به گزارش ایران اکونومیست، با آغاز یورش کرونا در جهان، سیستم‌های بهداشت و درمان دنیا بر آن شدند که هرچه زودتر پادزهر کرونا ویروس را پیدا کنند. بر همین اساس بود که داروهای ضدویروس یکی پس از دیگری امتحان پس می‌دادند؛ حال یا در صف داروهای موثر بر کرونا قرار می‌گرفتند و یا از دور خارج می‌شدند. اقدام بعدی در مقابل این ویروس طغیان‌گر اما ساخت واکسن بود. واکسنی که بتواند در برابر کرونای تاج‌دار قد علم کند. البته دنیا می‌دانست که ساخت واکسن چندان آسان نخواهد بود. آن هم در برابر ویروسی که هر آن و با هر انتقال، امکان جهشش وجود دارد. از طرفی باید توجه کرد که پیش از این برای ساخت یک واکسن ۱۰ تا ۱۵ سال زمان نیاز بود تا بتوان تمام مراحل آن را اعم از تحقیقات، مطالعات آزمایشگاهی، تست روی حیوانات و در نهایت پیشبرد چهار فاز مطالعه انسانی با دقت و وسواس طی کرد. علت این وسواس هم روشن است؛ واکسن مانند دارو نیست که به افراد بیمار داده شود، بلکه واکسن فرآوده‌ای است که به افراد سالم تلقیح می‌شود تا از بیمار شدن‌شان پیشگیری کند.
حالا اما، جهان در مقابل یک پاندمی قرار گرفته بود. همه گیری که بشر را تهدید می‌کرد و از ابتدای شیوعش انسان‌های زیادی را به کام مرگ کشیده بود. بنابراین سیستم‌های بهداشت و درمان مجبور بودند برای نجات بشر از عصیان این ویروس، دست به کار شوند و هر چه سریع‌تر واکسن‌سازی را آغاز کنند. بر همین اساس بود که سازمان بهداشت جهانی نیز اجازه داد تا فازهای تولید واکسن خلاصه شود و واکسن‌سازی علیه پاندمی قرن سرعت گیرد تا بتوان نوش‌دارویی برای جلوگیری از تراژدی افزایش مرگ‌های کرونایی به دست آورد. بر همین اساس بود که کشورهای واکسن‌ساز برای تولید واکسن کرونا دست به کار شدند و موفق به تولید اولین واکسن‌ها علیه ویروس تاج‌دار شدند و البته در ایران نیز تلاش‌هایی در این راستا آغاز شد.
بر همین اساس بود که در کشورمان اعلام شد که برای تامین واکسن کرونا چهار مسیر اصلی در پیش گرفته می‌شود؛ تولید داخلی واکسن کرونا، تولید مشترک واکسن کرونا با واکسن‌سازان مطرح دنیا، خرید از واکسن‌سازان خارجی و در نهایت هم خرید واکسن از سبد کووکس به عنوان مجموعه‌ای که برای توزیع عادلانه واکسن‌های کرونا در سازمان جهانی بهداشت شکل گرفته بود. تکاپو برای تامین واکسن‌ها آغاز شد و از آنجایی که حفظ جان مردم در اولویت بود و از طرفی تقاضای اجتماعی نیز برای تزریق واکسن کرونا در کشور بالا بود، واردات واکسن کرونا در اولویت قرار گرفت. به طوریکه صبح روز پنجشنبه ۱۶ بهمن ماه ۱۳۹۹ اولین محموله واکسن کرونا از روسیه به مقصد ایران پرواز کرد و در ساعت ۱۵:۴۵ بعد از ظهر در ایران به زمین نشست تا آغاز واکسیناسیون علیه کرونا در ایران کلید بخورد.
واکسیناسیون علیه کرونا در ایران از ۲۱ بهمن ماه ۱۳۹۹ با واردات ۱۰۰ هزار دز واکسن اسپوتنیک و با اولویت کادر درمان آغاز شد و فرزند وزیر بهداشت وقت اولین تزریق‌کننده واکسن در ایران بود. در عین حال قرار بر این بود که واکسیناسیون علیه کرونا در کشورمان در چهار فاز زمانی به تدریج پیش رود؛ فاز اول در زمستان ۱۳۹۹ با اولویت کادر درمان، فاز دوم بهار و تیر ۱۴۰۰ شامل افراد مسن بالای ۶۵ سال به بالا و افراد ۶۴-۱۶ ساله دارای حداقل یک بیماری زمینه ای، فاز سوم مرداد تا آذر ۱۴۰۰ شامل افراد ساکن در مراکز تجمعی و افراد ۵۵ تا ۶۴ سال بدون بیماری زمینه‌ای و فاز چهارم زمستان ۱۴۰۰ شامل عموم مردم. چهار فازی که البته به دلیل آنچه بدعهدی کشورها و شرکت‌های سازنده عنوان شد، تحقق نیافت.
همین موضوعات بود که تقاضا برای واکسن را در کشور آن هم در بحبوحه موج چهارم و پنجم کرونا در ایران تشدید کرد و میزان مرگ‌ومیر در کشور به شدت بالا رفته و حتی به ثبت فوتی‌های روزانه ۶۰۰ تا ۷۰۰ تایی رسید و سونامی مرگ‌های کرونایی را در تابستان سیاه سال ۱۴۰۰ رقم زد. عدم توفیق در تامین واکسن برای مردم تا جایی پیش رفت که برخی مردم برای تزریق واکسن کرونا با هزینه‌های میلیونی رهسپار برخی کشورهای همسایه شدند که حواشی خاص خود را به دنبال داشت. همچنین همان واکسیناسیون قطره‌چکانی نیز منجر به شکل‌گیری صف‌های طولانی در مراکز واکسیناسیون کشورمان شد.
با آغاز کار دولت سیزدهم اما، وضعیت تامین واکسن به سرعت تغییر کرد و موانع واردات واکسن رفع و محموله‌های واکسن کرونا یکی بعد از دیگری وارد کشور شد. اولویت اصلی دولت سیزدهم "تامین واکسن کرونا" عنوان شد و بعد از مدتی شاهد واردات محموله‌های ۵ میلیونی واکسن کرونا از سوی هلال احمر بودیم. بنابراین واکسیناسیون علیه پاندمی قرن در ایران هم روی ریل افتاد و به سرعت جمعیت کشور تحت پوشش واکسیناسیون قرار گرفتند. به طوری که طبق اعلام وزارت بهداشتی‌ها، واکسیناسیون سراسری و همگانی کرونا به میزان ۱۶۰ میلیون دز انجام شد. در نتیجه همین اقدام بود که به تدریج آن آمار روزانه جانباختگان کرونا از ۷۰۰ نفر در تابستان 1400 به تک رقمی و سپس صفر میل کرد؛ به طوری که ایران از قله‌ها و پیک‌های ۲۳۵ فوتی ناشی از کرونا در هفتم مرداد ماه ۱۳۹۹، ۴۸۲ فوتی در ششم آذر ماه ۱۳۹۹ و ۷۰۹ فوتی در روز دوم شهریور ماه ۱۴۰۰، به ثبت روزهای بدون هیچ فوتی کرونا در تاریخ‌هایی مانند ۱۲ و ۲۰ خرداد رسید. همچنین تعداد استان‌های پرخطر این بیماری از ۲۸ استان در مقطع تحویل دولت سیزدهم به صفر رسید. توضیح آن که از روزهای پایانی مرداد و ابتدای شهریور ۱۴۰۰ که روزانه بیش از ۵ هزار بیمار کرونایی شناسایی و ۷۰۹ نفر فوت می‌شدند، به آمار شناسایی روزانه ۲۰۰ نفر مبتلا و ۳۳ نفر بستری بدون فوت یا توام با فوت یک تا دو نفر در خرداد ۱۴۰۱ رسید. همچنین آمار مبتلایان روزانه نیز کاهش یافت و از ۳۱۵۰۰ نفر به ۱۵۳ بیمار در ۲۰ خرداد ماه ۱۴۰۱ رسید.
در حوزه تولید واکسن نیز سرعت عمل بیشتر شد و واکسن‌سازهای برکت، پاستوکووک، رازی، نورا، فخرا، اسپایکوژن نیز مورد حمایت قرار گرفتند و اعلام شد که حمایت از تولید ۶ واکسن داخلی انجام شده است. بنابراین واکسن‌سازی ایران علیه کرونا نیز پرشتاب شد و تکمیل واکسیناسیون تا جایی پیش رفت که حتی اعلام شد که واکسیناسیون بیش از دو میلیون و پانصد هزار از اتباع و مهاجرین نیز به صورت رایگان در کشورمان انجام شده است.
بر همین اساس هم بعد از مدتی اعلام شد که دیگر نیاز به واردات واکسن کرونا به کشور نداریم و واکسن‌های تولید داخلی می‌توانند نیاز کشور را برطرف کنند. به طوری که دکتر کمال حیدری- معاون بهداشت وزارت بهداشت در اردیبهشت ماه ۱۴۰۱ اعلام کرد که در حال حاضر ۵۰ میلیون واکسن کرونا در زنجیره سرد کشور موجود است و نیازی به واردات واکسن کرونا نداریم.
در عین حال یکی از اقدامات ضروری که باید مورد توجه قرار می‌گرفت، تامین داروهای مورد نیاز برای تسکین دردهای کرونایی‌ها بود؛ داروهایی که گاهی به دلیل مشکلاتی چون تحریم‌ها، مشکلات زنجیره تامین دارو در کشور و مشکلات تولیدکنندگان دارو دچار کمبود می‌شد. با این حال دولت سیزدهم برای تامین داروهای مورد نیاز در کرونا هم آستین بالا زد و برای تامین داروهای مورد نیاز در درمان کشور و همچنین سایر داروهای مورد نیاز کشور تلاش‌های مضاعفی انجام شد؛ به طوری که اقلامی مانند سرم که مدتی دچار کمبود بود و سایر داروهای مورد نیاز بیماران کرونا به سرعت تامین شد و در اختیار بیماران قرار گرفت. در عین حال وزارت بهداشتی‌ها اعلام کردند که تولید ۹۶ درصد از داروهای ضدکرونا در داخل مورد حمایت قرار گرفته است.
از سوی دیگر افزایش دسترسی و بهره‌مندی عادلانه از خدمات بهداشتی درمانی مرتبط با کووید ۱۹ در سراسر کشور نیز در دستور کار دولت سیزدهم بود که منجر به توزیع متمرکز ۱۹۹۳ نفر پزشک، توزیع متمرکز ۵۳۸ نفر دندانپزشک و به‌کار گیری ۲۲۹۹۴ نفر سایر رشته‌ها در مراکز درمانی و در راستای افزایش دسترسی مردم به خدمات انجام شد.
در عین حال تشکیل کمیته علمی مبارزه با ویروس کرونا با شرکت ۶۰ پزشک و دانشمند درجه اول کشور و تدوین دستورالعمل‌های علمی و کشوری درمان کرونا از دیگر اقدامات انجام شده برای مقابله با کرونا در یکسال اخیر بود.
با این اقدامات کرونا در کشور اندکی آرام گرفت و همانطور که پیش‌تر گفته شد، میزان ابتلا و بستری به شکل محسوسی کاهش یافت و مرگ‌های تک رقمی و همچنین چند روز صفر فوتی کرونا، برای کشور به ارمغان آمد، اما کرونا باز ابتکار عمل را به دست گرفته و در موج ششمش با اُمیکرون می‌خواست که در کشور طوفان به پا کند. بر همین اساس طراحی و ساخت کیت تشخیص امیکرون در دستور کار قرار گرفت و انجام شد. در عین حال از آنجایی که اُمیکرون می‌توانست کودکان و اطفال را بیش از پیش درگیر بیماری کند، بنابراین باید فکری برای ارائه خدمت مناسب به کودکان انجام می‌شد و در همین راستا افزایش دو برابری تخت‌های آی سی یو اطفال را شاهد بودیم.
در حال حاضر نیز کرونا موج هفتمش را در شرایطی در کشور آغاز کرده و در حال گذر از قله است که واکسن به اندازه کافی ذخیره شده و مشکلی در زمینه تامین داروهای مرتبط با آن نیز وجود ندارد. بر این اساس هم وزارت بهداشتی‌ها توصیه کرده‌اند که مردم برای در امان ماندن از زیرسویه‌های اُمیکرونی در موج هفتم، اگر شش ماه از تزریق آخرین دز واکسن‌شان گذشته، مجددا دز بوستر واکسن را تزریق کنند.
البته باید تاکید کرد که در شرایط پاندمی یک بیماری واگیر، علاوه بر واکسیناسیون و رعایت پروتکل‌های بهداشتی، آمادگی مسئولان برای پاسخ سریع در برابر طغیان‌های احتمالی، در مهار دوباره این بیماری موثر است که امید می‌رود به بهترین نحو انجام شود.
