ایران اکونومیست- خراسان رضوی که 302 کیلومتر مرز مشترک با کشور افغانستان دارد در صادرات کالا از ایران به این کشور از سهم عمده ای برخوردار است اما بنا به آمارهای موجود و اظهارات کارشناسان، تحریم های اقتصادی ایران و فشارهای سیاسی در کشور افغانستان و پاره ای مشکلات دیگر این مبادلات را در سال جاری به میزان قابل توجهی کاهش داده است.
این در حالی است که داشتن زبان مشترک و اشتراکات مذهبی و فرهنگی که بین مردم ایران و افغانستان وجود دارد راه را برای توسعه مبادلات کالا و روابط تجاری باز کرده و این مهم لزوم برطرف شدن مشکلات و رفع موانع موجود را از سوی مسئولان اقتصادی دو کشور دوچندان کرده است.
افغانستان شریک نخست تجاری خراسان رضوی است و این تجارت از مرز دوغارون انجام می شود اما همچنان مرز دوغارون با مشکلات عدیده ای مواجه است که بر روابط تجاری دو کشور سایه انداخته است.
به همین منظور جمعی از فعالان اقتصادی روز یکشنبه در نشستی با خبرنگاران راههای برطرف کردن مشکلات تردد ناوگان حمل و نقلی در گمرک دوغارون را در اتاق بازرگانی مشهد مورد بحث و بررسی قرار دادند.
*مزیت های تجارت با افغانستان
رئیس هیات اجرایی اتاق مشترک ایران و افغانستان در خراسان رضوی گفت: روابط بین دو کشور به دلیل ریشه های مشترک فرهنگی و زبانی همواره پایدار بوده و دولت های دو کشور نیز روابط رو به رشدی را پشت سر گذاشته و به رغم وجود مشکلات سیاسی و اقتصادی، همواره یار و یاور یکدیگر بوده اند.
محمود سیادت افزود: تاکنون تلاش شده است تا با حضور قوی سرمایه گذاران بتوان روابط تجاری برد – بردی را بین ایران و افغانستان برقرار کرد و این روابط را عمق بخشید.
وی بیان کرد: افغانستان فرصت های اقتصادی زیادی دارد که از جمله آنها وجود معادنی به ارزش هزار تا سه هزار میلیارد ریال است که با توجه به چشم انداز صلح در افغانستان و کاهش مشکلات امنیتی این کشور می توان از این فرصت ها برای توسعه روابط اقتصادی بین دو کشور بهره گرفت.
وی اظهار داشت: دوغارون یکی از مهمترین نقاط مرزی مشترک بین دو کشور ایران و افغانستان است که در واقع مرز دیپلماسی دو کشور به شمار می رود. از سوی دیگر دوغارون به شهر هرات که مرکز فرهنگی، انبار کالا و یکی از مهمترین مراکز تجاری افغانستان به شمار می رود نیز نزدیک است.
رئیس هیات اجرایی اتاق مشترک ایران و افغانستان در خراسان رضوی گفت: دوغارون نقطه اصلی ورود به افغانستان از سمت ایران است که منطقه ویژه اقتصادی را در اختیار دارد و مسیر اصلی ترانزیتی افغانستان نیز به شمار می رود.
سیادت اظهار داشت: ترانزیت برای خراسان رضوی اشتغال و درآمد ایجاد می کند و در همین راستا کمیته همکاری های اقتصادی مشترک بین ایران و افغانستان تشکیل شده است و این کمیته به صورت دائم مشکلات تجاری بین دو کشور را رصد می کند.
وی گفت: از آنجا که 'ماهی رود' مرز رسمی دیگر کشور ایران با افغانستان در استان خراسان جنوبی از سوی این کشور مسدود شده است، حجم زیادی از کالاهای صادراتی و ترانزیتی به سمت دوغارون هدایت و منجر به انباشت کالا و ایجاد صفوف طولانی از کامیون ها شده است.
وی با بیان اینکه هم اینک دو هزار کامیون برای خروج از مرز در صف قرار گرفته اند افزود: علت دیگر صفوف طولانی کامیون ها، افزایش صادرات گاز مایع و سوخت از ایران به سمت افغانستان طی یک سال گذشته است که در تلاش هستیم با همکاری مرزبانی و نیروی انتظامی هر چه سریعتر این مشکل را حل کنیم.
سیات اظهار داشت: امسال به دلیل شرایط ویژه اقتصادی و نوسانات نرخ ارز، صدور کالا از خراسان رضوی به سمت افغانستان افزایش قابل ملاحظه ای داشت و به نظر می رسد کالا به قصد انبار شدن از مرز خارج می شد.
*علت اصلی مشکلات دوغارون، کم توجهی است
رئیس هیات اجرایی اتاق مشترک ایران و افغانستان در خراسان رضوی گفت: تاکنون برای تکمیل زیرساخت ها در دوغارون اقداماتی انجام گرفته و بخشهایی نیز اصلاح شده اما هنوز برخی مشکلات پا برجا است.
سیادت کمبود نیروی انسانی برای صدور گذرنامه در مرز دوغارون و قطع مکرر سیستم برای پاسخگویی به مراجعان را از مشکلات ابتدایی در دوغارون دانست و گفت: سالهاست که این مشکلات وجود دارد هیچ توجیهی برای آنها نیست لذا می توان علت بروز این مشکلات را کم توجهی مسئولان یا حتی نمایندگان بخش خصوصی دانست.
وی بیان کرد: علت بخشی از آشفتگی و به هم ریختگی هم اختلاف مرزی بین دو کشور است که نمی توان ساخت و سازها را در منطقه مرزی توسعه داد با این حال معتقدم با توجه به حجم زیادی از مسافر و تردد وسایل نقلیه در دوغارون، می توان از حجم مشکلات کاست.
وی اظهار داشت: چندین برابر مشکلات در دوغارون، در اسلام قلعه افغانستان وجود دارد که متاسفانه نه دولت افغانستان در این بخش سرمایه گذاری می کند و نه به بخش خصوصی اجازه سرمایه گذاری می دهد.
سیادت افزود: مشکل باسکول در اسلام قلعه، واقعا مشکلی جزئی است که دولت افغانستان تاکنون نسبت به برطرف کردن آن هیچ اقدامی نکرده است.
رئیس هیات اجرایی اتاق مشترک ایران و افغانستان در خراسان رضوی گفت: اگر دولت افغانستان به سرمایه گذاران ایرانی و افغانستانی اجازه دهد آنها حاضر هستند مشکلات زیرساختی مثل توقفگاه، باسکول و بخشهای دیگر را در اسلام قلعه حل کنند.
سیادت اضافه کرد: شاید یکی از دلایل اصلی رکود تجاری در دوغارون، این است که دولت افغانستان آن قدر به ایران انگیزه نمی دهد که زیرساخت های دوغارون را توسعه دهد.
* زیرساخت های گمرکی کامل نیست
رئیس اتاق بازرگانی هرات نیز در این نشست گفت: دو ملت ایران و افغانستان دارای اشتراکات زیادی هستند و این موضوع مبادلات تجاری را نیز افزایش داده به طوری که حجم مبادلات دو کشور در سال گذشته 20 درصد افزایش داشت.
سعد خطیبی افزود: با این حال زیرساخت ها در گمرکات دو کشور برای توسعه مبادلات کالا کامل نیست.
وی اظهار داشت: برای رفع مشکل صفوف طولانی کامیون ها در دوغارون، نشست هایی با مسئولان مرتبط در افغانستان برگزار شد تا در هفته آینده از تراکم کامیون ها در اسلام قلعه و دوغارون کاسته شود.
وی بیان کرد: علت تراکم کامیون در گمرک اسلام قلعه، کمبود فضای توقفگاه ها برای خودروها، بارش باران و تبعات ناشی از آن بوده است.
* بار ترانزیتی دو مرز بر دوش دوغارون
رئیس هیات مدیره انجمن شرکت های حمل و نقل بین المللی در خراسان رضوی نیز در این نشست گفت: ترانزیت از سال 1387 در دوغارون راه اندازی شده اما هنوز زیرساخت های مرتبط با آن در این منطقه مرزی کامل نیست.
احمد زمانیان افزود: برخی اوقات توقف های کامیون های ترانزیتی در مرز دوغارون به شدت افزایش می یابد و مشخص نیست چه اراده ای مانع از برطرف شدن این مشکل می شود.
چون توقف های طولانی کامیون ها در دوغارون منجر به افزایش هزینه ها می شود.
رئیس هیات مدیره انجمن شرکت های حمل و نقل بین المللی در خراسان رضوی گفت: مدتی است که مرز میلک و ماهی رود قادر به ارائه خدمات به کامیون های ترانزیتی نیستند و بار آنها بر دوش دوغارون افتاده است.
زمانیان اظهار داشت: گمرک اسلام قلعه نیز به شدت با مشکل زیرساختی روبه روست به طوری که حتی فاقد یک دستکاه باسکول مناسب است.
وی با اشاره به تردد سالانه سه هزار دستگاه کامیون افغانستانی در ایران گفت: باید برنامه ریزی مناسبی انجام شود تا حداقل مشکلات در سال 98 برطرف شود.
**وضعیت گمرک در دوغارون
جانشین ناظر گمرکات خراسان رضوی نیز در این نشست گفت: طی 11 ماهه امسال یک میلیارد و 509 میلیون و 764 هزار و 742 کیلوگرم کالا به ارزش یک میلیارد و 97 میلیون دلار از این استان به افغانستان صادر شد.
مجید مظلومی افزود: این میزان در مقایسه با مدت مشابه سال قبل 27 درصد رشد ارزی داشته است.
وی اظهار داشت: از سال 94 تاکنون سامانه جامع گمرکی در دوغارون به طور کامل اجرا شده و در حال حاضر هیچ صادرکننده یا واردکننده ای نیاز به حضور در گمرک ندارد.
او افزود: نمایندگان سازمان های همجوار در صدور مجوزهای مربوط به کنترل و ترخیص کالا در گمرک در قالب پنجره واحد تجارت بدون حضور فیزیکی در گمرک از طریق اینترنت در کمترین زمان مجوزهای لازم را صادر می کنند.
وی اظهار داشت: امسال دستگاه پیشرفته ایکس ری کامیونی در گمرک دوغارون مستقر شد و این دستگاه قادر است به طور متوسط روزی 250 کامیون را ارزیابی و بررسی و کالاهایشان را رصد کند.
مظلومی بیان کرد: گمرک خراسان رضوی آمادگی دارد که در مورد مشکل باسکول در اسلام قلعه همکاری لازم را انجام دهد به طوری که برگه های باسکولی را تایید و به راننده کامیون تحویل دهد تا در گمرک اسلام قلعه توسط مامور دریافت شود.
جانشین ناظر گمرکات خراسان رضوی گفت: در صورتی که دولت افغانستان موافقت کند، آماده ایجاد دروازه مشترک کنترل های گمرکی برای تسهیل تردد در مرز هم هستیم.
* منطقه ویژه اقتصادی دوغارون
مدیرعامل منطقه ویژه اقتصادی دوغارون نیز در این نشست گفت: این منطقه هشت هزار و 500 هکتار وسعت دارد که تاکنون در فاز نخست آن طرح اقتصادی در 50 هکتار اجرا شده است و هم اینک پنج هزار نفر ایرانی و افغانستانی در این منطقه مشغول به کارند.
فرامرز سلطانی افزود: تاکنون امکاناتی نظیر ایجاد 23 هزار مترمربع ظرفیت انبار مسقف، هشت دستگاه باسکول، مخازن سوخت به ظرفیت یک میلیون تن و تاسیسات خوب و پیشرفته ترانسشیپمنت ( انتقال کالا از یک وسیله نقلیه به وسیله نقلیه دیگر) در 50 هکتار مزبور ایجاد شده است.
وی بیان کرد: در 11 ماهه امسال 102 هزار دستگاه کامیون در مرز دوغارون تردد کردند.
او اظهار داشت: هم اینک در حال اجرای برنامه های توسعه ای در مرز دوغارون هستیم و در مقابل به افغانستان پیشنهاد می دهیم که یک توقفگاه در اسلام قلعه ایجاد کند و همچنین نوبت دهی برای تشریفات گمرکی در آن منطقه انجام شود.
سلطانی اضافه کرد: تاکنون طی تعاملات این منطقه با مرزبانی و اداره گذرنامه و گمرک، هیچ مشکلی برای خدمت رسانی به رانندگان به وجود نیامده است.
وی خواستار تسریع در تبدیل منطقه ویژه اقتصادی دوغارون به منطقه آزاد تجاری شد و گفت: در صورت تحقق این امر دیگر هیچ مشکلی حقوقی در صدور ویزا نخواهد بود.
او با اشاره به افزایش دو برابری اشتغال با راه اندازی مرحله دوم طرح اقتصادی منطقه ویژه دوغارون گفت: در صورت اجرایی شدن این فاز خیلی از مشکلات کنونی در تردد و مبادلات کالا کاهش می یابد.
