، نماینده‌های هر شهر در پارلمان به‌طور جداگانه انتخاب نمی‌شوند؛ در این مدل، کل کشور یک حوزه انتخابی محسوب می‌شود و افراد در سراسر کشور، به جای انتخاب کاندیداها به فهرست احزاب رأی می‌دهند. هر فرد حق دارد تنها به یک فهرست رأی بدهد و در نهایت، هر حزب متناسب با درصدی از آرا، صاحب کرسی در پارلمان خواهد شد. برای مثال حزبی که ۳۰ درصد آرا را کسب کرده، صاحب ۳۶ کرسی از ۱۲۰ صندلی کنست خواهد بود.
این نوع انتخابات به احزاب کوچک‌تر اجازه می‌دهد نقش تاثیرگذاری در سیاست ایفا کنند. همین مساله در مواردی می‌تواند کار را برای تشکیل دولت سخت کند. در طول تاریخ ۷۴ ساله این رژیم، هیچگاه حزبی نتوانسته اکثریت ۶۱ نفری کنست را برای تشکیل دولت کسب کند و ناچار به ائتلاف با دیگر احزاب بوده است. [۲]
اگر هیچ کدام از ائتلاف‌ها هم نتوانند منجر به کسب اکثریت و تشکیل دولت شوند، انتخابات جدید برگزار خواهد شد.
سیستم انتخابات اسرائیل، بحران را بازتولید می‌کند؛ با این حال، برگزاری انتخابات پنجم در سه سال پیاپی در تاریخ رژیم بی‌سابقه استچرا امسال پنجمین انتخابات سه سال اخیر برگزار می‌شود؟
سیستم انتخابات اسرائیل، بحران را بازتولید می‌کند؛ با این حال، برگزاری انتخابات پنجم در سه سال پیاپی در تاریخ رژیم بی‌سابقه است. بحران سیاسی جدید در سال ۲۰۱۸ با اعتراض‌ها در مورد لغو معافیت «حریدی‌ها» از خدمت اجباری نظامی شروع شد. با استعفای لیبرمن به دنبال جنگ در غزه، بحران گسترش یافت. [۳]
حریدی‌ها از متعصب‌ترین فرقه‌ها در میان یهودیان محسوب می‌شوند که معتقدند فقط وظیفه آنها عمل به دستورات تورات است و اعمال دیگر از جمله فعالیت‌های اقتصادی را جایز نمی‌دانند. آنها نزدیک به ۱۰ درصد جمعیت جامعه صهیونیستی را تشکیل می‌دهند.
بعد از این رویداد، نخستین انتخابات در ۲۰۱۹ برگزار شد که با وجود برتری احزاب راستگرا، نتانیاهو از حزب راست‌گرای لیکود نتوانست دولتی تشکیل دهد؛ در نتیجه پارلمان منحل و انتخابات دوباره‌ای برگزار شد. ۶ ماه بعد دوباره همین مساله موجب انحلال دوباره پارلمان و برگزاری انتخابات شد. اینکه در سال ۲۰۱۹ و در دو دور انتخابات، دولتی تشکیل نشد در طول تاریخ این رژیم بی‌سابقه بود.
سومین انتخابات در مارس(اسفند) ۲۰۲۰ منجر به تشکیل دولتی با ائتلاف نتانیاهو و «بنی گانتز» شد که در دسامبر(آذرماه) ۲۰۲۰ فروپاشید. در سال ۲۰۱۹ نتانیاهو که برای ۱۵ سال در جایگاه نخست‌وزیری قرار داشت با از دست دادن حمایت برخی از اعضای احزاب دست راستی متهم به فساد شد و نخست‌وزیری را از دست داد.
ائتلافی علیه نتانیاهو
با آخرین انتخابات اسرائیل در مارس ۲۰۲۱، دولتی ائتلافی با اتحاد هشت حزب به رهبری «نفتالی بنت» و « یائیر لاپید» ایجاد شد. این احزاب با ایدئولوژی متفاوت از همه جناح‌های سیاسی، یعنی شامل طیف گسترده‌ای از چپ‌های رادیکال تا راست‌گراهای مذهبی بودند. ائتلافی که به نخست‌وزیری بنت منجر شد؛ به عبارتی متنوع‌ترین ائتلاف در تاریخ این رژیم است که فقط برای مقابله با نتانیاهو تشکیل شده بود. [۴]
البته تحویل دولت به بنت به معنی تحول جدی در رویکرد اسرائیل ایجاد نکرد؛ بنت خود یک راست‌گرای افراطی است که به دشمنی‌اش با اعراب افتخار می‌کند. او یک‌بار گفته بود: اعراب زیادی در زندگی کشته‌ام و هیچ مشکلی در مورد آن وجود ندارد. او در مورد قدس اشغالی، کرانه باختری و رفتارهای تحریک‌آمیز علیه مسلمانان به مراتب از نتانیاهو تندروتر است. در واقع، شعار «تغییر» که ائتلاف لاپید و بنت مدعی آن بودند سنخیتی با واقعیت نداشت اما برای بسیاری حتی در میان چپ‌های افراطی، همین که نتانیاهو کنار برود دستاورد محسوب می‌شد.
با تشکیل دولت بنت، به نظر می‌رسید بحران سیاسی سرانجام پایان یافته اما به تدریج اختلاف‌ها میان احزاب در این دولت ائتلافی آشکار شد. با کناره‌گیری یک نماینده به دلایل مذهبی از ائتلاف، در عمل اکثریت ۶۱ نفری که به نخست‌وزیری نفتالی بنت منجر شده بود فروپاشید. [۵]
بنت نیز یک راست‌گرای افراطی است که به دشمنی‌اش با اعراب افتخار می‌کند. او یک‌بار گفته بود: اعراب زیادی در زندگی کشته‌ام و هیچ مشکلی در مورد آن وجود نداردتنش‌ها زمانی به اوج خود رسید که کنست نتوانست یک لایحه مهم تاریخی را تصویب کند. قانونی که اعمال مقررات اسرائیل بر کرانه باختری را تمدید می‌کرد. تصویب این قانون برای رژیم صهیونیستی بسیاری ضروری محسوب می‌شد. اختلاف‌های جریانی سبب شد، قانونی که ۵۵ سال به طور مداوم مورد تائید قرار گرفته، این‌بار تصویب نشود. در جریان تصویب این قانون، حزب لیکود بر خلاف ایدئولوژی حمایتی خود در برابر شهرک‌سازی، از رای مثبت به این لایحه خودداری کرد تا ضعف دولت ائتلافی را به نمایش بگذارد. [۶]
نتانیاهو اصلی‌ترین عامل اختلاف در رژیم صهیونیستی
احزاب اسرائیلی در گستره‌ای از مسائل داخلی و خارجی اختلاف‌های قابل توجهی دارند. نوع مواجهه با ایران، رویکرد آنها در برابر فلسطین و امتیازهای جریان‌های مذهبی محل اختلاف احزاب در این کشور است. با این‌حال در مورد نتانیاهو، مواضع مختلفی جدا از ایدئولوژی وجود دارد.
اتهام فساد نتانیاهو، به رقبای او این امکان را داد که نخست‌وزیریِ ۱۲ ساله وی را از او بگیرند. اتهام فساد نتانیاهو با شروع تحقیقات پلیس در سال ۲۰۱۶ شروع شد؛ او به رشوه، خیانت در امانت و کلاهبرداری متهم شده است. [۷]
نتانیاهو از ابتدا این اتهام‌ها را یک کودتا برای برکناری خود نامید. پویش تبلیغاتی او علیه اتهام‌ها تا حدودی موفق هم بود؛ چنانچه حزب لیکود همچنان در صدر محبوب‌ترین احزاب اسرائیل قرار دارد. به عقیده برخی، او تلاش می‌کند با روی‌کار آمدن یک دولت همسو، مصونیت از تعقیب قضایی را دریافت کند.
اگرچه به طور سنتی بعد از جنگ شش روزه ۱۹۶۷، عمیق‌ترین شکاف در جامعه اسرائیل مربوط به درگیری با فلسطینی‌ها بوده اما از سال ۲۰۱۹ این مساله در ردیف اصلی‌ترین درگیری میان احزاب قرار نداشته است. [۸]
با وجود اختلاف احزاب در طیفی از مسائل، چهار انتخابات آخر در این رژیم بیش از هر مساله مهم سیاسی، اقتصادی و مذهبی دیگر، به «آری یا نه» در مورد نتانیاهو تبدیل شده بود. نظرسنجی‌ها نشان می‌داد، برای نزدیک به نیمی از اسرائیلی‌ها، انتخابات فقط رفراندومی در مورد نتانیاهو بود. [۹]
اختلاف قومیتی عامل محبوبیت نتانیاهو
محبوبیت نتانیاهو با وجود اتهام‌های اقتصادی، معضلی را توضیح می‌دهد که ریشه بخش قابل توجهی از بحران‌ها در اسرائیل است: قومیت.
البته، اختلاف قومی تا حد قابل توجهی با شکاف طبقاتی و اختلاف‌های مذهبی در اسرائیل نیز همپوشانی دارد. [۱۰]
این مساله به زمان تاسیس رژیم اسرائیل بازمی‌گردد که ایده صهیونیستی تشکیل دولت یهودی ایجاد شد. بخش زیادی از یهودیانی که در ابتدا به فلسطین مهاجرت کردند، یهودیان اروپایی بودند. تسلط یهودیان اروپایی بر اسرائیل که اشکنازی خوانده می‌شوند، موجب شد از همان زمان، بیشتر یهودیان غیر اروپایی در مناطق مرزی اسکان یافته و تبعیض‌های فرهنگی و اقتصادی گسترده‌ای را تجربه کنند. نگرش استعماری اروپایی‌ها، حتی در مورد هم‌کیشان غیر اروپایی هم اعمال می‌شد.[۱۱]
از سال ۱۹۷۷ حزب لیکود که حالا نتانیاهو آن‌را رهبری می‌کند توانست با حمایت یهودیان غیر اروپایی در مقابل حزب کارگر به قدرت برسد. یهودیان غیر اروپایی به امید تغییر در سیاست‌های تبعیض‌آمیز، از لیکود به عنوان حزبی راستگرا و مذهبی حمایت کردند؛ مساله قومی به طور واضح‌تر در انتخابات آشفته سال ۱۹۸۱ مطرح شد که بار دیگر با پیروزی لیکود به پایان رسید. [۱۲]
حمایت یهودیان غیر اروپایی از لیکود برای چهار دهه اخیر، سیاست را در اسرائیل شکل داده است. برخلاف یهودیان اروپایی که با مدرنیته اروپا و ایده سکولاریسم نزدیکی بیشتری دارند، یهودیان غیر اروپایی سنت‌گراتر بوده و تقید بیشتری به حفظ ارزش‌ها و هویت یهودی داشته‌اند. این مساله توضیح می‌دهد که چرا لیکود، به طور عمده از سیاست‌های ملی‌گرایانه، مذهبی و ضد عربی حمایت می‌کند. [۱۳]
استاد دانشگاه صهیونیستی اورشلیم: نتانیاهو ممکن است هزار انتخابات برگزار کند. او بارها همه چیز را به هم می‌زند تا پیروز شودانتخابات آینده چگونه پیش می‌رود؟
نظرسنجی‌های شبکه‌های صهیونیستی نشان می‌دهد، بلوک سیاسی که نتانیاهو آن‌را رهبری می‌کند با دست‌کم ۶۰ کرسی، پیروز رقابت‌ها خواهد بود. هرچند نتانیاهو ترجیح می‌دهد یک مبارزه دو قطبی میان جناح راست و چپ را ترتیب دهد اما در طیف رقبای او هم احزاب راستگرا حضور دارند. [۱۴]
با هر بار انحلال پارلمان، ناتوانی دوباره‌ای برای رژیم صهیونیستی در پیشبرد سیاست‌های خارجی و حتی داخلی ایجاد می‌شود. جامعه اسرائیل که در برابر موضوع‌هایی همچون نتانیاهو، تبعیض‌های میان قومیت‌های مختلف و اختلاف‌نظر سکولارها و یهودیان افراطی در تضاد جدی به سر می‌برد، با هر انتخابات، اختلاف‌های بیشتری را به خود می‌بیند. به همین دلیل، بنت در شروع دولت خود گفته بود اسرائیل نمی‌تواند انتخابات بیشتر، نفرت بیشتر و شرارت بیشتر در فیسبوک را تحمل کند.
به عقیده کارشناسان، جنجال احزاب برای پیروزی در انتخابات پایانی ندارد و ممکن است با انتخابات بعدی نیز تمام نشود. «گیدئون راحت» استاد دانشگاه صهیونیستی اورشلیم در این رابطه می‌گوید:« نتانیاهو ممکن است هزار انتخابات برگزار کند. او بارها همه چیز را به هم می‌زند تا پیروز شود.»[۱۵] و [۱۶]
پی‌نوشت:
۱. https://www.arabnews.com/node/۲۱۲۰۷۲۶
۲. https://apnews.com/article/why-is-israel-always-holding-elections-e۶۷۱cfe۲۲f۹b۰۴۵d۲be۳e۶۵c۵a۶۰be۶۱
۳. https://www.bbc.com/news/world-middle-east-۴۶۲۰۷۰۹۴
۴. https://www.freiheit.org/israel-and-palestinian-territories/israels-bennett-lapid-government-victory-democracy
۵. https://www.haaretz.com/israel-news/۲۰۲۲-۰۴-۰۶/ty-article/.premium/who-is-idit-silman-the-lawmaker-who-took-down-the-coalition/۰۰۰۰۰۱۸۰-۵b۹۷-d۶۱۵-a۹bf-dfd۷eb۹c۰۰۰۰
۶. https://www.haaretz.com/israel-news/۲۰۲۲-۰۶-۰۶/ty-article/.premium/with-no-clear-majority-israeli-parliament-to-vote-on-divisive-west-bank-bill/۰۰۰۰۰۱۸۱-۳۹۹۶-d۸e۵-a۵۹۹-۳fbf۰۹d۶۰۰۰۰
۷. https://www.nytimes.com/۲۰۱۹/۱۱/۲۱/world/middleeast/netanyahu-corruption-indicted.html
۸. https://origins.osu.edu/milestones/june-۲۰۱۷-long-shadow-june-۱۹۶۷-war?language_content_entity=en
۹. https://www.tau.ac.il/~ines/۲۰۱۹.html
۱۰. https://www.timesofisrael.com/why-did-bibi-win-because-he-speaks-fluent-mizrahi
۱۱. https://origins.osu.edu/article/israeli-political-crisis-netanyahu-gantz?language_content_entity=en
۱۲. https://m.calcalistech.com/Article.aspx?guid=۳۷۹۷۸۴۴
۱۳. https://www.jpost.com/opinion/how-can-israels-left-wing-parties-win-more-mizrahi-votes-۶۵۳۰۵۶
۱۴. https://www.haaretz.com/israel-news/۲۰۲۲-۰۹-۱۴/ty-article/.premium/netanyahus-bloc-hits-magical-۶۰-seat-mark-in-latest-knesset-poll/۰۰۰۰۰۱۸۳-۳۸۶۱-d۰۷۰-abef-fcf۷e۸۶۶۰۰۰۰
۱۵. https://www.nytimes.com/article/israel-government-elections.html
۱۶. https://www.aljazeera.com/news/۲۰۲۲/۶/۳۰/can-new-israeli-elections-secure-a-stable-government
