تحول دیجیتال مهم‌ترین ابزار کاهش فساد اداری و اصلاح بروکراسی است

این روزها اخبار فساد اداری، اختلاس‌ها باعث بی‌اعتمادی مردم به ساختار نظام اداری کشور شده است و از دید آماری هم ایران، در شاخص شفافیت جهانی که مهم‌ترین نشان‌گر وضعیت کشورها در مبارزه با فساد است، جایگاه خوبی ندارد. اغلب راه‌حل‌های پیشنهادی برای افزایش شفافیت در نظام اداری نیز بر نظارت بیشتر تمرکز داشته ولی به نظر می‌رسد خود نظارت ناظرین و بازرسی بیشتر نیز، در بسیاری موارد از آسیب‌های فساد در امان نمانده است. اما بسیاری از کشورها راه‌کار دیگری را برای اصلاح نظام اداری خود یافته‌اند و آن به‌کارگیری طرح‌های تحول دیجیتال یا Digital Transformation است.
برای بررسی این موضوع سراغ ایمان برادری، بنیانگذار شرکت مشاوره‌‌ی مدیریت دیجی وایز رفته‌ایم که سابقه‌ی همکاری با شرکت‌های مطرح مشاوره‌ی دنیا همچون «دیلویت» در زمینه‌ی تحول دیجیتال یا Digital Transformation و تجربه‌ی طراحی آن در سازمان‌های بزرگ کشور همچون بانک ملی ایران و همراه اول را در کارنامه‌ی خود دارد. وی در این گفتگو، تحول دیجیتال در سازمان‌ها را عاملی کلیدی در بهبود بهره‌وری سازمان‌های دولتی و کاهش بروکراسی اداری عنوان کرد.
 
فرآیندهای ناکارآمد در نظام اداری سنتی
ایمان برادری در این گفتگو با اعلام اینکه طرح تحول دیجیتال، یکی از مهم‌ترین ابزارها و راهکارهای افزایش بهره‌وری و اصلاح ساختار درهم‌تنیده‌ی بروکراتیک کشور است، به عنوان یک نمونه‌ی ساده از فرآیندهای ناکارآمد در سازمان‌ها و ارگان‌های سنتی گفت: «سرویس‌هایی که دولت و یا سازمان‌ها به مردم ارائه می‌دهند دارای فرآیندهای اداری مختلفی هستند که هر فرایند از گام‌های زیادی تشکیل شده‌ است. در حال حاضر و به صورت سنتی این فرآیندها توسط نیروی انسانی اجرا می‌شوند و به دلیل عدم استفاده از تکنولوژی، اجرای کامل فرایندها زمان‌بر بوده و افراد زیادی در اجرای آن دخیل هستند. به این صورت که در یک فرآیند نفر دوم، نفر اول را که مدارک را بررسی کرده چک می‌کند، نفر سوم، نفر دوم را و به همین شکل تا مرحله آخر پیش می‌رود و همین مساله باعث شده است تا فرآیندی که در 2 مرحله با استفاده از تکنولوژی می‌توان انجام داد مثلا در 10 مرحله صورت گیرد و مردم هم ناراضی باشند. اما با تحول دیجیتال می‌توان این فرآیند‌های اضافی را که به جهت وجود نیروی انسانی ایجاد شده است، به حداقل رساند و در زمان و هزینه صرفه‌جویی و به نوعی بروکراسی اداری را اصلاح کرد. یکی از مهم‌ترین کارکردهای تحول دیجیتال، کوتاه و بهینه کردن فرایندهای سنتی با استفاده از فناوری‌های نوین مانند هوش مصنوعی است.»
 
حذف رانت و فساد با طرح تحول دیجیتال
برادری در ادامه‌ی این گفتگو با اشاره به افزایش فساد و رانت در سیستم‌هایی که به صورت سنتی اداره می‌شوند گفت: «تحول دیجیتال باعث شفافیت نظام اداری کامل بروکراتیک ما خواهد شد. به هر حال باید این موضوع را پذیرفت که خواسته یا ناخواسته هنگامی که تعداد فرآیند وابسته به افراد در یک خدمت افزایش می‌یابد، در این میان پای فساد و رانت و پارتی‌بازی به آن سازمان یا نهاد باز خواهد شد و وجود چنین مساله‌ای به عدم شفافیت ختم خواهد شد، موضوعی که بسیاری از سازمان‌هایی که به صورت سنتی اداره می‌شوند، به نوعی با آن درگیر هستند و برای مبارزه با آن مجبور به قبول هزینه مازاد برای کنترل آن می‌‎شوند. ایجاد انواع واحدهای کنترلی و بازرسی و استفاده از سیستم‌های کشف فساد در سازمان‌ها و... از جمله این هزینه‌ها هستند که با توجه به اینکه باز هم این اقدامات توسط نیروی انسانی صورت می‌گیرد، ممکن است این بخش‌ها نیز به فساد آلوده شوند. در صورتی که با هزینه‌ای به مراتب کمتر می‌توان چنین موضوعی را به صورت کامل از سازمان‌ها حذف کرد.»
این مشاور و مدیر پروژه فناوری اطلاعات در ادامه این مبحث به تحول دیجیتال و عدم رضایت مردم از وضعیت فعلی اشاره کرد و افزود: «سال‌هاست در کشور به دنبال انقلاب اداری در راستای خدمت‌رسانی بهتر به مردم هستیم و تاکنون متاسفانه به نتیجه‌ی مطلوب نرسیده‌ایم. همچنان مردم در صفوف طولانی به دنبال دریافت خدمات هستند و متاسفانه برخورد مناسبی هم با آنها نمی‌شود. مدتهاست عادت کرده‌ایم برای دریافت حق خود در ادارات سر کج کنیم و اگر حق خود را دریافت کردیم، گویی که لطف بزرگی در حق ما شده است. سال‌هاست که شعار تحول اداری داده‌ایم ولی مردم تجربه بهتری را از ادارات دولتی به جز زمانی که دوربین های صدا و سیما جهت دریافت گزارش می‌آیند دریافت نکرده‌اند. سال‌هاست که در صف بوده‌ایم و دیده‌ایم که چطور برخی بدون صف خدمات دریافت کرده‌اند. اما اکنون دیگر زمان تغییر است. واقعا برای کشور ما با این میزان بودجه‌ی تحول اداری و سازمان‌های مختلف مرتبط با فناوری اطلاعات، بودجه‌ی خود سازمان‌ها در حوزه بهره‌وری و فناوری اطلاعات، درست نیست که وضعیت امروزمان با کشورهای حتی در حال توسعه، اینقدر متفاوت باشد.»
 
تحول دیجیتال فرصتی برای تبدیل شعار انقلاب اداری به واقعیت
رئیس هیات مدیره‌ی شرکت دیجی‌وایز در پایان صحبت‌های خود با اشاره به تاثیر تحول دیجیتال بر سلامت روانی جامعه و اعتماد مردم به سازما‌ن‌ها و در نهایت دولت و حکومت گفت: «اگر به سازمان‌هایی که به صورت سنتی اداره می‌شوند و ارباب رجوع بسیاری دارند مراجعه کنید به دلیل زمان بسیاری که برای روال‌های اداری صرف می‌شود، اکثر مراجعه‌کنندگان از روند خدمات‌دهی ناراضی هستند. این مساله را به سپری شدن حداقل ۱۵ روز هر ایرانی در سال به طور میانگین در سازمان‌های دولتی اضافه کنید تا ببینید این نارضایتی چه تبعاتی می‌تواند داشته باشد و مردم را به خدمت رسانی سریع و مطلوب دولتی که یکی از وظایف اصلی یک حکومت است بدبین و بی‌اعتماد کند.
ایمان برادری در پایان خاطر نشان کرد: «دولت بعدی این فرصت را دارد که با تمرکز درست و برنامه ریزی دقیق از فرصت بزرگ تحول دیجیتال برای انقلاب اداری در کشور استفاده کرده و این شعار را به واقعیت تبدیل کند. امیدوارم این فرصت مانند موارد مشابه تنها تبدیل به برگزاری سمینارها و همایش‌های رنگارنگ و تخصیص بودجه‌های کلان به طرح‌های کم محتوا نشود، زیرا هیچ زمانی بهتر از اکنون برای انقلاب اداری وجود ندارد.»