انحصار در تاسیس داروخانه سدی مقابل اشتغال فارغ التحصیلان داروسازی

به گزارش ایران اکونومیست؛ در سال های اخیر ایجاد حق انحصار در تاسیس داروخانه ها و وجود قوانینی که موجب ممنوعیت تاسیس داروخانه جدید در حریم داروخانه های قدیمی می شود، تاسیس داروخانه را برای فارغ التحصیلان دانشگاهی به امری غیر ممکن تبدیل کرده است به نحوی که این افراد باید سال های طولانی را در صف دریافت مجوز منتظر باشند که این زمان در شهرهای بزرگ حدودا ۲۰ سال و در شهرهای کوچک تا ۱۰ سال به طول می انجامد. این مساله امر اشتغال را برای داشجویان داروسازی به امری غیرممکن تبدیل کرده است. این در حالیست که طی سال های اخیر ظرفیتهای پذیرش دانشجوی داروسازی به طور محسوسی افزایش یافته است.

حسین دالوند دبیر صنفی سمینار دانشجویان داروسازی کشور  با بیان اینکه متاسفانه آیین نامه های تاسیس داروخانه در کشور شرایط انحصاری را برای ایجاد داروخانه ها ایجاد کرده‌اند، گفت: در این راستا شورای رقابت رایی صادر کرد که محدودیت تاسیس داروخانه و محدودیت فاصله و جمعیتی برداشته شود که متاسفانه با موضع‌گیری انجمن دارو سازان دیوان عدالت این موضوع را معلق کرد.

این دانشجوی داروسازی با اشاره به نامه سرگشاده دانشجویان داروسازی به وزیر بهداشت ادامه داد: ظرفیت های پذیرش دانشجویان داروسازی در سال های اخیر افزایش چشمگیری داشته و رقم آن از ۷۰۰ دانشجو در سال به ۱۷۰۰ دانشجو افزایش یافته است در حالیکه ظرفیت داروخانه‌ها و ظرفیت‌های اشتغال هیچ تغییری نکرده است.

دالوند اظهار کرد: دانشجویان داروسازی برای تاسیس داروخانه باید امتیاز خود را ارتقاء دهند که این موضوع حدود ۸ سال بعد از فارغ التحصیلی به طول می‌انجامد و از سوی دیگر بعد از جمع آوری امتیاز برای تاسیس داروخانه در هر شهری باید در صف انتظار باشند که این موضوع نیز بعضا ۲۰ تا ۳۰ سال در شهرهای بزرگ و ۱۰ سال در شهر های کوچک به طول می‌انجامد. 

وی افزود: به دنبال این هستیم که کلا محدودیت‌ها برداشته شود و انحصار وجود نداشته باشد اما متاسفانه برخی از داروخانه داران بزرگ محدودیت‌هایی را ایجاد کرده‌اند که در شعاع چند کیلومتری منطقه ای که داروخانه تاسیس کرده‌اند کسی حق تاسیس داروخانه را ندارد و در این شرایط فارغ التحصیلان جدید باید سال های زیاد منتظر دریافت مجوز تاسیس داروخانه بمانند.

وی با تاکید بر لزوم کاهش ظرفیت پذیرش دانشجوی داروسازی اظهار کرد: البته در حال حاضر نیز تصمیماتی در وزارت بهداشت اتخاذ شده است که دانشکده داروسازی جدید تاسیس نشود و ظرفیت‌های پذیرش نیز ثابت باقی بمانند.

دبیر صنفی سمینار دانشجویان داروسازی کشور گفت: ما خواهان برداشته شدن بی قید و شرط حریم‌ها و محدودیت‌ها نیستیم چرا که اصولا این کار منطقی نیست و در این راستا پیشنهادهایی نیز داشته ایم که به همراه  ۲۳۰۰ امضای دستی که توسط دانشجویان و فارغ التحصیلان داروسازی انجام شده به وزارت بهداشت ارائه کرده ایم.

همچنین احسان کوشکی دبیر سمینار دانشجویان داروسازی کشور  در این رابطه اظهار کرد:  هیچ چشم انداز روشنی در حال حاضر در بین دانشجویان داروسازی وجود ندارد چرا که تعداد داروخانه‌هایی که ممکن است نسبت به تعداد دانشجویان در حال تحصیل تاسیس شوند جوابگوی نیازهای اشتغال دانشجویان نیست. 

وی ادامه داد: ضروری است که محدودیت های جمعیتی که برای دارو خانه ها اعمال می شود باید برداشته شود و دانشجوها بتوانند بعد از فارغ التحصیلی از مدرک خود استفاده کرده و داروخانه تاسیس کنند اما با مخالفت داروخانه داران بزرگ که این مساله را با منافع خود در تضاد می بینند خارج شدن دارو خانه ها از انحصار به امری دست نیافتنی تبدیل شده است.

کوشکی با بیان اینکه راهکار دیگر برای اشتغال دانشجویان و فارغ التحصیلان داروسازی افزایش جذب در بیمارستان‌ها و همچنین علم گرایی است گفت: این کارها با افزایش تخت های بیمارستانی و مناسب سازی حق تعرفه امکان پذیر است. 

دبیر سمینار دانشجویان داروسازی کشور از لحاظ قانونی و همچنین با توجه به تجربه کشورهای اروپایی دانشجویان می‌توانند در داخل بیمارستانها و صنعت هم مشغول شوند اما در ایران این موضوع وجود ندارد و ضروری است وزارت بهداشت در این زمینه ها اقدامات لازم را انجام دهد. 

وی تاکید کرد: بر اساس استانداردهای جهانی در بیمارستانها باید به ازای هر ۳۰ تخت یک دارو ساز وجود داشته باشد که این کار قبلا در سطح محدودی در ایران انجام شده ولی راضی کننده نبوده است و همچنین در صنعت نیز باید دارو ساز جذب شود اما الان ظرفیت صنعت داروسازی ایران در حدی نیست که بخواهد باری را از روی دوش اشتغال ایران بردارد.

مساله قابل توجه دیگر در زمینه اشتغال دارو سازان این است که تنها عرصه اشتغال فارغ التحصیلان داروسازی داروخانه ها نیستند و تحصیل کنندگان در این رشته می‌توانند بعد از اتمام تحصیل در بیمارستان ها و همچنین در کارخانه‌های داروسازی و صنعت نیز مشغول به کار شوند. اما متاسفانه ظرفیت اشتغال در این عرصه‌ها نیز برای فارغ التحصیلان داروسازی فراهم نشده و در بیمارستان‌ها نسبت تخت های بیمارستانی به نیروی داروساز نمی‌تواند پاسخگوی اشتغال خیل فارغ التحصیلان داروسازی باشد.

همچنین صنعت داروسازی نیز در سال های اخیر به میزانی رشد نداشته است که بتواند تعداد زیادی از داروسازان را زیر چتر حمایت خود به گیرد و از تخصص آن ها استفاده کند.

پزشکیان دانشجوی داروسازی مشهد در این رابطه  می گوید: معمولا همه بر این عقیده هستند که فرصت شغلی برای داروسازان و دانشجویان داروسازی زیاد است اما واقعیت این است که با شیبی که جذب دانشجو و افزایش ظرفیت دانشجو در رشته های علوم پزشکی دندانپزشکی، پزشکی و داروسازی داشته، فرصت های شغلی در حال محدود شدن است و برخی فرصتها نیز که به صورت پیش فرض وجود دارند پاسخگوی حجم زیادی دانشجویان پذیرش شده در دانشگاه ها نیستند.‌

وی می افزاید: از سوی دیگر مسئولین وزارت بهداشت معتقد هستند کشور نیاز بیشتری به نیروی خدمات درمانی از جمله داروسازان دارد اما اینها استانداردهایی که تعریف کرده اند در رابطه با تعداد داروسازانی که به ازای هر ۱۰۰ هزار نفر جمعیت باید مشغول به کار شوند متناسب با آن  فرصت های شغلی در نظر گرفته نشده و چالش شغلی دارو سازان از این منظر ایجاد می شود. 

این دانشجوی داروسازی اظهار می کند: در حال حاضر اگر ظرفیت شغلی داروسازان را در نظر بگیریم  تاسیس داروخانه اشتغال در صنعت و اشتغال در بیمارستان‌ها است ولی طبق تعریفی که در حال حاضر از تاسیس دارو خانه ومحدودیت و انحصاری که برای دارو خانه وجود دارد تقریبا می‌توان گفت دیگر جایی برای تاسیس داروخانه نیست.

وی می افزاید: از سوی دیگر صنعت دارو سازی نیز در حال حاضر ظرفیت جذب دارو ساز را ندارد و به خصوص در شرایط فعلی بعید است که در چند سال آینده صنعت دارو سازی بتواند بیش از ۱۰۰۰ دارو ساز را به کار بگیرد.

پزشکیان تاکید می کند: در بیمارستان ها نیز طبق گفته معاون توسعه وزیر بهداشت هدف این است که تا چندین سال آینده به ۱۲۰ هزار تخت بیمارستانی برسیم و اگر با استاندارد جهانی به ازای هر ۳۰ تخت یک دارو ساز نیز استخدام شود می شود با این تعداد تخت بیمارستانی ۴۰۰۰ دارو ساز جذب می شوند؛ به عبارت دیگر اگر تمام امکانات بالقوه بیمارستان‌ها نیز بالفعل شود بازهم پاسخگوی تمام نیازها نیست چراکه هم اکنون بیش از ۷ تا ۸ هزار دانشجوی داروسازی داریم.

تعدادی از دانشجویان داروسازی و فعالین انجمن صنفی دانشجویان داروسازی در روزهای اخیر نامه های را با جمع آوری ۲۳۰۰ امضای دستی به وزیر بهداشت نوشته اند و ضمن ارائه راهکارهایی برای حل این معضل داروسازی کشور درخواست کرده اند در این راه مساعدت های لازم صورت گیرد.

احمدی دانشجوی داروسازی دانشگاه علوم پزشکی کرمانشاه  بااشاره به اینکه رشته داروسازی از جله رشته های پرهزینه ای است که از نظر علمی نیز ورود به آن بسیار دشوار است می گوید: دانشجویان این رشته در سال های اول به امید اینکه یک رشته مهمی را انتخاب کرده اند وارد این رشته می‌شوند و در سال‌های آخر متوجه می‌شوند که این رشته جایگاه شغلی ندارد و هیچ تضمینی برای اشتغال در آن ها وجود ندارد. 

وی با بیان اینکه در داروسازی چیزی به اسم رقابت وجود ندارد و اشتغال داروسازان بسیار محدود شده است ادامه می دهد: در حال حاضر در کشور ۱۱ هزار داروخانه فعال هستند و با توجه به آیین نامه‌ای که وزارت بهداشت تدوین کرده و بر اساس قانون مصوب مجلس این آیین نامه تعیین می کند که بر اساس یک حد نصاب جمعیت، چه تعداد داروخانه باید داشته باشیم و بر این اساس در حال حاضر تقریبا همه مناطق شهری و مراکز شهرستان ها برای تاسیس دارو خانه اشباع شده‌اند. 

احمدی ادامه می دهد: در حال حاضر تنها جاهایی برای تاسیس دارو خانه ظرفیت وجود دارد که یا روستا هستند و یا روستاهایی هستند که در چند سال گذشته تبدیل به شهر شده‌اند یعنی عملا پزشکی در آنجا وجود ندارد که داروخانه ای وجود داشته باشد و با توجه به این موضوعات ما چندین سال است درخواست داده ایم به وزارت بهداشت که این آیین نامه را اصلاح کنند و سقف های جمعیتی را تعدیل شود که جا باز شود برای اشتغال دارو سازان که این موضوع مخالفانی دارد و داروخانه داران فعلی و انجمن دارو سازان به شدت با این موضوع مخالفان هستند.

وی با بیان اینکه قیمت پروانه تاسیس دارو خانه در حال حاضر در شهر تهران در حاشیه ای ترین مناطق ۵۰۰ تا ۶۰۰ میلیون تومان است و در مناطق مرکزی  و قسمت های شمال شهر حتی به ۵ میلیارد تومان نیز می رسد گفت: متاسفانه داروخانه داران فعلی نمی‌خواهند دارو خانه های جدید اضافه شوند و این مساله را با منافع خود در تضاد می‌بینند و به همین دلیل اهرم فشاری برای برداشته نشدن انحصار در تاسیس داروخانه هستند.

وی با تاکید بر اینکه داروخانه داران فعلی با لابی قوی حتی جلوی تصمیم وزارت بهداشت مبنی بر تعدیل ۳۰ درصدی را گرفتند، می‌گوید: داروخانه داران فعلی اجازه ندادند در معاونت‌های غذا و داروی استان ها و در انجمن داروسازان حتی دستور اکید وزیر بهداشت اتفاق در این خصوص اجرایی شود.

وی تصریح می کند: در حال حاضر جدای از بحث های حقوقی باید بگوییم در شرایطی که بیش از ۸ هزار دانشجوی  در حال تحصیل  در کشور داریم و این آمار در هر سال نیز اضافه می‌شود و سالی بیش از ۱۰۰۰ نفر فارغ التحصیل می‌شوند مسائل زیادی در راه اشتغال دارو سازان وجود دراد.

 این دانشجوی داروسازی می افزاید: در تمام دنیا بخش اصلی اشتغال داروسازان در داروخانه های شهری است و حتی در کشور های پیشرفته نیز این آمار بین ۷۰ تا ۸۰ درصد است و در بین کشورهای همسایه ایران اشتغال داروسازان در داروخانه ها بالای ۸۰ درصد است به طور مثلا ترکیه ۹۰ درصد است در حالیکه ترکیه کارخانه های دارو سازی قوی نیز دارد.

وی می دهد: متاسفانه نه تنها دارو سازان در ایران در تاسیس داروخانه دچار محدودیت هستند بلکه در زمینه صنعت نیز به دلیل رکود صنعت داروسازی امکان اشتغال در کارخانه ها را ندارند و حتی این کارخانه ها تعدیل نیرو هم دارند و در بیمارستان ها نیز این ظرفیت ها موجود نیست. 

رابط صنفی دانشکده داروسازی کرمانشاه در ادامه خاطرنشان کرد: در حال حاضر تعداد داروخانه های کشور به نسبت میانگین جهانی بسیار پایین است و ما نصف تعداد میانگین جهانی داروخانه داریم که این موضوع بارها مورد تاکید وزیر بهداشت و رییس سازمان غذا و دارو قرار گرفته است. 

وی ادامه می دهد: ما به نسبت جمعیت کشور بین ۲۳ تا ۲۴ هزار داروخانه داشته باشیم در حالیکه ۱۱ هزار داروخانه داریم و از سوی دیگر ظرفیت پذیرش دانشجوهای دارو سازی از سال ۸۵  تا ۹۰،  با این استدلال که در داروخانه ها نیاز مبرمی به دارو ساز وجود داشت در سه مرحله سه برابر شده است ولی الان فارغ التحصیلان به دلیل اینکه دارو خانه ای اضافه نشد بلاتکلیف هستند.

 انحصار در تاسیس داروخانه و مسیر مشقت بار دریافت امتیاز تاسیس داروخانه، نبود شرایط ظرفیت اشتغال در بیمارستان‌ها و کارخانه‌ها داروسازی موجب شده بعضا یاس و ناامیدی بر دانشجویان و فارغ التحصیلان دارو سازی مستولی شود و معضل بیکاری را در این قشر از تحصیل کردگان کشور ایجاد کند و آن ها را به سوی مشاغل غیر متناسب با رشته تحصیلی و یا مهاجرت از کشور سوق دهد. در حالیکه داروسازی از جمله رشته‌های پرهزینه دانشگاهی است و با افزایش ظرفیت های این رشته در سالهای اخیر هزینه‌های هنگفتی برای آموزش دانشجویان ورودی این رشته صرف شده است. همچنین اکثر ورودی های این رشته را نخبگان و استعدادهای برتر کشوری را تشکیل می دهند و با این همه در حاضر باید شاهد نگرانی از بیکاری این افراد و تمایل به خروج این سرمایه ها از کشور باشیم که پیشگیری این امر تدبیر مسئولان را می‌طلبد.