به گزارش خبرنگار کتاب ایران اکونومیست، هر سال با نزدیک شدن به موعد اخذ مالیات، کتاب‌فروشان روزهای سختی را طی می‌کنند. در این روزها بحث درباره لزوم معافیت کتاب‌فروشان از مالیات داغ می‌شود و راه‌های پشت سر گذاشتن یک سال با مالیات صفر مورد بررسی قرار می‌گیرد. این‌ها همه در حالی است که اگر کتاب‌فروشان مجوز فعالیت خود را از اتحادیه ناشران و کتاب‌فروشان در تهران و قم یا اتحادیه‌های مختلف در شهرهای دیگر دریافت کنند و از حقوق خود خبردار باشند، سال‌ها است که از حق معافیت مالیاتی برخوردارند.
فروردین ۱۳۹۴ وزارت فرهنگ و ارشاد اسلامی و سازمان امور مالیاتی با هم تفاهم‌نامه امضا کردند. در این تفاهم‌نامه وزارت فرهنگ و ارشاد اسلامی به سازمان امور مالیاتی اعلام کرد که جواز کسب کتاب‌فروشی را قبول کرده‌است. در نتیجه لازم نیست برای معافیت مالیاتی کتاب‌فروش از وزارت فرهنگ و ارشاد اسلامی مجوز مستقیم دریافت کند.
به همین دلیل قرار است هر سال اداره فرهنگ و ارشاد اسلامی استان و شهرستان‌ها فهرست کتاب‌فروشی‌های مورد تایید خود را به ادارات دارایی اعلام کنند و به این شکل کتاب‌فروشی‌ها هم می‌توانند از بند - ل ماده ۱۳۹- قانون مالیات‌های مستقیم که مربوط به مالیات‌های فرهنگی است، استفاده کنند.
از طرفی کتاب‌فروشانی که از حقوق خود مطلع نیستند یا مجو فعالیت خود را از اتحادیه‌های مربوط دریافت نکردند، از ماده ۱۰۰ قانون مالیات مستقیم استفاده می‌کنند. ماده ۱۰۰ قانون مالیات‌های مستقیم مربوط به کسانی است که مشمول قانون مالیات می‌شوند، اگر درآمد ناخالص آن‌ها بیشتر از ۴ میلیارد و ۸۰۰ میلیون تومان نباشد، از پرداخت مالیات معاف می‌شوند اما باید اظهارنامه را ارسال کنند.
کتاب‌فروشان از ۱۳۸۰ معاف از پرداخت مالیات هستند
معافیت مالیاتی کتاب‌فروشان مربوط به سال ۱۳۹۴ نمی‌شود، به گفته محمود آموزگار اگر به سابقه قوانین نگاه شود، در اریبهشت ۱۳۸۰ قانونی تحت عنوان ماده واحده معافیت مالیاتی موسسات انتشاراتی و کتاب‌فروشان تصویب شد. پس از آن در بهمن سال ۸۰ قانون اصلاح قانون مالیات‌های مستقیم به تصویب مجلس رسید. بند - ل ماده ۱۳۹ - این قانون بدون نام بردن از مشاغل مشمول، فعالیت‌های مشمول قانون را نام می‌برد که عبارتند از فعالیت‌های انتشاراتی، فرهنگی، هنری و مطبوعاتی که با داشتن مجوز وزارت فرهنگ و ارشاد اسلامی، از پرداخت مالیات معاف هستند.
مدیر انتشارات «کتاب آمه» به خبرنگار ایران اکونومیست توضیح داد: سازمان امور مالیاتی چنین تفسیر می‌کرد که در این قانون نامی از کتاب‌فروشی نیامده و نتیجه می‌گرفت که قانون اردیبهشت ۱۳۸۰ منسوخ شده‌است. سال‌ها با این استدلال نادرست از کتاب‌فروشی‌ها مالیات گرفتند در حالی که اگر به عبارات و واژه‌ها دقت شود، بند - ل ماده ۱۳۹- این قانون از فعالیت صحبت می‌کند و هر فعالیت می‌تواند مشاغل متعددی را تحت پوشش خود داشته‌باشد. احصاء مشاغل مشمول در جدول دستورالعمل ماده ۱۲ آیین نامه اجرایی قانون مالیات‌های مستقیم موید این ادعاست. به طور کلی باید سازمان امور مالیاتی در آن مقطع تفسیر درستی می‌کرد و شاخه‌های مرتبط با انتشارات مانند کتاب‌فروشی را زیر مجموعه فعالیت انتشاراتی می‌دانست.
برخی کتاب‌فروشان دنبال راه آسان هستند
مطلع نبودن کتاب‌فروشان از حقوقی که سال‌ها است از آن بخوردار هستند، مساله مهمی است، با اینکه تعدادی از کتاب‌فروشان آگاه در جمع‌های کتاب‌فروشان اقدام به آگاهی‌رسانی می‌کنند، متاسفانه این جریان با کم توجهی مواجه است. در حالی که کتاب‌فروشان در این سال‌ها با تکرار استفاده از معافیت مالیاتی از بند ل ماده ۱۳۹ قانون مالیات‌های مستقیم می‌توانند در تثبیت این قانون تاثیر بگذارند.
مسعود درودی درباره کمبود آگاهی برخی از کتاب‌فروشان به بند -ل ماده ۱۳۹- قانون مالیات‌های مستقیم به خبرنگار ایران اکونومیست اظهار کرد: این تفاهم‌نامه نوشته و امضا شده و مورد قبول سازمان امور مالیاتی قرار گرفته‌است؛ اما همکاران کتاب‌فروش درباره آن اطلاع ندارند.
مدیر کتاب‌فروشی دانشمند سنندج با تاکید بر اینکه مهم نیست کتاب‌فروشان شهرهای مختلف جواز کار خود را از کدام نهاد و سازمان دریافت کرده‌باشند، افزود: اگر کتاب‌فروشان مجوز داشته‌باشند، از پرداخت مالیات معاف هستند. اما برخی از آن‌ها از ماده ۱۰۰ قانون مالیات‌های مستقیم استفاده می‌کنند. آن‌ها دنبال راه آسان هستند و متوجه نیستند اگر امسال بتوانند از راه‌های دیگر مالیات را صفر کنند، در سال‌های آینده با مشکل مواجه خواهندشد.
درودی درباره نکته‌ای که در تفاهم‌نامه میان وزارت فرهنگ و ارشاد اسلامی و سازمان امور مالیاتی وجود دارد، توضیح داد: این تفاهم‌نامه یک پرانتز هم دارد، تفاهم‌نامه با این شرط است که در کتاب‌فروشی فقط کتاب فروخته شود؛ برای مثال نوشت افزار و دیگر مسائل نباید در کتاب‌فروشی فروخته‌شود.
باید ابتدا کتاب‌فروشان از پرداخت مالیات معاف شوند
داشتن مجوز از اتحادیه مربوط شاید اصلی‌ترین فعالیتی است که کتاب‌فروشان برای معافیت از مالیات باید برای دریافت آن اقدام کنند. سیدعباس حسینی‌نیک با تاکید بر این مساله به خبرنگار ایران اکونومیست گفت: این معافیت مربوط به بند - ل ماده ۱۳۹- قانون مالیات‌های مستقیم است. چند مساله در این ماده وجود دارد. مساله اول این است که فعالیت‌های فرهنگی که دارای مجوز فعالیت از وزارت فرهنگ و ارشاد اسلامی هستند، از پرداخت مالیات معاف‌اند. برخی از فعالیت‌ها در این روزها دارای مجوز وزارت فرهنگ و ارشاد اسلامی نیستند، مانند کتاب‌فروشی‌ها، پس مشمول قانون فعلی نمی‌شوند. برای این موضوع در دولت قبلی و در دوره وزارت عباس صالحی بحث‌های مختلفی انجام شد، در نتیجه آن‌ها آیین‌نامه‌ای نوشته‌شد تا فعالیت کتاب‌فروشی‌ها هم دارای مجوز فرهنگی باشد و مشمول قانون معافیت مالیات‌های مستقیم شود.
عضو هیات مدیره انجمن فرهنگی ناشران کتاب دانشگاهی با تاکید بر اینکه کتاب‌فروشان نسبت به ناشران برای دریافت معافیت مالیاتی در اولویت هستند، توضیح داد: در حوزه کتاب، کتاب‌فروشان برای معافیت مالیاتی به ناشران اولویت دارند. باید ابتدا کتاب‌فروشان از پرداخت مالیات معاف شوند. زیرا وضعیت مالی کتاب‌فروشان به صورتی است که نیاز به معافیت مالیاتی دارند؛ در نتیجه باید معافیت مالیاتی کتاب‌فروشان پیگیری شود.
نزدیک به نصف کتاب‌فروشان ایران بدون مجوز فعالیت می‌کنند
آمار کتاب‌فروشانی که بدون مجوز فعالیت می‌کنند بسیار بالا است این می‌تواند یکی از دلایل اصلی ملزم بودن آن‌ها به پرداخت مالیات باشد. این در حالی است که اتحادیه ناشران و کتاب‌فروشان می‌تواند مانع ادامه فعالیت کتاب‌فروشی‌های بدون مجوز شود. سیدرفیع‌احمد جواهری دراین‌باره به خبرنگار ایران اکونومیست گفت: اتحادیه چنین اقدامی نخواهندکرد، زیرا تعداد ویترین کتاب‌فروشی‌ها کم است و اتحادیه مانع فعالت باقی کتاب‌فروشان نخواهدشد.
عضو هیات مدیره اتحادیه ناشران و کتاب‌فروشان تهران اعلام کرد: حدود ۶۰۰ کتاب‌فروشی در ایران عضو اتحادیه هستند، این در حالی است که حدود ۱۲۰۰ تا ۱۳۰۰ کتاب‌فروشی در ایران داریم. یعنی نزدیک به نصف کتاب‌فروشان ایران بدون مجوز به فعالیت خود ادامه می‌دهند. قانون بر این اساس است که کتاب‌فروشان باید از اتحادیه ناشران و کتاب‌فروشان جواز بگیرند. نه تنها کتاب‌فروش بلکه هر شغلی برای فعالیت اقتصادی باید جواز داشته‌باشد.
مدیر انتشارات ابوعطا در خصوص نحوه محاسبه مالیات کتاب‌فروشانی که لوازم‌التحریر و دیگر کالاها را در کتاب‌فروشی به فروش می‌رسانند، توضیح داد: این گروه می‌توانند با ممیز مالیاتی وارد بحث و گفت‌وگو شوند و به او درباره معاف بودن بخش فروش کتاب توضیح دهند تا در صورت قبول ممیز مالیاتی، فقط برای بخش‌های دیگر فروشگاه مالیات پرداخت کنند.
کتاب‌فروشان دربرابر پرداخت مالیات چه خدماتی دریافت می‌کنند؟
دلیل پرداخت مالیات موضوعی است که باید برای کتاب‌فروشان درباره آن توضیح داده شود. پیام مصلح با طرح این سوال که با پرداخت مالیات، چه ارزش افزوده‌ای به زندگی کتاب‌فروشان اضافه می‌شود؟ به خبرنگار ایران اکونومیست اظهار کرد: زمانی در جامعه‌ای مالیات می‌پردازیم و به ازای آن خدماتی دریافت می‌کنیم، اما این روند را در جامعه کنونی نمی‌بینم. برای چه کتاب‌فروشان مالیات می‌پردازند؟ چه خدماتی دریافت می‌کنند؟ وقتی کتاب‌فروش مالیات می‌دهد آیا موجب شده که برای مثال طرح‌هایی برای تمیز شدن هوا اجرا شود؟ یا سطح رفاه مردم بهتر شده‌است تا بتوانند فعالیت‌های کیفی کنند؟
مدیر فروش نشر «خوب» با تاکید بر تاثیر نرخ تورم بر فعالیت کتاب‌فروشان گفت: فقط توجه به نرخ تورم، کافی است تا به این نتیجه برسیم که فعالیت در کتاب‌فروشی به جایی نمی‌رسد. این در حالی است که در چنین شرایطی، از کتاب‌فروشان مالیات هم دریافت می‌شود. این تصمیم اقتصادی به شدت آسیب‌زایی برای کتاب‌فروشان و دولت است که وقتی خرده فروش‌ها (بحث ادبیات و کتاب نیست) از بین بروند توازن عرضه و تقاضا به هم می‌ریزد و تعداد زیادی از فرصت‌های شغلی از بین می‌رود.
او افزود: برای آنکه قانونی وضع کنیم نیاز است که اتحادیه، انجمن و امضا داشته‌باشیم. همچنین باید بتوانیم درخواست خود را درست ارائه کنیم. مساله این است که ابتدا باید فعالیت کتاب‌فروشان کارشناسی و نیاز این صنعت سنجیده شود. فکر نمی‌کنم که کتاب‌فروشی بدون بخش‌های دیگر جامعه بتواند دوام بیاورد. وقتی این نیاز کارشناسی شد و توانستند برای آن مدل طراح کنند، انجمن باید بتواند آن مدل را به مجلس ارائه دهد و از طریق وزارت فرهنگ و ارشاد اسلامی و دولت برای تصویب آن اقدام کند.
