به گزارش ایران اکونومیست، مرتضی ضرابی روز چهارشنبه در نشست خبری که به مناسبت روز جهانی خون بند ناف برگزار شد با ارایه گزارشی از فعالیت های این سازمان در ذخیره سازی سلول های خون بند ناف، تاکید کرد: بانک خون بند ناف ایران تنها بانک دارای بخش عمومی و خصوصی دنیا و بزرگترین دارنده خون بند ناف خاورمیانه است.
وی اضافه کرد: هم اکنون حدود 15 هزار نمونه در بانک عمومی و 100 هزار نمونه در بانک خصوصی ایران ذخیره سازی شده که 54 درصد آن حاصل تولد نوزادان پسر و 46 درصد نیز حاصل نمونه خون بند ناف نوزادان دختر است.
ضرابی در بخش دیگری از صحبت های خود گفت: با توجه به تعداد بالای زایمان های سزارین در ایران متاسفانه تنها 14 درصد نمونه ها از زایمان های طبیعی به دست آمده در حالی که حجم نمونه ای که می توان از زایمان طبیعی گرفت بسیار بیشتر از سزارین است.
این مسئول با اشاره به مشارکت و همکاری 800 پزشک در تهران و 500 پزشک در استان های کشور با این بانک، یادآور شد: 105 بیمارستان در تهران و 200 بیمارستان در استان های کشور عمل نمونه گیری از خون بند ناف را انجام می دهند.
به گفته ضرابی، تاکنون جز برای 120 بیمار فلج مغزی، پیوند خون بند ناف برای 25 بیمار در ایران انجام شده است.
وی با اشاره به پیشینه این نوع فعالیت در کشور، تصریح کرد: تحقیقات مربوط به سلول های بنیادی طی سال 81 با مرحوم کاظمی آشتیانی آغاز شد که با ارسال نامه ای به مقام معظم رهبری خواستار آن شد که این امکان در ایران نیز فراهم شود و معظم له نیز در پاسخ ضمن تاکید بر اینکه این دانش یک ثروت هنگفت برای کشورها است، آن را تایید نمودند.
مدیرعامل شرکت فناوری بانک خون بند ناف رویان اضافه کرد: تعبیر مورد نظر مقام معظم رهبری از سلول های بنیادی به عنوان ثروت هنگفت انسانی به واقع چنین است و هر کشوری که به این دانش برسد به ثروت پایان ناپذیری دست یافته است.
ضرابی ادامه داد: این سازمان هم اکنون 31 دفتر در استان های کشور و 2 دفتر نمایندگی نیز مسقط عمان و کردستان عراق دارد.
وی در خصوص تعریف سلول های بنیادی گفت: سلولی که 2 ویژگی همزمان، یعنی قدرت خود نوزایی و قدرت تمایز و تخصصی شدن به سلول های مختلف را داشته باشد به عنوان سلول بنیادی شناخته می شود.
مدیرعامل شرکت فناوری بانک خون بند ناف رویان اضافه کرد: تمام بافت های بدن انسان سلول های بنیادی خود را دارند اما در زمان بروز مشکل جدی این سلول های بدن جوابگو نیست و باید سلول های ذخیره سازی شده مورد استفاده قرار گیرند.
ضرابی با اشاره به انواع سلول های بنیادی شامل جنینی، بالغین و خون بند ناف، اظهار داشت: این سلول ها را می توان از منابع مختلف از جمله مغز استخوان به دست آورد و حدود 60 سال است که برای بیماران مبتلا به سرطان و تالاسمی مورد استفاده قرار می گیرد که از فرد سالم گرفته و به بیمار پیوند می زنند.
مدیرعامل شرکت فناوری بانک خون بند ناف رویان در ادامه خون محیطی را منبع دیگری از تامین سلول های بنیادی برشمرد و گفت: در صورت استفاده از آن، فرد به دستگاهی شبیه دستگاه دیالیز وصل شده و سلول های بنیادی خون محیطی او جدا و برای پیوند استفاده می شود.
وی به خون بند ناف نیز به عنوان یکی دیگر از منابع تامین سلول های بنیادی اشاره کرد و افزود: جفت و بند ناف به عنوان مجرای ارتباط مادر و جنین در دوران بارداری، مملو از خون حاوی سلول های بنیادی است به طوری که حدود 80 تا 200 سی سی خون آن با یک روش ساده اما مهم امکان جداسازی و درمان بسیاری از بیماری ها را فراهم می کند.
ضرابی با بیان اینکه جداسازی خون بند ناف هیچ لطمه ای به سلامت مادر و جنین نمی رساند،اضافه کرد: البته این کار بلافاصله در حد پنج تا 10 دقیقه پس از زایمان قابل جداسازی است وگرنه خون لخته شده و امکان استفاده نخواهد داشت.
وی با اشاره به شناسایی سلول های بنیادی از سال 1978 میلادی و امکان ذخیره سازی آن از سال 1989، خاطرنشان کرد: نخستین پیوند غیر خویشاوند در سال 1993 انجام و اولین نمونه خون بند ناف برای بالغان در سال 2005 و از این رو دانش سلول های بنیادی در دنیا تا حدوی جدید است.
این مسئول یادآور شد: در کشور ما نیز این علم همپای سایر مراکز علمی معتبر جهان در حال پیگیری است تا جایی که بانک خون بند ناف رویان به عنوان بزرگترین بانک ذخیره سلولی خاورمیانه شناسایی شده است.
ضرابی با اشاره به وجود 2 نوع بانک عمومی و خصوصی ذخیره سازی خون بند ناف، گفت: در بانک عمومی خانواده ها در آستانه تولد فرزند خود، نمونه آن را به بانک اهدا و دیگر مالکیتی بر خون بند ناف ندارند و این نمونه در اختیار هر بیمار نیازمندی قرار داده می شود.
وی ادامه داد: در بانک خصوصی، خانواده ها پس از تولد فرزند خود این خون را طی قرارداد و با پرداخت هزینه برای خود ذخیره سازی می کنند.
ضرابی، هزینه ذخیره سازی خون بند ناف در بانک خصوصی را 30 میلیون ریال اعلام کرد و افزود: متقاضیان سالانه همچنین یک میلیون و 400 هزار ریال برای شارژ و نگهداری این ذخیره باید پرداخت کنند.
به گفته این مسئول، بلافاصله پس از دریافت نمونه خون بند ناف در هنگام زایمان، نمونه سریع به آزمایشگاه بانک خون ارسال و پس از پردازش و جداسازی در تانک های ذخیره نیتروژن نگهداری می شود.
این مسئول یادآور شد: تاکنون در دنیا 800 هزار نمونه خون بند ناف در بانک عمومی و چهار میلیون نمونه نیز در بانک های خصوصی ذخیره سازی شده است.
وی ادامه داد: همچنین تاکنون در کل جهان 40 هزار پیوند با استفاده از سلول های خون بند ناف انجام شده است.
ضرابی در مقایسه بین پیوند مغز استخوان و خون بند ناف، اظهار داشت: شانس رد پیوند در خون بند ناف به مراتب از پیوند مغز استخوان کمتر بوده زیرا در پیوند مغز استخوان لازم است تشابه ژنتیکی وجود داشته باشد اما در پیوند خون بند ناف به خاطر عدم بلوغ لازم در سلول ها با تشابه کمتر هم می توان این کار را انجام داد.
وی اضافه کرد: هم اکنون از کشورهای عراق، عمان و امارات نیز امکان انتقال نمونه خون بند ناف به ایران وجود دارد.
**امکان ذخیره سازی سلول های بنیادی مشتق از بند ناف در ایران
ضرابی با اشاره به طرح های توسعه ای این سازمان، گفت: در کنار خون بند ناف، محصولات سلول های بنیادی مزانشیمی مشتق از بند ناف نیز از جمله این طرح های توسعه ای است تا جایی که می توان از آن برای درمان بسیاری از بیماری ها استفاده و مهم ترین کاربرد آن در کودکان فلج مغزی و یا سی پی است.
وی ادامه داد: در همین راستا بزرگترین کارآزمایی بالینی دنیا را در زمینه استفاده از سلول های بنیادی مزانشیمی بند ناف در کودکان 4 تا 14 سال را با همکاری مرکز طبی کودکان از سال گذشته برای 120 بیمار فلج مغزی آغاز کرده ایم که نتایج رضایت بخشی به همراه داشته و امیدواریم با تکمیل نتایج این تحقیقات هرچه زودتر خدمات مربوط به این بیماران را به خانواده ها ارایه دهیم.
ضرابی همچنین یادآور شد: در این زمینه حتی امکان ارایه خدمات به بیماران سراسر دنیا را نیز خواهیم داشت.
مدیرعامل شرکت فناوری خون بند ناف رویان تصریح کرد: سلول های بنیادی مزانشیمی مشتق از بافت دندان شیری، دیگر محصول طرح های توسعه ای این مرکز است.
وی افزود: البته با وجود امکان این کار و دانش فنی جداسازی سلول های پالپ دندان شیری و همچنین دندان عقل، هنوز خدمات آن را ارایه نمی دهیم زیرا کاربرد بالینی آن هنوز مشخص نبوده و صرف جداسازی و ذخیره کردن آن نیز راهگشا نیست.
ضرابی در ادامه به یک دانش دیگر در رویان اشاره و یادآور شد: بانک خون بند ناف ایران تنها مرکزی است که از سال جاری خدمات جداسازی و ذخیره سازی سلول های محیطی خون بند ناف و مغز استخوان را برای پیوندهای اتولوگ ارایه می کند.
وی در خصوص پیوند اتولوگ، گفت: در این روش برای بیمارانی که نیاز به پیوند اتولوگ دارند، خون محیطی و مغز استخوان آنها جمع آوری می شود به این شکل که پزشک پیش از آغاز رادیوتراپی و شیمی درمانی بر روی بیمار مبتلا به سرطان ابتدا نمونه خون او را می گیرد تا پس از آن که در نتیجه شیمی درمانی سلول های خونی بیمار از بین رفت دوباره خون بیمار را به خودش برگرداند.
ضرابی خاطرنشان کرد: پانسمان های بیولوژیک مشتق از پرده آمنیوتیک از دیگر محصولات طرح های توسعه ای رویان است که در آن با جمع آوری پرده می توان از آن برای درمان سوختگی ها، زخم پای دیابتی، زخم های دیر خوب شونده، جراحی های عروق و قرنیه استفاده کرد و تلاش می کنیم داروی آن را تا پایان سال جاری وارد بازار کنیم.
وی ادامه داد: خود این پرده جنینی هم اکنون به شکل قطره درآمده تا در زخم های عمقی استفاده شود.
ضرابی از طرح های تحقیقاتی جدید این سازمان برای فلج مغزی و مبتلایان اوتیسم در این سازمان خبر داد تا بتوان پس از به دست آمدن نتایج، از آن در درمان این بیماران استفاده کرد.
