کرمان؛ دل عالم

به گزارش ایران اکونومیست؛ میهمان نوازی کرمانیان دیرزمانی ورد زبان همه آنانی است که کرمان را مقصد گذر، نظر و سفر خود برگزیده اند.
بهره مندی از آثار تاریخی و باستانی متعدد، طبیعت چهار فصل و از همه مهمتر مردم مهربان و با صفای کرمان، این دیار را به یکی از بهترین میزبانان مسافران نوروزی بدل کرده است.
رونق محبت و صمیمیت در گوشه و کنار این دیار، یادآور انس و الفت مردم با صفای خطه کریمان است که محبتشان را به میهمان در طبق هایی از جنس لطیف شکوفه، با شیرینی شعر خواجوی کرمانی و شهد سوغات های سنتی چون قاووت، کلمپه و کماچ سهن تعارف می کنند تا کام میهمان را به شهد شیرین شعر، شعور، شربت و شیرینی حلاوت بخشند و حریم حرم جانشان را از بوی خوش زیره های روییده در کوه های ستبر این دیار معطر کنند.
گردشگران و مسافران نوروزی که از ورودی جاده تهران - یزد، مشهد - راور یا زاهدان - بم که وارد مرکز استان شوند معمولا از رهگذران سراغ میدان ارگ (توحید) و بازار تاریخی کرمان را می گیرند.
پیکره به هم تنیده بازار در بافت قدیم کرمان با مظاهر زیبایی از دوره های گذشته به یادگار مانده و ویژگی های این معماری بینندگان را متحیر می کند.
چهار سوق گنجعلیخان، بازارهای میدان ارگ (توحید)، ارگ، گنجعلیخان، میدان قلعه، مسگری، زرگری، کفاش ها، وکیل، مظفری و قدمگاه از جمله نام قسمت هایی از بازار بزرگ کرمان است که زیبایی وصف ناپذیر آنها را فقط باید دید و لذت برد.
تلفیق معماری باستانی و ضرب نوازشگر چکش های مسگران، عطر خوش زیره و جنب و جوش مردم بدون شک زیباست و در کنار آن وجود مجموعه های تاریخی گنجعلیخان شامل کاروانسرا، حمام، موزه سکه، آب انبار و مسجد و مجموعه وکیل این بازار را در زمره یکی از ناب ترین زیبایی های استان کرمان قرار داده است.
*مجموعه گنجعلیخان
مجموعه گنجعلیخان از جاذبه های مهم گردشگری کرمان و شامل میدان، مسجد، حمام، بازار، آب انبار و ابنیه دیگری است که در دوران حکومت گنجعلیخان از سرداران دربار صفویه احداث شده است.
یکی از مهمترین بناهای مجموعه گنجعلیخان حمامی است که در ضلع جنوب میدان و میانه بازار بزرگ کرمان واقع و سال 1020 هجری قمری توسط معمار سلطان محمد یزدی احداث شده و دارای آثاری بدیع از نقاشی ها، مقرنس کاری ها، کاشیکاری ها و گچبری های زیبا همراه با استفاده از تزیینات سنگی بسیار ظریف است.
ضرابخانه (موزه سکه) گنجعلیخان هم اواسط بازار غربی و در شمال میدان واقع شده که از آثار اواخر این دوره به شمار می رود و محل ضرب سکه و مسکوکات طلا و نقره دولتی بوده و در حال حاضر انواع سکه های قدیمی در غرفه های آن به نمایش گذاشته شده و یکی از معتبرترین موزه های سکه ایران است.
*مسجد جامع کرمان
مسجد جامع کرمان یکی از زیباترین بناهای دوران اسلامی کشور است که تاریخ ساخت آن به روایت کتیبه سر در آن به 750 هجری قمری یعنی دوران حکومت امیر مبارزالدین محمد مظفر میبدی سر سلسله خاندان آل مظفر بر کرمان باز می گردد.
*گنبد جبلیه کرمان
گنبد جبلیه کرمان آرمیده در دامنه کوه های مسجد صاحب الزمان (عج) این شهر و در جوار مجموعه تفریحی و گردشگری پردیسان قائم با ساختمان هشت ضلعی ساخته شده از سنگ یکی از جلوه های زیبای تاریخی این استان به شمار می رود.
*باغ موزه هرندی کرمان
مجموعه باغ موزه هرندی مربوط به اواخر دوره قاجار است که آن را مرحوم عدل السلطان بنا کرد و سال 1313 به مبلغ چهل هزار تومان به مرحوم ابوالقاسم هرندی فروخته شد.
این باغ موزه 18 آذر 1354 به عنوان یکی از آثار ملی ایران به ثبت رسیده که در حال حاضر طبقه همکف ساختمان موجود در آن به عنوان موزه سازهای سنتی و طبقه اول آن به عنوان موزه باستان شناسی مورد بازدید علاقه مندان قرار می گیرد.
*موزه دفاع مقدس کرمان
موزه دفاع مقدس کرمان یکی از نتایج ماندگار و پدیده های منحصر به فرد کنگره بزرگداشت سرداران و هشت هزار شهید استان های کرمان و سیستان و بلوچستان است که به همت و تدبیر فرمانده وقت لشکر 41 ثارالله به مدت 11 ماه و با هدف انتقال فرهنگ ایثار، جهاد و شهادت و نیز اثبات حقانیت ملت مسلمان ایران در جنگ هشت ساله عراق و ایران بنا شده است.
این موزه به حضور هشت لاله گلگون کفن که نام آنها در آسمان ها جاودانه و در زمین گمنام هستند مزین شده و میعادگاه عارفان و عاشقان زیادی است.
*باغ شاهزاده ماهان
طراوت و صدای آرامش بخش نهری جاری، فواره های سرشار از نشاط و درختانی که دست به دست هم داده اند تا خنکای آرامش را تقدیم دل های میهمانان خود کنند، گوشه ای از زیبایی های باغ شاهزاده ماهان یا همان باغ شازده به شمار می رود.
ساختمان های سنتی سپید رنگ، طاق های میهمان نواز و گچ بری ها و کاشی کاری های لاجوردی گوشه ای دیگر از زیبایی های باغ شاهزاده ماهان به شمار می رود.
**کلوت های شهداد
کلوت های شهداد که از پدیده های زیبای طبیعی و بی نظیر در دنیا به شمار می روند در فاصله 40 کیلومتری شرق و شمال شرقی شهداد قرار گرفته اند و بر اثر فرسایش آبی و بادی بوجود آمده اند و با وسعت 11 هزار کیلومتری خود قسمتی از حاشیه غربی دشت لوت را در سطحی به عرض متوسط 80 کیلومتر و طول متوسط 145 کیلومتر پوشانده اند.
بخش شهداد از توابع شهرستان کرمان و در فاصله 109 کیلومتری مرکز استان است و از سال ها قبل برخی امکانات رفاهی موسوم به کمپ کویری شهداد فراهم شده است.
سیرچ در نزدیکی شهداد نیز از مناطق گردشگری طبیعی است که در فصول مختلف سال هم استانی ها و شمار زیادی از گردشگران کشورمان را به سمت خود می کشاند.
در مسیر کرمان به شهداد، بزرگترین و مشهورترین چشمه آب معدنی استان کرمان در فاصله 55 کیلومتری جنوب شرق شهر کرمان و در ارتفاعات جنوبی ییلاق زیبای سیرچ واقع شده که به آبگرم جوشان معروف است.
شرایطی چون نزدیکی به مرکز استان، خواص درمانی، وجود چشم اندازهای جذاب و شرایط آب و هوایی مناسب این چشمه را به یکی از بزرگترین مراکز آب درمانی در جنوب شرق کشور تبدیل کرده است.
**ارگ راین
ارگ تاریخی راین دومین بنای خشتی جهان بعد از ارگ بم محسوب می شود و این بنای تاریخی با حدود 22 هزار متر مربع مساحت بر بالای تپه ای در جنوب غربی شهر کنونی راین در استان کرمان قرار دارد.
ارگ راین در مسیر کرمان به بم قرار دارد و کسانی که ارگ بم مقصد آنهاست بطور معمول سری هم به ارگ راین می زنند که جذابیت های خود را دارد.
**شهر دقیانوس و کنار صندل
در کنار تمامی جاذبه های زیبای باستانی در جیرفت، شهر اسلامی دقیانوس (جیرفت قدیم) واقع در شمال این شهرستان، مربوط به دوره سلجوقیان است که با توجه به وسعت 40 کیلومتری این شهر که هسته مرکزی آن تنها 12 کیلومتر وسعت دارد، جزو بزرگترین شهرهای اسلامی کشور محسوب می شده است.
شهر دقیانوس در زمان سلجوقی از قطب های تجاری و اقتصادی ایران با کشورهای شرقی منطقه بوده که مارکوپولو جهانگرد مشهور ایتالیایی نیز در سفرنامه خود از شهر تاریخی دقیانوس به عنوان یک شهر پرشکوه یاد کرده است.
تپه باستانی کنار صندل نیز در روستای کنار صندل و در فاصله 25 کیلومتری جنوب شهر جیرفت قرار دارد که از حدود چهار هزار و 300 پیش به یادگار مانده اند.
تپه کنارصندل جنوبی نیز در فاصله یکهزار و 300 متری جنوب تپه کنار صندل شمالی قرار گرفته و بقایای دژ عظیمی است که به احتمال بسیار زیاد زمانی اقامتگاه فرمانروای پادشاهی مستقر در این منطقه بوده است.
در کنار آثار باستانی شگرف جیرفت، طبیعت بسیار زیبا و عطر بهار نارنج و مردمان خونگرم این دیار نیز رسم میهمان نوازی را به گونه ای شایسته در خاطره ها به جای می گذارد.
روستاهای ساردوئیه و دلفارد جیرفت از جمله مکان های گردشگری بکری هستند که رفتن به این روستاها نشاط، سرزندگی، شادابی و آرامش خاصی به انسان می بخشد.
شهرستان جیرفت از شمال به شهرستان کرمان، از جنوب به شهرستان عنبرآباد، از شرق به قسمتی از شهرستان بم و از غرب به شهرستان های بافت و رابر محدود شده است.
جیرفت فرودگاه دارد و به هفت شهرستان جنوبی استان کرمان خدمات می دهد و در حال حاضر پروازهای فرودگاه جیرفت به مقصد تهران - مهرآباد انجام می پذیرد.
**راور؛ شهر کاروانسراها
در شمال استان کرمان شهری با تاریخ کهن به علت قرار گرفتن در مسیر زائران حضرت امام رضا (ع) از روزگاران قدیم دارای کاروانسراهای متعدد بین راهی بوده که راور نامیده می شود.
معروف ترین کاروانسراهای راور آب بید، حوض پنج، چاه کوران، شریف آباد، دربند، چهل پایه، اسماعیل آباد، هروز و حرجند هستند.
راور در 140 کیلومتری شمال کرمان و در حاشیه کویر لوت قرار گرفته است که با جاذبه های گردشگری و طبیعی خود، خاطره ای خوش را در ذهن ها به یادگار می گذارد.
کمی آن طرف تر شهرستان های زرند و کوهبنان با طبیعت دلپذیر در فصل بهار و روستاهای متعدد گردشگری میزبان مسافران نوروزی هستند.
راور از شمال به استان های یزد و خراسان، از جنوب و شرق به شهرستان کرمان و از غرب به شهرستان زرند و کوهبنان منتهی می شود.
**سیرجان؛ شهر بادگیرهای چپقی
در گذر از جاده های پر پیچ و خم کویری و در فاصله 180 کیلومتری غرب کرمان و در محور کرمان - بندرعباس و از طرفی در مسیر یزد - سیرجان - بندرعباس، دیاری پر جنب و جوش به نام سیرجان قرار دارد.
این شهرستان علاوه بر موقعیت ویژه اقتصادی دارای جاذبه های گردشگری بی شماری است که از معروف ترین آنها می توان به باغ سنگی، آرامگاه شاه فیروز و یخدان دوقلوی سیرجان اشاره کرد.
ساخت یخدان های دوقلوی سیرجان که از آنها به عنوان منحصر بفردترین یخدان های دو قلو نام برده می شود به سال 1274 هجری شمسی نسبت داده می شود که در این یخدان ها یخ مصرفی شهر قدیم سیرجان را تامین می کردند و توسط افراد خیر ساخته شده اند.
باغ سنگی بلورد در 45 کیلومتری سیرجان از دیگر جاذبه های ارزنده ای است که گردشگران زیادی را به خود جلب می کند و به دست فردی ناشنوا به نام درویش خان اسفندیارپور ساخته شده است.
از آنجا که سیرجان در مسیر استان های هرمزگان، فارس و کرمان واقع شده هر سال پذیرای گردشگران زیادی است.
سیرجان از شمال به شهرستان شهرستان رفسنجان و شهرستان شهربابک، از جنوب به استان هرمزگان، از مشرق به شهرستان های بافت و بردسیر و از غرب به استان فارس محدود است.
** روستای صخره ای میمند
در گذر از مسیر کویری یزد به کرمان و در جنوبی ترین نقطه شهرستان انار در مسیر سیرجان و بندرعباس به شهر فیروزه، مس و دیار غیور مردان و شیرزنان شهربابک می رسیم که نماد بودنشان را روستای صخره ای میمند یادگار نیاکانشان می دانند.
روستای صخره ای و دستکند میمند که در زمره فهرست آثار تاریخی جهان قرار دارد در 38 کیلومتری شمال شرقی شهربابک واقع شده و زمانی 12 هزار ساله نتوانسته رسم خوشایند زندگی و ضرب زمین را در ضربان دل روستای صخره ای میمند از جریان و تپش باز دارد.
چیدمان 400 خانه معروف به کیچه در دو تا پنج طبقه روی یکدیگر یادآور زندگی اجتماعی امروز و آپارتمان نشینی است که 2 هزار و 500 اتاق را در روستای دستکند میمند به وجود آورده است.
دورنمای روستای صخره ای میمند، تصور این که مردمان این دیار 2 هزار و 500 سال قبل یا به تعبیر گروه کارشناسان آمریکایی 12 هزار سال گذشته بدون ابزار و امکانات پیشرفته توانسته باشند چنین اعجازی را در قلب کوه رقم بزنند، دشوار می نماید.
صرف صبحانه، نهار و شامی با طعم طبیعت و به رسم این دیار در رستوران های دستکند همراه با اقامت در هتل های صخره ای لذتی است که هیچ سفری نمی تواند به آدمی ببخشد.
** خستگی غار ایوب از گذر زمان
ایوب کوهی است در جنوب شرقی شهردهج از توابع شهربابک که در شمار رشته کوه های مرکزی ایران قرار دارد.
خنکای هوا، منظره هایی دل انگیز و طبیعتی بکر، دل انسان را به سوی خالق یکتا سوق می دهد و آن زمان که سر را به نشانه شکر خداوندگار به آسمان بلند می کنی، شگفتی غار ایوب در دل کوهی به ارتفاع سه هزار و ‎ 308متر بیش تر از پیش آدمی را به شگرف وامی دارد.
** بم؛ نام آشنای تاریخ
اگر چه بم با خاطره غم انگیز آن در دی ماه 82 که زلزله ای ویرانگر بود و هزاران نفر را به کام مرگ کشاند، پیونده خورده اما این شهر با دارا بودن آثار باستانی تاریخی متعدد از سابقه تاریخی و باستانی خود سخن ها دارد.
ارگ تاریخی بم یکی از آثار تاریخی شهرستان بم به شمار می رود که از یادگاران دوره اشکانی است و در کتب تاریخی آمده که قدمت این قلعه به زمان هخامنشیان بر می گردد و برخی از باستان شناسان را عقیده بر آن است که قسمت هایی از پیکره ارگ مربوط به دوره مادها و ایلامی هاست.
به اعتقاد باستان شناسان این مجموعه بیش از 2هزار سال قدمت دارد.
ارگ بم دارای 38 برج دیده بانی بوده است که دور تا دور آن را حصاری بلند در برگرفته که با کنگره ها و جایگاه های مخصوص مدافعان شهر را از گزند دشمنان حفظ می کرد و همین حفاظت آن را به نسل حاضر رسانده است.
این شهرستان از شمال و غرب به شهرستان کرمان، از جنوب غرب به شهرستان جیرفت، از جنوب به شهرستان عنبرآباد و از مشرق با شهرستان های نرماشیر و محمدآباد محدود می شود.
** منطقه حفاظت شده خبر بافت
طبیعت زیبا، هوای مفرح، زلالی آب های پر خروش و هزاران هزار زیبایی دیگری که دست هنرمند آفریدگار یزدان در تابلویی زیبا از خبر بافت رقم زده، جای هزاران هزار سجده شکر را خالی می گذارد.
پارک خبر با مساحت حدود 120 هزار هکتاری در جنوب شهر بافت واقع شده که سال 1379 به عنوان پارک ملی از سوی سازمان حفاظت محیط زیست اعلام شد.
این پارک دارای پوشش گیاهی غنی بوده و گونه های جانوری کاراکال، گرگ، جبیر، کل و بز، قوچ و میش، پلنگ، یوزپلنگ و پرندگانی مانند هوبره، دراج، کبک، تیهو، عقاب طلایی، سارگپه پا بلند و تعداد زیادی از پرندگان آوازه خوان را در خود جای داده است.
سه نوع آب و هوای سردسیر، معتدل و گرمسیری در پارک موجب تشکیل سیستم های اکولوژیک مختلف شده و زیستگاه های متفاوت، چشم اندازهای دیدنی و گونه های گیاهی و جانوری فراوانی را در منطقه بوجود آورده است.
** کوهبنان؛ بام فرهنگی ایران
شهرستان کوهبنان یکی از خوش آب و هواترین مناطق استان کرمان است که با جاذبه های متنوع سیاحتی، زیارتی، تاریخی، طبیعی و گردشگری در شمال غرب کرمان و در فاصله 168 کیلومتری مرکز استان واقع شده است.
این شهرستان با ارتفاع بیش از 2هزار متر از سطح دریا در شمالی ترین نقطه استان و در نقطه مرزی کرمان با استان های یزد و خراسان جنوبی همچنین در جوار شهرستان های زرند، راور، رفسنجان، بافق و بهاباد و مناطق نوق و اسفیچ قرار گرفته است.
ویژگی های منحصر بفرد این شهرستان باعث شده تا بام فرهنگی استان کرمان در تمام ایام سال پذیرای میهمانان و مسافران علی بن موسی الرضا (ع) باشد.
وجود مدرسه عرفان اسلامی در این خطه همیشه سرافراز بیانگر این واقعیت است که کوهبنان در گذشته ای نه چندان دور مامن و ماوای بسیاری از عرفا و سالکان طریق حقیقت بوده که از اقصی نقاط کشور به این شهرستان می رفتند تا به کسب علم، اخلاق، معرفت و معارف اسلامی مبادرت ورزند.
وجود بناهای تاریخی از جمله سلسله دروازه ها، مساجد، حمام ها، برج ها، قلعه ها، اماکن مذهبی، سیاحتی و زیارتی، سنگ نوشته، روستاهای تاریخی، خانه های دست کند در دل کوه های روستای در گزک، تنها اکواریم طبیعی دنیا در روستای در گزک همراه با رقص ماهیان 19ساله عید نوروز، خانه های تاریخی، چشمه آبگرم و وجود مجسمه مارکوپولو باعث شده که کوهبنان به عنوان یک قطب گردشگری در جنوبشرق کشور مطرح باشد.
** تپه های شنی ریگان
مهمترین جاذبه گردشگری ریگان تپه های شنی این شهرستان است که گفته می شود بزرگترین تپه های شنی جهان بشمار می رود.
این مکان علاوه بر اینکه مکانی گردشگری است و کویر بکر را به نمایش می گذارد، مکان مناسبی برای توریست درمانی است.
هر سال با ادامه توفان های شن در این منطقه به ارتفاع این تپه ها افزوده می شود.
نکته قابل توجه در مورد این تپه ها خاصیت درمانی آن هاست به طوری که بسیاری از گردشگران از استان های مجاور کرمان برای درمان بیماری های خود به این تپه ها روی می آورند.
ریگان در فاصله 300 کیلومتری جنوب کرمان واقع شده و در گذشته یکی از بخش های شهرستان بم بوده است.
همانگونه که ابتدای گزارش بیان شد این موارد نمونه ای از قابلیت های گردشگری استان کرمان بویژه در نوروز هر سال است و تپه های شنی ریگان، طبیعت لاله زار بردسیر، روستاهای گردشگری شهرستان زرند و بسیاری مناطق دیگر در سراسر استان را می توان به آنها افزود.
استان کرمان با مساحت 183هزار و 285 کیلومتر مربع در جنوب شرق ایران قرار گرفته و به لحاظ وسعت بزرگترین و پهناورترین استان کشور است.
این استان از شمال به استان های خراسان جنوبی و یزد، از شرق به استان سیستان و بلوچستان، از غرب به استان فارس و از جنوب به استان هرمزگان محدود می شود و از این نظر بخش قابل توجهی از راه های ارتباطی کشور برای جابجایی مسافر و کالا از این استان می گذرد این در حالی است که شمالی ترین نقطه استان تا جنوبی ترین نقطه آن بیش از یکهزار کیلومتر فاصله دارد.
براساس آخرین تقسیمات کشوری، استان کرمان دارای 23 شهرستان، 58 بخش، 71 شهر، 151 دهستان و 5930 آبادای دارای سکنه است و شهرستان های آن عبارتند از: ارزوئیه، انار، بافت، بردسیر، بم، جیرفت، رابر، راور، رفسنجان، رودبار، ریگان، زرند، سیرجان، شهربابک، عنبرآباد، فاریاب، فهرج، قلعه گنج، کرمان، کوهبنان، کهنوج و منوجان و نرماشیر.
تنوع آب و هوایی استان کرمان به دلیل شرایط خاص اقلیمی در خور توجه است در نتیجه این شرایط اقلیمی، در نواحی شمال و شمال غربی، آب و هوا خشک، در جنوب و جنوب شرقی گرم و مرطوب و در جنوب غربی و مرکز سرد و کوهستانی است.
شاه نعمت الله ولی از عارفان بنام که آرامگاه وی در شهر ماهان و 30 کیلومتری کرمان واقع شده این گونه سروده است:
هرچند کز روی کریمان خجلیم
غم نیست که پرورده این آب و گلیم
در روی زمین نیست چو کرمان جایی
کرمان دل عالم است و ما اهل دلیم