به گزارش ایران اکونومیست؛ در سالی که همدان به عنوان پایتخت گردشگری آسیا انتخاب شده و مسئولان اجرایی استان در تکاپوی میزبانی شایسته از اجلاس جهانی گردشگری (UNWTO)هستند، مغفول ماندن گردشگری کوهستان قابل تامل است چراکه مسیر هموار و دسترسی به مراتب آسان به مناطق مرتفع همدان، فرصت طلایی را برای احیا و توسعه صنعت گردشگری در حوزه کوهستان مهیا ساخته است.
برخورداری از چشمه سارهای طبیعی، پوشش گیاهی مناسب که اغلب قابلیت مصرف خوراکی و پزشکی دارد و قرار گرفتن روستاهای بکر و دست نخورده در دل کوهستان ، اهمیت برنامه ریزی برای رونق گردشگری کوهستان را دوچندان می کند.
** غفلت از گردشگری ورزشی در دل کوهستان
گردشگری کوهستان امروزه در اغلب کشورهای صاحب توریسم از جایگاه ویژه و ارزشمندی برخوردار است و در واقع کشورهای کوهستانی از این ظرفیت طبیعی نهایت بهره برداری را دارند اما در منطقه ای کوهستانی و چهار فصل نظیر همدان نتوانسته ایم از این ظرفیت طلایی برای پذیرش گردشگر استفاده لازم را داشته باشیم.
همدان با قدمتی تاریخی در رشته کوهنوردی، اسکی، یخ نوردی، صخره نوردی، سنگنوردی و سایر رشته های ورزشی همچنان در رونق گردشگری کوهستان مغفول مانده است.
کوهستان الوند زادگاه بزرگان کوهنوردی ایران زمین که نام و نشان آنها حتی در آسیای مرکزی، اروپا، آفریقا و آمریکا زبانزد عاشقان کوه است، همان بزرگانی که فاتح ابر قله مرتفع دنیا «اورست»، نامشان در تاریخ کوهنوردی جهان به ثبت رسید و اکنون برخی از این مفاخر در قید حیات نیستند.
افتخارآفرینان بزرگی نظیر تیمسار محمدجعفر اسدی نخستین ایرانی فاتح قله هشت هزار متری، جلال چشمه قصابانی فاتح دوبار قله اورست و چندین قله هشت هزار متری دیگر، حمید اولنج فاتح قله اورست، شادروان فریدون اسماعیل‌زاده از مربیان بزرگ سنگنوردی کشور، شادروان حسین طالبی مقدم از بزرگان عرصه مربیگری دیواره نوردی کشور دیگر شخصیت‌های ارزنده که شاید در قید حیات نباشند.
همچنین کوهنوردان فقیدی نظیر محمود اجل و سایر بزرگان ادامه دهنده راه این کوهنورد فقید که توانستند با تلاش فراوان کوهنوردی کلاسیک و غیرحرفه ای را به سمت انجام برنامه های ورزشی مدون و حساب شده سوق دهند.
در این بین ابر مردان کوهنوردی از جمله اجل، اسماعیل‌زاده، ابریشمی، افراشته و حسین طالبی مقدم همگی از دنیا چشم فرو بسته‌اند و در کنار آنها تیمسار محمدجعفر اسدی (نخستین ایرانی فاتح قلل 8 هزار متری)، جلال چشمه‌قصابانی(تنها ایرانی فاتح 2 بار قله اورست)، حمیدرضا اولنج، حسن نجاریان فاتحان اورست و چندین و چند عضو تیم ملی و فاتحان قلل مرتفع جهان، همدان را به عنوان میعادگاه فاتحان اورست مطرح ساخته‌اند.
اما با وجود این همه ثروت خدادادی در دیار هگمتانه، از دشت میشان گرفته تا پیست تاریک دره، قله یخچال و سایر نقاط سرشناس کوهستان همدان صنعت گردشگری آنطور که باید در این حوزه مهم مورد بهره برداری لازم قرار نگرفته است.
یکی از مربیان و راهنمایان گردشگری کوهستان در این باره می گوید: ایران از جمله کشورهای کوهستانی جهان به حساب می آید که با وجود کوهستانی بودن، نتوانسته از این نعمت الهی و گردشگری اختصاصی بهره مند باشد.
علی بیات افزود: به عنوان مثال نپال و پاکستان در آسیا با دارا بودن تمام قلل بالای هشت هزار متر (١٤قله) در این زمینه جایگاه «سلطان کوه ها» را به خود اختصاص داده اند و همه ساله درآمدهای ارزی فراوانی از بابت گردشگری کوهستان عاید این کشور می شود.
وی بیان کرد: نپال در دهه٦٠میلادی کمتر از انگشتان یک دست رستوران و لژ داشت و حالا بیش از ٦٠٠ رستوران ، لژ و اقامتگاه دارد.
این فعال عرصه گردشگری و کوهنوردی افزود: فرانسه و برخی کشورهای اروپایی با رشته کوه هایی نظیر «آلپ» اگرچه ارتفاع بالایی ندارند اما با توجه به جاگیری آن در طول و عرض جغرافیایی متفاوت، همواره زیبایی های منحصر به فرد خود را داشته و از جاذبه های فراوان برخوردار هستند تا جایی که برای صیانت از آن قوانین محدود کننده ای اعمال شده و همین امر را در بلندترین قله آفریقا کلیمانجارو و نیز سایر قاره ها شاهد هستیم .
بیات افزود: «گردشگری کوهستان» از جمله شاخه های تخصصی گردشگری است که در کنار افزایش جمعیت از سویی و میل و گرایش به طبیعت گردی و شاخه های گوناگون آن جایگاه برتری دارد.
این مدرس و مربی کوهنوردی خاطرنشان کرد: علاقه به طبیعت و طبیعت گردی از جمله امیال ذاتی انسان است که گردشگران، ردی از خالق را در آن به عینه و در قالب، کویر، دشت، جنگل، رود ، کوه و سایر دیده و لمس می کند و کوهستان می تواند ترکیبی از بسیاری از جاذبه ها باشد که اگر در خصوص نوع ورود و خروج و بهره برداری از آن دقت و آموزش لازم داده شود به طور حتم مفید و در راستای گردشگری بدون «ردپا» ارزشمند خواهد بود.
وی بیان کرد: در دهه حاضر توجه به گردشگری، خاصه گردشگری کوهستان مورد توجه واقع شد که در این بین کشور ایران گرچه از پتانسیل خوبی برخوردار بوده و هست و با وجود قله 'دماوند' با پنج هزار و ٦٧٢ متر به عنوان یک قله آتشفشانی جز«ترین» ها به حساب می آید اما از طرف اتحادیه جهانی کوهنوردی(UIAA) به عنوان کشور گردشگر پذیر به رسمیت شناخته نشد چرا که زیر ساخت های لازم از جمله افراد آموزش دیده در قالب «راهنمایان کوهستان» را نداشت.
بیات خاطرنشان کرد: البته این نقیصه با تبادل تواقفنامه ای بین سازمان میراث فرهنگی و فدراسیون کوهنوردی محقق و قرار شد از افراد حائز شرایط که مدرک مربیگری کوهنوردی را داشتند ثبت نام و بعد از برگزاری دوره های آموزشی و ارائه کارت تخصصی « راهنمایان کوهستان » ، از آنان با عنوان راهنمایان تخصصی گردشگری استفاده شود و هم اینک تنها 52 تن موفق به سپری کردن تمامی مراحل چند گانه این دوره ها شدند که در مقایسه با گستره استان های کشور معدل بالایی نیست.
وی اضافه کرد: گردشگری به طور عام از ارزآوری و درآمدزایی و ایجاد اشتغال بالایی برخوردار است که در شرایط خام فروشی منابع زیر زمینی فعلی در کشورمان، از فرصت ارزشمندی برخوردار است وگردشگری کوهستان در این زمینه، نباید مورد غفلت قرار گیرد.
این راهنمای گردشگری اظهار داشت: هم اکنون شاهد حضور بی رویه و خارج از چارچوب به مناطقی هستیم که گاهی آسیب زا بوده و یا شاهد تخریب فراوان به بهانه ایجاد زیر ساخت به نام گردشگری هستیم و اگر نگاهی گذرا به وضعیت فعلی داشته باشیم، عمده تمرکز گردشگران خارجی در ارتفاعات البرز(علم کوه و دماوند) و گردشگران داخلی گستره ایران است که اگر مدیریت نشوند و آموزش های لازم ارایه و قوانینی برای آن مدون نشود به طور حتم از اهداف «گردشگری کوهستان» به دور خواهیم بود.
** لزوم اجرای طرح ملی طبیعت گردی الوند
رئیس هیات کوهنوردی و صعودهای ورزشی همدان نیز در این باره گفت: سرچشمه طبیعت گردی گردشگری کوهستان است و به همین دلیل ورزش ما کنفدراسیون جهانی ندارد و فقط ماجراجویی در بخش کوهنوردی قلمداد می شود.
علیرضا گوهری افزود: در بخش گردشگری کوهستان فدراسیون کوهنوردی از 10 سال قبل زمینه حضور کوهنوردان خارجی و صعود به قله های مرتفع را مهیا ساخت و استقبال بسیار خوبی شد.
وی بیان کرد: البته فدراسیون هم اکنون به شکل حرفه ای اقدام به صدور مدرک راهنمایان کوهستان در مقاطع کوهپیمایی، سنگنوردی، یخ نوردی و غارنوردی کرده است که دوره های سیزده گانه را برای اخذ مدرک دایر کرده است.
گوهری خاطرنشان کرد: در آینده ای نزدیک راهنمایان کوهستان نیز به انجمن صنفی همدان افزوده می شوند و جالب اینکه سالانه حدود هفت هزار گردشگری داریم که برای صعود به قله های خط الراس الوند به این شهر سفر می کنند.
وی با اشاره به تدوین طرح طبیعت گردی الوند همدان گفت: اگر دستگاه ورزش و میراث فرهنگی همکاری لازم را داشته باشند سهم بسزایی را در توسعه گردشگری خواهیم داشت.
این فعال گردشگری ورزشی گفت: این طرح در سطح ملی است و نیاز به حامی و متولی دارد و از آنجا که هیات کوهنوردی استان قدرت اجرایی ندارد، امکان انجام آن نیست.
گوهری با بیان اینکه در این طرح با فعال شدن راهنمایان کوهستان حفظ محیط زیست را خواهیم دید گفت: گروه ها از مسیری تعیین شده حرکت می کنند و به پوشش های گیاهی آسیب نمی زنند.
وی افزود: توسعه و افزایش جان پناه ها نیز در قالب این طرح دیده شده و با اجرایی شدن این طرح آمار هفت هزار گردشگری ورزشی به صورت رسمی در عملکرد گردشگری استان به ثبت می رسد.
این کارشناس حوزه گردشگری یادآور شد: این طرح نیاز به کار دارد و تاکنون نقشه جامع مسیرهای طبیعت گردی و کوهستانی الوند را نداریم.
وی بیان کرد: در سال های آینده به طور قطع شاهد گردشگران خارجی برای صعود به قله های مرتفع الوند خواهیم بود و امیدوارم دستگاه های اجرایی مرتبط همکاری لازم را داشته باشند.
