دلایل بی‌انگیزگی کنکوری‌ها برای انتخاب رشته‌های علوم پایه

ایران اکونومیست- محمد گنج تابش  اظهار کرد: شرکت معتبر آی بی ام (بزرگترین شرکت کامپیوتری دنیا) در سال ۲۰۱۵ میلادی بزرگترین کارفرمای فارغ التحصیلان دکترای رشته ریاضی محض بوده و این در حالی است که در ایران برای این افراد بازار کار مناسبی وجود ندارد و آنها اغلب ناگزیر به مهاجرت به کشورهای آمریکایی و اروپایی برای ادامه تحصیل یا کار هستند.

وی با تأکید مجدد بر این که کاربرد رشته‌های علوم پایه اغلب غیر مستقیم بوده و صنعت کشور تنها با استفاده از این فارغ التحصیلان می‌تواند پیشرفت کند، افزود: در رشته‌های علوم پایه به موضوعات بنیادی‌تر پرداخته می‌شود و آمادگی فارغ التحصیلان آنها به لحاظ ساختار ذهنی به این مسائل بیش از فارغ‌التحصیلان رشته‌های مهندسی است.

معاون پژوهشی و تحصیلات تکمیلی دانشکده ریاضی، آمار و علوم کامپیوتر دانشگاه تهران با تأکید بر این که در کشورهای اروپایی و آمریکا در مقایسه با ایران بیشتر به رشته‌های علوم پایه اهمیت داده می‌شود، خاطرنشان کرد: برای مهم برشمردن رشته‌های علوم پایه در ایران حتی چشم انداز روشنی هم وجود ندارد.

مشکل کجاست؟ دانشگاه یا صنعت؟

گنج تابش از مهم‌ترین علل بی انگیزگی داوطلبان کنکور برای انتخاب رشته‌های علوم پایه را نبود بازار کار مناسب، آینده شغلی و نیز مشکلات فرهنگی خانواده‌های ایرانی دانست و گفت: بسیاری از کارشناسان بر این امر خرده می‌گیرند که فارغ التحصیلان رشته‌های علوم پایه به درد صنعت کشور نمی‌خورند! اما واقعاً مشکل کجاست؟ دانشگاه‌ها یا صنعت؟ بنده تصور می‌کنم مشکل اساسی متوجه صنعت باشد.

وی با بیان این که برای به کارگیری فارغ التحصیلان رشته‌های علوم پایه باید بستر مناسب آن در صنعت فراهم شود، افزود: تنها در صورت خصوصی شدن صنایع به معنای واقعی صنایع برای افزایش بهره وری و بازدهی به فکر استفاده از فارغ التحصیلان علوم پایه می‌افتند که برای آنها پیشرفت را در پی دارد.

عضو هیئت علمی گروه علوم کامپیوتر دانشکده ریاضی، آمار و علوم کامپیوتر دانشگاه تهران با اعتقاد به این که هم اکنون فارغ التحصیلان رشته‌های مهندسی هم وضعیت مناسبی ندارند، گفت: برای انجام صحیح هر کاری ابتدا باید مباحث پایه‌ای و نظری آن کار مورد مطالعه و تحقیق قرار گرفته و توسعه یابد، سپس رشته‌های مهندسی از یافته‌های رشته‌های علوم پایه استفاده کرده و از آنها در قالب ابزارهایی برای توسعه صنعت کشور استفاده کنند.

گنج تابش با بیان این که انتظاری وجود ندارد که مهندسان درباره مسائل نظری و بنیادی تحقیق کنند، افزود: این فارغ التحصیلان رشته‌های علوم پایه هستند که به مباحث بنیادی در علم مسلط هستند و این یعنی کاربرد غیر مستقیم علوم پایه در صنعت.

وی با بیان این که هم اکنون در کشور شرکت‌های خصوصی هم به نوعی دولتی هستند، ادامه داد: برای ایجاد رقابتی سالم و سازنده باید صنایع به معنای واقعی خصوصی شوند و شرکت‌ها برای پیشرفت خود باید از فارغ التحصیلان رشته‌های علوم پایه استفاده کنند تا به کارآیی مطلوب خود برسند.

سطح بالای تدریس ریاضی در ایران

معاون پژوهشی و تحصیلات تکمیلی دانشکده ریاضی، آمار و علوم کامپیوتر دانشگاه تهران با بیان این که این همان مسیری است که دنیا پیموده و به نتیجه رسیده است، افزود: هم اکنون آمار قبولی در رشته‌های پزشکی حدود ۲۶ درصد و در رشته‌های علوم پایه بیش از ۱۷۰ درصد است! این بدان معناست که تنها ۲۶ درصد از کسانی که رشته‌های پزشکی را صرفاً برای آینده شغلی انتخاب می‌کنند می‌توانند پذیرفته شوند و ۷۴ درصد باقیمانده به علت پذیرفته نشدن دچار نوعی سرخوردگی می‌شوند و این معضلی است که سال‌های آینده نمود خواهد یافت.

گنج تابش سطح رشته ریاضی را در دانشگاه‌های برتر کشور مناسب دانست و گفت: خوشبختانه دانشگاه‌های کشور کیفیت تدریس را تا جای ممکن بالا نگه داشته اند.

وی با بیان اینکه فارغ التحصیلان رشته‌های علوم پایه برای اشتغال اغلب جذب مؤسسات آموزشی، بانک‌ها، مدارس و شرکت‌های بیمه‌ای می‌شوند، افزود: البته شمار فراوانی از آنها هم برای ادامه تحصیل و شغل به آمریکا و کشورهای اروپایی مهاجرت می‌کنند.

عضو هیئت علمی گروه علوم کامپیوتر دانشکده ریاضی، آمار و علوم کامپیوتر دانشگاه تهران علت ادامه تحصیل فارغ التحصیلان رشته‌های علوم پایه را بخشی علاقه شخصی و بخشی شرایط جامعه دانست و گفت: با خصوصی شدن واقعی صنایع هم می‌توان از مهاجرت این افراد به آمریکا و کشورهای اروپایی جلوگیری کرد و هم می‌توان با به کارگیری و اشتغال این افراد صنعت پررونق‌تر و شکوفایی را برای کشور رقم زد.

به گفته گنج تابش، همواره در شرکت‌های بزرگ و معتبر دنیا یک بخش تحقیقات و توسعه (R&D) وجود دارد که در آن عمدتاً از فارغ التحصیلان رشته‌های علوم پایه استفاده می‌شود که جای خالی این واحد در صنایع کشور به چشم می‌خورد.