ایران اکونومیست- در بخش بین‌الملل سی و دومین نمایشگاه بین‌المللی کتاب تهران غرفه انتشارات تاک خودنمایی می‌کند. حضور مناسب غرفه‌داران خوش‌برخوردی که اطلاعات زیادی درباره کتاب‌ها دارند و همچنین تعداد قابل توجه مخاطبان و خریداران کتاب‌های آنها، غرفه این انتشارات را در بخش بین‌الملل واقع در نیم طبقه شبستان، متمایز کرده است.
دفتر «نشر تاک» در کابل است و عمده کتاب‌های این انتشارات در حوزه ادبیات معاصر افغانستان (شعر و داستان) قرار می‌گیرد. با سید نادر موسوی، مدیر این غرفه و نماینده انتشارات تاک گفت‌وگویی داشته‌ایم. موسوی درباره آثار نشر تاک در سی و دومین نمایشگاه بین المللی کتاب تهران گفت: نشر تاک سومین سالی است که در نمایشگاه کتاب تهران شرکت می‌کند. امسال ما ۱۶۰ عنوان کتاب را به تهران آورده‌ایم که حدود ۳۰ عنوان آن جدیدترین‌ها در حوزه ادبیات معاصر افغانستان است. همچنین ما چند کتاب از آثار استاد «رهنورد زریاب»، نویسنده معاصر افغانستانی را نیز در نمایشگاه به مخاطبان عرضه می‌کنیم.
نوسانات ارزی سیستم همه را به هم ریخته است. نوسان قیمت دلار در ایران اقتصاد افغانستان را هم به هم می‌ریزد. بویژه این نوسان روی قیمت کاغذ و حمل و نقل تأثیر بسیار گذاشته است. پیشترها کتابی را که در افغانستان با قیمت ۱۰۰ افغانی چاپ کرده‌ایم در ایران به قیمت پنج هزار تومان عرضه می‌کردیم اما اکنون باید آن را به قیمت ۲۰ هزار تومان بدهیم. وی افزود: ما برای اینکه کتاب‌های‌مان در روند قانونی چرخه نشر در ایران قرار بگیرد، مجوز یک انتشارات در ایران به اسم نشر آمو را نیز دریافت کرده‌ایم. برنامه کاری این انتشارات در حوزه تخصصی شعر و ادبیات داستانی افغانستان است. البته اکنون چهل عنوان از کتاب‌هایی را که در افغانستان از طریق نشر تاک منتشر کرده بودیم، در ایران نیز با نشر آمو به چاپ رساندیم، اما متأسفانه نمی‌دانستیم که برای حضور در میان ناشران ایرانی یعنی در شبستان سالن ناشران عمومی باید این کتاب‌ها را به وزارت فرهنگ و ارشاد اسلامی اعلام وصول کنیم. همین بی اطلاعی ما از روند اداری نشر در ایران باعث شد تا نتوانیم در سالن ناشران عمومی ایران غرفه بگیریم و از این لحاظ مقصر خود ما هستیم. من از این بابت بسیار تأسف خوردم، چرا که اگر ما در میان ناشران ایرانی قرار داشتیم میزان فروش ما چهار برابر فروش فعلی می‌شد.
نیم طبقه شبستان جای مناسبی برای غرفه‌های فروشگاهی نیست
موسوی در بخش دیگری از این گفت‌وگو درباره استقبال مخاطبان از کتاب‌های نشر تاک اشاره کرد: استقبال مخاطبان خوب بوده اما متأسفانه جای ما در نیم طبقه شبستان مناسب نیست و بسیاری از خریداران کتاب بویژه ایرانی‌ها اطلاعی از غرفه ما ندارند. معمولاً در نمایشگاه‌ها حدود ۵۰ درصد مشتریان کسانی هستند که به صورتی تصادفی و برای نخستین بار کتاب‌های آن ناشر را می‌بینند. ما امسال این ۵۰ درصد را از دست دادیم، چرا که در مسیر رفت و آمد عامه مخاطبان قرار نداریم و ایرانی‌های کتابخوان معمولاً گذرشان به نیم طبقه شبستان کمتر می‌افتد. کسانی هم که به غرفه آمدند در اصل پس از مدتی سرگردانی توانستند ما را پیدا کردند. بسیاری از مخاطبان هم که مشتریان ثابت ما بودند. از این جهت استقبال چندان مناسب نبوده است اما به هر حال مشتریان ثابت نشر تاک توانستند پیدایمان کنند.
نماینده نشر تاک همچنین درباره تأثیر نوسانات ارزی در ایران بر بازار نشر نیز گفت: نوسانات ارزی سیستم همه را به هم ریخته است. نوسان قیمت دلار در ایران اقتصاد افغانستان را هم به هم می‌ریزد. بویژه این نوسان روی قیمت کاغذ و حمل و نقل تأثیر بسیار گذاشته است. پیشترها کتابی را که در افغانستان با قیمت ۱۰۰ افغانی چاپ کرده‌ایم در ایران به قیمت پنج هزار تومان عرضه می‌کردیم اما اکنون باید آن را به قیمت ۲۰ هزار تومان بدهیم. این در صورتی است که قیمت کتاب در کابل تفاوتی نکرده است، اما مخاطب ایرانی ناچار است آن را با چهار برابر افزایش قیمت خریداری کند. قیمت پشت جلد کتاب‌های تاک به افغانی است و ما باید همان را چنج کنیم.
صنعت چاپ در افغانستان در مسیر پیشرفت قرار دارد
سید نادر موسوی در بخش دیگری از این گفت‌وگو درباره پیشرفت صنعت نشر در افغانستان و همچنین درباره چگونگی ارتباط دو بازار نشر در ایران و افغانستان نیز اشاره کرد: ایران چاپخانه‌های متنوعی دارد و صنعت چاپ و نشر در ایران در منطقه حرف اول را می‌زند. کیفیت کار چاپخانه‌های ایرانی واقعاً عالی است. افغانستان هم در این سال‌ها توانسته صنعت چاپ و نشر خود را گسترش دهد. در این چند سال اخیر چند چاپخانه خوب در افغانستان راه اندازی شده‌اند که کیفیت کتاب‌های چاپ شده در این چاپخانه‌ها تقریباً همسنگ با کیفیت چاپخانه‌های ایرانی است.
ویژگی بارز نویسندگان افغانستان این است که خودشان بسیاری از تجربه‌های تلخ و شیرین روزگار را به عینه از سر گذرانده‌اند. به عنوان مثال اگر در کتاب راجع به عشق صحبت می‌کنند مطمئن باشید که یا به شیرین‌ترین وجه و یا به تلخ‌ترین شکل ممکنش آن را از سر گذرانده‌اند. وی اضافه کرد: ناشران و پخش کنندگان کتاب در ایران و افغانستان هم ارتباط خوبی با هم دارند. بخش عمده کتاب‌های مورد نیاز افغانستانی‌ها که در ایران تهیه می‌شود کتاب‌های درسی و دانشگاهی و کتاب‌های کودک است. شاید بیش از همه کتاب‌های ایرانی در افغانستان از کتاب‌های دانشگاهی استقبال می‌شود، چرا که به هر حال در ایران به‌روزترین کتاب‌های خارجی ترجمه و منتشر می‌شود و واردکنندگان این کتاب‌ها به افغانستان سود سرشاری را نصیب خود می‌کنند. کتاب‌های کودکانه ایرانی نیز در افغانستان مخاطبان بسیاری دارند، اما در سایر بخش‌ها رونق چندانی نیست.
مخاطبان ایرانی ادبیات داستانی معاصر افغانستان را می‌پسندند
موسوی بخش دیگری از صحبت‌های خود را به کیفیت ادبیات معاصر افغانستان و علاقه مخاطبان ایرانی به آثار منتشر شده نویسندگان افغانستانی اختصاص داد. او در این باره گفت: مجموعه شعرهایی که ما منتشر کرده و در این نمایشگاه عرضه کردیم مورد استقبال قرار گرفته‌اند. البته رویکرد خوانندگان ایرانی بیشتر به ادبیات داستانی معاصر افغانستان است و با علاقه آثار را دنبال می‌کنند. رمان‌خوان‌های ایرانی به دنبال ایده‌ها و مضامین جدیدتر می‌گردند و موضوعاتی را پیگیری می‌کنند که کلیشه نشده باشند. ادبیات داستانی معاصر ایران هم طرفداران بسیاری دارد اما مخاطب ایرانی به هر حال به دنبال چیزهای جدیدتر است و کتاب‌های افغانستان این ویژگی را دارند. من این نکته را در صحبت با علاقه‌مندان به ادبیات در ایران دریافته‌ام.
وی افزود: من همیشه گفته‌ام که یک ویژگی بارز نویسندگان افغانستان این است که خودشان بسیاری از تجربه‌های تلخ و شیرین روزگار را به عینه از سر گذرانده‌اند. به عنوان مثال اگر در کتاب راجع به عشق صحبت می‌کنند مطمئن باشید که یا به شیرین‌ترین وجه و یا به تلخ‌ترین شکل ممکنش آن را از سر گذرانده‌اند. همینطور اگر درباره آوارگی، خانه خرابی، طالبان، جنگ، مهاجرت و کشته شدن عزیزان و داغدار شدنشان صحبت می‌کنند همه را از سر گذرانده‌اند و اینها تجربه فردی و شخصی همه نویسندگان افغانستان است.
موسوی همچنین درباره علت شهرت رهنورد زریاب، از نویسندگان معاصر افغانستان نیز اشاره کرد: شما فکر می‌کنید چرا آثار رهنورد زریاب در ایران، افغانستان، تاجیکستان و… طرفداران بسیار دارد؟ چون خودش در کابل بوده و چپاول این شهر، جنگ‌های کمونیست‌ها، جنگ‌های مجاهدین، موشک باران و ویرانی کابل، کشته شدن نزدیکترین دوستان و عزیزانش، طالبان و… را دیده و بعد درباره آنها نوشته است. مهم‌ترین کنش‌ها و اتفاقات انسانی که ممکن است در طی قرن‌ها برای یک قومی اتفاق بیفتد همه در دوران معاصر بر مردم افغانستان رخ داده و نویسندگان افغانستانی نیز این مسائل انسانی را به ناب‌ترین شکل تجربه کرده و بعد نوشته‌اند. به نظرم این روند آثار نویسندگان افغانستان را برای مخاطبان ایرانی جذاب‌تر می‌کند.
موسوی در پایان درباره نمایشگاه کتاب تهران نیز گفت: یکی از فرصت‌هایی که ایجاد می‌کند، دیدار و گفت‌وگوی ناشران مختلف با همدیگر است. در این دیدارها تجربیات رد و بدل می‌شوند. ما اینجا توانسته‌ایم بجز ناشران ایرانی، با چاپخانه‌های مختلفی هم قرارداد ببندیم. من نمایشگاه امسال را نسبت به پارسال منظم‌تر دیدم و چیدمان غرفه‌ها به نظرم بسیار بهتر شده است، اما شوربختانه محل غرفه ما نسبت به سال گذشته بسیار بد است. کسانی که به این بالا می‌آیند با دیدن راهروهای خلوت فکر می‌کنند که اینجا دیگر کتابی برای فروش وجود ندارد و البته این نکته هم معضلی است که مخاطبان باید برای رسیدن به غرفه ما تعدادی پله را به بالا بیایند.. تقریباً می‌توان گفت که بدترین و نامناسب‌ترین جای نمایشگاه را برای برپایی غرفه به نشر تاک داده‌اند.
