به گزارش ایران اکونومیست؛ سلول درمانی نوعی درمان است که در آن یاخته‌های درمانگر به بیمار پیوند زده می‌شود؛ سلول‌های درمانگر پس از پیوند، از طریق مکانیسم‌های گوناگونی اثر درمانی خود را انجام می‌دهند که روش‌های مختلفی برای این موضوع وجود دارد، در حال حاضر محققان در تلاش هستند بتوانند بهترین راه برای درمانی موفق‌تر را پیدا کنند.
پژوهشگاه رویان یکی از بزرگ‌ترین مراکز تحقیقاتی ایران به شمار می‌رود که به عنوان مرکز جراحی محدود با هدف خدمات رسانی درمانی به عموم مردم در تمام بیماری‌ها از جمله باروری و ناباروری، بیماری‌های خودایمن نظیر MS، پسوریازیس، لوپوس کلیوی و درگیری مفاصل در آرتریت روماتوئید و سایر بیماری به کمک پژوهشگران در جهاد دانشگاهی علوم پزشکی ایران تاسیس شد.
امیر باجوری مدیر درمان مرکز سلول درمانی پژوهشگاه رویان در خصوص سلول درمانی در بیماری‌های خودایمن اظهار كرد: زمانی که سیستم ایمنی بدن فردی علیه سلول‌های سالم خودش حمله کند، بیماری خودایمن ایجاد می‌شود؛ بیماری‌های خودایمنی نتیجه چند عامل از جمله ژنتیک، تنظیم ایمنی و عوامل محیطی هستند که اغلب درمان‌های فعلی بیماری‌های خودایمن بر استفاده از داروهای سرکوب یا تنظیم کننده ایمنی متمرکز شده است، با اینحال بسیاری از این داروها در کنترل بیماری ناتوانند و گاهی عوارض شدیدی به همراه دارند.
مدیر درمان مرکز سلول درمانی پژوهشگاه رویان بیان کرد: پس از موفقیت پیوند مغز استخوان در درمان سرطان خون، برخی محققان تاثیر این روش در درمان موارد شدید بیماری خودایمن را نیز مطرح کرده‌اند؛ با معرفی سلول‌های بنیادی مزانشیمی و خواص تنظیم ایمنی این سلول‌ها، تحقیقات اخیر نشان دهنده کنترل بیماری پس از تزریق موضعی یا وریدی سلول‌های بنیادی مزانشیمی است.
استفاده از سلول درمانی در بیماری خود ایمن
باجوری ادامه داد: معمولا از سلول‌های بنیادی مزانشیمی مشتق از مغز استخوان، چربی یا خون بند ناف برای درمان بیماری‌های خودایمن استفاده می‌شود؛ در حال حاضر محققان پژوهشگاه رویان چندین طرح تحقیقاتی بالینی برای درمان بیماری‌های خودایمن نظیر MS، پسوریازیس، لوپوس کلیوی و درگیری مفاصل در آرتریت روماتوئید انجام داده‌اند.
تاریخچه سلول درمانی در جهان
وی افزود: در جهان اولین سلول درمانی حدود ۸۰ سال قبل انجام شد؛ در سال ۱۹۳۱ یک پزشک سوئیسی به نام دکتر نایهانس از پیوند بافت جنین گاو برای درمان بیماری که طی جراحی تیروئید اشتباها غده پاراتیروئید خود را از دست داده بود استفاده کرد.
مدیر درمان مرکز سلول درمانی پژوهشگاه رویان ادامه داد: در سال ۱۹۵۹ اولین پیوند مغز استخوان انجام شد که البته موفقیت آمیز نبود اما اولین پیوند موفق مغز استخوان در سال ۱۹۶۹ انجام شد؛ در سال ۱۹۷۰ از سلول‌های بنیادی حاشیه قرنیه در پیوند قرنیه استفاده شد و در سال ۱۹۷۹ از سلول‌های بنیادی برای درمان آرتروز مفصلی به‌کار گرفته شد.
باجوری تشریح کرد: بر اساس آمار موجود، طی ۱۵ سال گذشته ۳۰ میلیون سلول درمانی در دنیا انجام شده است و تاکنون 19 فرآورده سلول درمانی و ژن درمانی تاییدیه FDA آمریکا را دریافت کرده اند؛ در حوزه پوست ۳ مورد، ارتوپدی، چشم و سرطان پروستات هرکدام یک مورد تایید شده و سایر فرآورده‌ها مربوط به سرطان‌خون است.
تاریخچه سلول درمانی در ایران
وی در خصوص سلول درمانی در ایران اظهار کرد: اولین پیوند مغز استخوان در سال ۱۳۶۹ توسط دکتر قوام زاده برای درمان سرطان خون انجام شد و تاکنون بیش از هشت هزار پیوند در ایران انجام شده است، اما اولین تزریق سلول‌های بنیادی برای درمان بیماری‌های غیر خونی در سال ۱۳۸۳ توسط محققان پژوهشگاه رویان و برای ترمیم ضایعات قلبی ناشی ازسکته انجام شد.
مدیر درمان مرکز سلول درمانی پژوهشگاه رویان افزود: در سال ۱۳۸۴ محققان پژوهشگاه رویان از سلول‌های بنیادی برای ترمیم ضایعات قرنیه چشم استفاده کردند و در سال ۱۳۸۷ تحقیقات در زمینه سلول درمانی برای بیماران ویتیلیگو (لک و پیس) آغاز شد؛ اکنون تحقیقات برای درمان بیش از ۴۰ بیماری مختلف در حوزه های پوست، ارتوپدی، قلب، مغز و اعصاب، کلیه، چشم و تولید مثل و زنان در پژوهشگاه رویان مراحل کارآزمایی بالینی را می‌گذراند.
باجوری بیان کرد: بیش از بیست و هفت هزار طرح تحقیقاتی بالینی در حوزه سلول درمانی در دنیا انجام می‌شود که بیشترین آن در امریکا و سپس اروپا و چین انجام می‌شود و در خاورمیانه ۹۳۱ مطالعه ثبت شده که حدود 100 مورد آن مربوط به ایران است.
تفاوت پلاسمای غنی از پلاکت (PRP) و سلول درمانی چیست؟
وی در خصوص پلاسمای غنی از پلاکت‌ها و سلول درمانی، گفت: پلاکت‌ها اجسام کوچکی هستند که از قطعه قطعه شدن سیتوپلاسم سلول‌های بزرگی به نام مگاکاریوسیت در مغز استخوان حاصل می‌شوند و به هیچ رده سلولی دیگری تمایز نمی‌کنند، پلاکت‌ها از این لحاظ که فاقد هسته هستند، جزء تشکیلات غیرسلولی به حساب می‌آیند و سلول نامیده نمی‌شوند بنابراین سلول بنیادی نیز محسوب نمی شوند.
باجوری گفت: پلاسمای غنی از پلاکت (PRP) فرآورده‌ای بیولوژیک حاوی پلاکت خونی است که در ترمیم زخم‌های مزمن، جوانسازی یا آرتروز مفصلی استفاده می‌شود؛ تفاوت زیادی بین سلول درمانی و PRP وجود دارد چرا که پلاکت نیمه عمری حدود ۷ تا ۱۰ روز در خون دارد که پس از تزریق نیمه عمر آن بسیار کاهش می‌یابد، پلاکت‌ها تنها می‌توانند بطور موقت با ترشح فاکتورهای رشد سلول‌های موجود در ناحیه آسیب دیده را تحریک کنند و اثر طولانی مدت ندارند.
