زوال جنگل‌های زاگرس متوقف شد

 جنگل‌ها جزو سرمایه‌های طبیعی هر کشور محسوب می‌شوند و نگهداری و صیانت از آنها اهمیت زیادی دارد بویژه که طی سالیان اخیر بحث تغییر اقلیم به چالشی جدی برای جهانیان بدل شده و این سرمایه‌های خدادادی را در معرض تهدید قرار داده است. در کشور ما نیز بحث تغییر اقلیم در کنار خسارت‌هایی که انسان عامل آنهاست نگرانی‌هایی را در این زمینه ایجاد کرده است.
همچنین در پی رخداد پدیده زوال بلوط طی سال‌های گذشته گستره قابل‌توجهی از جنگل‌های زاگرس دچار خشکیدگی شده‌اند. در کنار این مساله وقوع سیلاب‌هایی که سال گذشته و همچنین امسال با آن مواجه بوده‌ایم باعث توجه به بحث آبخیزداری شده است.
بسیاری از کشورهای توسعه یافته دنیا به منظور جلوگیری از سیلاب‌ها به توسعه عملیات آبخیزداری از جمله کاشت پوشش گیاهی، احیای جنگل‌ها و احداث بندهای بتنی و خاکی روی آورده‌اند؛ با این وجود در کشور ما بودجه این بخش طی سالیان متمادی در کشور اندک بوده، در حالی که اجرای طرح‌های آبخیزداری می‌تواند تا حد زیادی از خسارات ناشی از سیل جلوگیری کند ضمن اینکه در مقابله با خشکسالی نیز اثر قابل توجهی دارد. سال گذشته که کشور در فروردین ماه با وقوع سیلاب‌های متعدد و شدید مواجه شد مسئولان سازمان جنگل‌ها اعلام کردند در حالی که آبخیزداری می‌تواند به عنوان کلید کنترل سیلاب به کار گرفته شود، تنها حدود ۳۵ درصد پروژه‌های آبخیزداری در برنامه پنجم به مرحله اجرا درآمده و در برنامه ششم نیز اعتبار کافی به آن تعلق نگرفته است.
تمام این عوامل بهانه‌ای شد تا به سراغ سرپرست سازمان جنگل‌ها برویم و درباره آخرین وضعیت جنگل‌های کشور بویژه جنگل‌های زاگرس و همچنین اجرای طرح‌های آبخیزداری با وی گفتگو کنیم.
در همین راستا پرویز شهبازی، سرپرست سازمان جنگل‌ها، مراتع و آبخیزداری کشور سطح عرصه‌های جنگلی کشور را ۱۴.۲ میلیون هکتار و سرانه هر ایرانی را ۱۷۰۰ متر مربع عنوان کرد و گفت: ما در آسیا و خاورمیانه وضعیت بدی نداریم اما متأسفانه در جهان، ایران جزو کشورهای با پوشش جنگلی کم است.
وی با بیان اینکه برای جبران این مساله سرانه کشور باید از ۱۷۰۰ متر مربع به ۲۵۰۰ متر مربع برسد، افزود: برای این منظور باید ۷ میلیون هکتار توسعه جنگل و مراتع جنگلی داشته باشیم.
سرپرست سازمان جنگل‌ها، مراتع و آبخیزداری کشور تصریح کرد: برای رسیدن به سرانه مذکور باید تلاش مضاعفی انجام دهیم و برنامه‌ریزی می‌کنیم که حرکتی در جهت احیا و توسعه جنگل‌های کشور شروع شود.
انجام اقدامات پیشگیرانه، اقدامات احیا و مبارزه با آفات منجر به ایجاد تعادل در وضعیت جنگل‌های زاگرس شده و زوال این جنگل‌ها را متوقف کرده است بنابراین باید به احیای بخش‌های آسیب دیده بپردازیم و با استفاده از نهال بذر در این زمینه حرکت کنیم
شهبازی با اشاره به تمهیدات در نظر گرفته شده در سال ۹۸، گفت: ما در سال ۹۸ با کاشت ۱۴ میلیون اصله نهال در سراسر کشور این کار را آغاز کردیم ضمن اینکه برنامه ۴۱ هزار هکتار جنگل‌کاری در عرصه‌های بیابانی را داشتیم که ۲۴ هزار هکتار آن تاکنون انجام شده است همچنین در عرصه‌های جنگلی نیز حدود ۲۴ هزار هکتار جنگل‌کاری با نهال انجام شده و ۱۶.۵ هزار هکتار نیز جنگل‌کاری با بذر و غنی سازی جنگل‌ها انجام شده که مجموع این ارقام به ۸۱ هزار هکتار می‌رسد.
وی تصریح کرد: سطح جنگل‌کاری‌ها در سال ۹۹ به مراتب بیشتر از این ارقام خواهد بود.
شهبازی با اشاره به اینکه جنگل‌های زاگرس بیشترین سطح جنگل‌های کشور را تشکیل می‌دهد، گفت: همچنین جنگل‌های هیرکانی که جز آثار طبیعی دنیا محسوب می‌شوند اهمیت بسیار زیادی دارند.
وی در بخش دیگری از سخنان خود با اشاره به اجرای طرح تنفس جنگل‌های شمال، افزود: در حال حاضر در سومین سال اجرای این طرح هستیم ضمن اینکه طرح مدیریت پایدار جنگل‌های شمال یا هیرکانی در حال تدوین است که بعد از نهایی شدن به صورت پایلوت اجرا می‌شود و بعد از آن به کل جنگل‌های هیرکانی و جنگل‌های ارسباران که شبیه جنگل‌های شمال هستند، توسعه می‌یابد.
زوال جنگل‌های زاگرس متوقف شد
شهبازی با بیان اینکه جنگل‌های زاگرس به دلیل نقش و اهمیتی که در تولید اکسیژن دارند بخشی از ریه کشور محسوب می‌شوند، گفت: در همین راستا اجرای طرح صیانت از جنگل‌های زاگرس و طرح مدیریت پایدار جنگل‌های زاگرس تحت عنوان بوم سازگان زاگرس آغاز شده است.
وی اضافه کرد: فائو نیز به نوعی بر اجرای این طرح‌ها در کشور نظارت دارد اما به دلیل تحریم‌ها سطح همکاری آنها کاهش یافته است.
معاون وزیر جهاد کشاورزی در بخش دیگری از سخنان خود با اشاره به برخی مباحث مطرح شده مبنی بر کاهش سطح جنگل‌های کشور و نگرانی‌های ابراز شده در این زمینه، اظهار داشت: از دیدگاه ما شرایط به این صورت که برخی عنوان می‌کنند نیست و وسعت جنگل‌های کشور نه تنها کاهش نیافته بلکه رو به افزایش نیز هست.
شهبازی با بیان اینکه ۴ تا ۵ برابر تخریب‌ها، عملیات احیای جنگل در کشور انجام می‌شود، گفت: خوشبختانه هم اکنون بیماری زوال جنگل‌های زاگرس (شیوع آفات، امراض و خشکیدگی درختان) نسبتاً متوقف شده و روند رو به بهبودی است.
سرپرست سازمان جنگل‌ها با اشاره به اینکه طی ۳ الی ۴ سال اخیر بارش‌های خوبی در این مناطق اتفاق افتاده است، افزود: همچنین انجام اقدامات پیشگیرانه، اقدامات احیا و مبارزه با آفات منجر به ایجاد تعادل در وضعیت جنگل‌های زاگرس شده و زوال این جنگل‌ها را متوقف کرده است بنابراین باید به احیای بخش‌های آسیب دیده بپردازیم و با استفاده از نهال بذر در این زمینه حرکت کنیم.
اجرای ۱۴ هزار هکتار جنگل‌کاری در منطقه زاگرس
شهبازی با بیان اینکه طی یک الی دو سال اخیر اعتبارات خوبی هم برای آبخیزداری و هم برای احیای جنگل‌ها تخصیص یافته است، گفت: طی این مدت حدود ۱۳ تا ۱۴ هزار هکتار جنگل‌کاری در منطقه زاگرس انجام شده است.
معاون وزیر جهاد کشاورزی ادامه داد: در همین راستا برنامه‌ای ۵ ساله تدوین و به مجلس ارائه کردیم که به دلیل شیوع بیماری کرونا تصویب نشد. ما برای اجرای این برنامه حداقل به ۱۰۰ میلیارد تومان اعتبار نیاز داریم که تعدادی از نمایندگان نیز از آن استقبال کرده‌اند و امیدوار هستیم در سال ۹۹ برنامه‌ریزی بهتری در این زمینه انجام شود.
شهبازی با اشاره به تدوین طرح مدیریت پایدار جنگل‌ها افزود: این طرح بلندمدت و حدوداً باید ۲۰ ساله باشد اما برنامه‌های پیشگیرانه ۵ ساله نیز در قالب آن تدوین می‌شود.
علی رغم تمام محدویت‌های مالی که وجود دارد با عنایت ویژه رهبری در سال ۹۹ نیز ۱۰۰ میلیون یورو در اختیار ما برای این منظور قرار می‌گیرد
معاون وزیر جهاد کشاورزی در بخش دیگری از سخنان خود درباره اینکه هم اکنون چه تمهیداتی برای حفاظت و احیای جنگل‌های کشور وجود دارد؟، تصریح کرد: بحث تغییرات اقلیم مهمترین تهدید در این زمینه است. افزایش درجه حرارت کره زمین، کاهش میزان بارندگی، کاهش خط برف و … از تهدیدات عمده است. بعد از این تهدیدها ناشی از تخریب‌های دست ساز انسان، آتش سوزی، شیوع آفات، جاده سازی ها، ایجاد خطوط راه آهن و… است و در همین راستا اقداماتی نظیر جاده سازی باید به شیوه‌ای انجام شود که کمترین آسیب را به جنگل‌های کشور وارد کند.
اختصاص ۲۵۰ میلیون یورو اعتبار به اجرای طرح‌های آبخیزداری و آبخوان‌داری
شهبازی با اشاره به اینکه به گفته مقام معظم رهبری هیچ کار اقتصادی مهمتر از احیای جنگل‌ها نیست، گفت: در همین راستا ما از دستگاه‌های اجرایی می‌خواهیم در اجرای طرح‌های خود به گونه‌ای برنامه‌ریزی کنند که کمترین آسیب به منابع طبیعی و جنگل‌های کشور وارد شود.
وی در بخش دیگری از سخنان خود با اشاره به اهمیت اجرای طرح‌های آبخیزداری و آبخوان‌داری در کنترل سیلاب و خسارات ناشی از آن، افزود: با عنایت ویژه مقام معظم رهبری، دولت و مجلس در سال ۹۸ ۱۵۰ میلیون یورو اعتبار با ارز نیمایی برای اجرای طرح‌های آبخیزداری و آبخوان‌داری در اختیار ما قرار گرفت که ۱۰۰ درصد آن تخصیص یافته و تاکنون ۸۳ درصد آن را دریافت کرده‌ایم. ۱۷ درصد نیز در بانک مرکزی قرار دارد که بزودی آن را هم دریافت خواهیم کرد.
شهبازی گفت: ۱,۹۰۰ میلیارد تومان رقمی است که در اختیار استان‌ها قرار می‌گیرد و برای اجرای طرح‌های آبخیزداری و آبخوان‌داری از آن استفاده می‌شود.
وی روند اجرای این طرح‌ها را مطلوب عنوان کرد و افزود: علی‌رغم تمام محدویت‌های مالی که وجود دارد با عنایت ویژه رهبری در سال ۹۹ نیز ۱۰۰ میلیون یورو در اختیار ما برای این منظور قرار می‌گیرد.
شهبازی با اشاره به اینکه در هر منطقه از کشور که طرح آبخیزداری اجرا شده سیلاب رخ نداده و شاهد نفوذ آب بودیم، ادامه داد: امیدوار هستیم روند تخصیص اعتبارات ادامه یابد و ما با مشارکت مردم بتوانیم اجرای این طرح‌ها را پیش ببریم.
وی اضافه کرد: در استان‌های هرمزگان و فارس این طرح‌ها به خوبی جا افتاده و خیرین به ما کمک زیادی کردند که جای تشکر و قدردانی دارد و در حوزه ۵۰ درصد آورده ما و ۵۰ درصد نیز آورده خیرین است.
شهبازی افزود: اگر ما بتوانیم مانند نهضت مدرسه سازی نهضتی را در زمینه اجرای طرح‌های آبخیزداری و آبخوان‌داری راه اندازی کنیم اتفاقات بسیار خوبی در این حوزه رخ خواهد داد.

 

مهر