شب بیست و یکم ماه مبارک رمضان هم رسید. همان شبی که تقدیر و مقدرات یکساله بندگان خدا امضا می شود. بعضی اما هنوز دلِ دعا کردن ندارند. به دلایل مختلفی از جمله دو دلیل شایع. اول اینکه بد کرده اند و روی توبه و مناجات ندارند. دوم امید اجابت ندارند و به ناامیدی نزدیک شده اند. به هر حال هرچه هست انگار زبان دعا کردنشان یخ بسته باشد. اگر یکی از اعضای خانواده به این حال دچار شده باشد چگونه می توان به او کمک کرد، راهی هست؟ برای اینکه خودمان بتوانیم این شب های عزیز بهتر دعا کنیم و موثر باشیم شاید بد نباشد کمی بیشتر درباره شأن و مقام «دعا» بدانیم و قدرِ این شب های تقدیرساز. این مطلب چکیده ای از تحقیق در متون دینی، کلام خدا و معصومین(ع)، سیره و سفارش های علماست که اینجا و برای شما جمع بندی کرده ایم.
***عبادت های ما مغز دارد؟
«دعا مخّ العبادة» است. این کوتاه و پرمعناترین جمله در وصف دعا و مناجات کردن است. فرمانده بدن انسان مغز اوست و فرمانده و مغز عبادات هم دعا کردن است. دعا یعنی داشتن رابطه قلبی و معنوی با خداوند. خداوند در آیه ای از سوره «فرقان» می فرماید: «قُل ما یَعبَأُ بِکُم رَبّی لَولا دُعاؤکُم» به این معنا که اگر خواهان ارتباط با خداییم باید دائماً با خدا مناجات کنیم که اگر نباشد دعاهای ما به گفته صریح خداوند در این سوره، هیچ اعتنایی به بندگانی که دعا نکنند ندارد. دعا همان اعتنای خدا به ما و اتصال ما به آفریدگار است. از این اتصال و مرتبط بودن «امید» و «آرامش» نصیب بندگان می شود.
رهبر معظم انقلاب در خطبه های نمازجمعه تهران10 فروردین سال 1369در این باره جمله جالبی بیان کرده اند: «دعا یعنی خواستن و خدا را خواندن. خواستن یعنی امیدواری. تا امید نداشته باشید از خدا چیزی درخواست نمی کنید. انسان ناامید چیزی طلب نمی کند.» دعا کردن چنان مهم است که پیامبر(ص) فرموده اند: «ترک دعا گناه است.» در بسیاری از آیات و روایات ترک کردن گناه را به دو دلیل اصلی «ناامیدی» یا «تکبّر» بنده نسبت به خداوند گره می زنند. از قدیم گفته اند و شنیده ایم که ناامید از رحمت حق، شیطان است و مومن نباید هیچ وقت ناامید شود. از طرفی تکیه به خود و توانایی های خود بعضی را چنان به خود مشغول و مغرور می کند که نیازی به دعا کردن نمی بینند. این حس بی نیازی نسبت به خدا خطرناک است و دام شیطان. در حالی که: «راهرو گر صد هنر دارد، توکل بایدش...»
***دعا برای نمک غذا تا بند کفش
در آموزه های دینی ما روایت جالب و قابل تأملی وجود دارد که هم از پیامبر(ص) نقل شده هم در حدثی قدسی از حضرت موسی(ع). همان روایت معروف خواستن «نمک غذا» یا حتی «بند کفش» از خداوند. یعنی هر امکانی در زندگی مان هست به لطف الهی بوده. وقتی دعا می کنیم یعنی اصول بندگی را شناخته ایم و بجای می آوریم. امام موسی بن جعفر(ع) به نقل از پدر بزرگوارشان می فرمایند: «هر روزه دار هنگام افطار یک دعای اجابت شده دارد. پس در اولین لقمه افظار بگو: بسم الله یا واسع المغفرة اغفرلی» شأن شب و روزهای ماه مبارک بالاست و شب های قدر والا. شب هایی برتر از هزار ماه. اگر دغدغه های زندگی ما را گرفتار کرده است. کمی زبان دعا کردنمان به فراموشی و رخوت افتاده، این شب ها بهترین پل و فرصت برای دوستی بیشتر با خدا، روی توبه و بخشش طلبیدن و پیدا کردن است. وقتی از خداوند طلب مغفرت و بخشش می کنیم و بعد اولین لقمه غذا را در دهانمان می گذاریم یعنی امید به این داریم که خدا ما را ببخشد و بخشش، اولِ راه رفیق تر و مأنوس تر شدن است. بیشتر ما فکر می کنیم اگر دروغ بگوییم، تهمت بزنیم و غیبت بگوییم و بشنویم یا... دچار گناه شده ایم غافل از اینکه وقتی دعا نمی خوانیم، دعا و مناجات با خدا را ترک می کنیم دچار گناه می شویم. بیراه نیست که وقتی قرار است از خدا برای گناهانمان طلب بخشش کنیم، اول از سستی کردن هایمان در دعا کردن توبه کنیم. «میرزا جوادآقا ملکی تبریزی» درباره اهمیت شب های قدر می گوید: «فرشتگان در شب قدر فرود آمده و در زمین پخش می شوند از مجالس مومنین عبور می کنند به آن ها سلام می کنند و برای دعاهای آن ها «آمین» می گویند تا آنگاه که سپیده دم طلوع کند.» امیرالمومنین(ع) می فرمایند: «دوری از گناهان، عبادت توبه کنندگان است.» وقتی دعا نکردن گناه است حالا برای اینکه از این گناه دور بمانیم باید متواضعانه و امیدوارانه از خدا بخواهیم و دعا کنیم تا شامل حال کلام امیر(ع) شویم و با دعا کردن راه توبه و عبادت را باز کنیم.
***فرشته ها منتظرند، آمین بگویند
آیت الله «مجتهدی تهرانی» هم درباره حرمت شب های قدر و لزوم میزبانی از آن جمله قابل تأملی دارد: «شب قدر ملائک می خواهند فرود بیایند بر زمین اما جای خالی پیدا نمی کنند، فرودگاه دل ما برای فرود ملائکه خالی نیست.» یکی از گناهان و غفلت هایی که دل ما را پر و سنگین کرده و به تعبیر این عالِم فقید راه فرودگاه دلمان را بر ملائکه بسته، شاید همین کوتاهی کردن در دعا کردن باشد. این مسیر را باید با توبه، دعا و امید به استجابت باز کرد. کلام متبرکی هست که پروردگار می فرماید: «أَنا عِندَ حُسن الظن عَبدی المُومِن...» یعنی من همراه حسن ظن مومنان هستم. بارها این شعر را شنیده ایم که بازآ، بازآ... صدبار اگر توبه شکستی بازآ... ما خیلی وقت ها یادمان رفته نمک سفره هایمان را از خدا بخواهیم؛ دعا کنیم. کاهلی ما و دغدغه های روزگار شاید نگذاشته خانه های ما چنان که باید در شأن خانه یک مومن باشد. عطر، رنگ و روی مناجات و دعا کردن داشته باشد. این شب ها فرصت طلایی برگشتن و بازآمدن است. دعا کنیم خدا دست، دل و زبان دعا کردن و مناجات ما با خودش را باز کند.
فارس
