قدیمی‌ترین بنای خشت‌ساز بشر را بهتر بشناسیم

به گزارش ایران اکونومیست؛ پس از انقلاب سرنوشت این تپه تاریخی به دست معارضی افتاد که نه تنها کاوش‌های باستان‌شناسی در این محوطه تاریخی را متوقف کرد بلکه با کشت و زرع و کاشت درختان باعث آسیب به بخش‌هایی از این یادگار ایران کهن شد.

در طول سال‌های سال مدیران میراث فرهنگی البرز با گلایه از وجود این معارض، خواستار آزادسازی این تپه تاریخی بودند که تلاش‌های آنها کمتر نتیجه‌بخش بود، تا این که تابستان سال ۱۳۹۵ اعتراض مسئولان میراث فرهنگی، پیگیری اصحاب رسانه و تلاش‌های حامیان میراث فرهنگی کشور نتیجه داد و بخشی از این تپه تاریخی آزاد شد و به مالک اصلی خود برگشت.

تپه ازبکی می‌تواند به عنوان نماد البرز معرفی شود

مدیرکل میراث فرهنگی البرز اظهار کرد: علی‌رغم این که بیش از پنج سال از استانی شدن البرز می‌گذرد ولی هنوز یک نماد مشخص و مطرحی که بتواند این استان را به خوبی معرفی کند انتخاب نشده است.

«عبدالناصر میرچی» ادامه داد: تپه ازبکی به‌عنوان یکی از کهن‌ترین آثار تاریخی البرز که قدیمی‌ترین خشت دست‌ساز بشر را در خود جا داده است می‌تواند به عنوان نماد البرز معرفی شود.

وی خاطرنشان کرد: واقعیت این است در همه کشور مکان‌های تاریخی با ویژگی‌های تپه ازبکی بسیار کم هستند، بنابراین باید قرار گرفتن این تپه تاریخی دردل ایران کوچک را فرصتی مغتنم تلقی کنیم.

زمینه‌های ثبت جهانی تپه ازبکی وجود دارد

این مسئول در ادامه این گفت‌وگو به تلاش برای ثبت جهانی تپه ازبکی اشاره کرد و گفت: تپه ازبکی در دوران پیش از انقلاب ثبت ملی شده است. به نظر می‌رسد با توجه به اهمیت، وسعت و نقش این تپه در انعکاس تاریخ، فرهنگ و هنر این سرزمین باید اقدامات لازم جهت ثبت جهانی این اثر نیز انجام شود.

میرچی ادامه داد: این محوطه تاریخی هم بخشی از میراث‌فرهنگی ملموس و هم گوشه‌ای میراث‌فرهنگی ناملموس این مرز و بوم را در خود جای داده است بنابراین ثبت جهانی آن خواسته‌ای به حق به نظر می‌رسد. هم‌اکنون پرونده مستقلی برای ثبت جهانی تپه ازبکی در سازمان میراث فرهنگی تشکیل شده است.

وی یادآور شد: پرونده ثبت جهانی تپه ازبکی نه تنها توسط مسئولان میراث فرهنگی البرز بلکه از طریق مسئولان رده بالای سازمان میراث فرهنگی پیگیری می‌شود تا نتیجه مطلوب ازآن حاصل شود.

مدیرکل میراث فرهنگی البرز افزود: خوشبختانه این اثر تاریخی بسیاری از ویژگی‌های لازم برای این که به ثبت جهانی برسد را دارد.

میرچی تصریح کرد: پیش فاکتورهایی مثل پیشینه تاریخی، دست نخورده بودن، داشتن لایه‌های مختلف تاریخی و... تنها بخشی از پیش فاکتورهای لازم برای ثبت جهانی یک اثر تاریخی است.

وی گفت: اگر با ثبت جهانی این تپه تاریخی موافقت شد، بیستمین اثر تاریخی ایران در فهرست آثار تاریخی یونسکو به ثبت می‌رسد.

نگهداری نمادین یک خشت تپه ازبکی در سازمان ملل

مدیرکل میراث فرهنگی استان البرز در بازدیدی که هیئت رئیسه کنوانسیون گردشگری جهان از تپه تاریخی ازبکی دارند، معتقد است: ایران کوچک علی‌رغم مساحت کم‌اش نسبت به دیگر استان‌ها دارای جاذبه‌های تاریخی فاخر فراوان همچون تپه ازبکی است که بدان می‌بالیم.

میرچی ادامه داد: تپه ازبکی محوطه‌ای است که دارای یک تاریخ 7000 ساله است و نخستین خشت دست‌ساز بشر در این محوطه ایجاد شده است که این خشت آغاز معماری در جهان است.

وی خاطر نشان کرد: در زمانی که بحث گفت‌وگوی تمدن‌ها مطرح شد یک خشت از این محوطه تاریخی به‌عنوان نماد به رئیس سازمان ملل اهدا شد که هم‌اکنون در سازمان ملل نگهداری می‌شود.

این مسئول تصریح کرد: محوطه بسیار گسترده ازبکی در بر دارنده ۱۰ تپه باستانی با ارزش می‌باشد که کاوش‌گران و باستان‌شناسان در سالیان اخیر ۶ تپه آن را بررسی کرده‌اند. به علاوه آثار باستانی دیگری نیز در سایر نقاط استان به دست آمده، که نشان‌دهنده آن است که این منطقه از زمان قدیم مسکونی بوده است.

تپه ازبکی قابلیت تبدیل شدن به قطب گردشگری کشور را دارد

رئیس اداره میراث‌فرهنگی اشتهارد و نظرآباد اظهار کرد: تپه ازبکی با پیشینه چند هزار ساله خود می‌تواند به یکی از قطب‌های مهم گردشگری کشور تبدیل شود.

«ولی‌الله دهقانی سانیج» به دیگر جاذبه‌های گردشگری شهرستان‌های نظرآباد و اشتهارد نیز اشاره کرد و افزود: کویرگردی در اشتهارد، روستاگردی، و وجود تنها فرودگاه خصوصی در نظرآباد تنها بخشی از جاذبه‌های گردشگری این دو شهرستان هستند.

9000  سال زندگی مستمر در محوطه تپه ازبکی

«سهیلا مقصودی»، راهنمای ‌گردشگری اداره‌کل میراث فرهنگی البرز اظهار کرد: باستان‌شناسان مطرح جهان از تپه ازبکی به عنوان یکی از بزرگ‌ترین مراکز بشرشناسی دنیا یاد می‌کنند.

وی با اشاره به قدمت این تپه تاریخی توضیح داد: قدمت تپه ازبکی حتی از تپه‌های 7500 ساله سیلک هم بیشتر است و به 9000 سال پیش بازمی‌گردد.

مقصودی ادامه داد: تپه ازبکی یکی از معدود تپه‌های تاریخی جهان است‌که آثار و بقایای 9000 سال زندگی مستمر را در خود جا داده است.

وی تصریح کرد: طبق شواهد و مدارک به دست آمده به دلیل موقعیت مناسب جغرافیایی و آب وهوایی منطقه، تا 1500 سال پیش افرادی در این تپه سکونت داشتند.

این راهنمای گردشگری میراث فرهنگی یادآور شد: به نظر می‌رسد از زمان یکجانشین شدن بشر تپه ازبکی پذیرای گروه‌های انسانی بوده، چراکه در فضای این تپه تاریخی آثاری از اولین ابراز ساخته دست بشر تا ابرازی‌که در 1500 سال پیش مورد استفاده مردم قرار می‌گرفت، یافت شده است.

وی اضافه کرد: بدون شک با کاوش همه محوطه تپه ازبکی‌ گره‌های بزرگی از زندگی بشر باز می‌شود و به ابهامات باستان‌شناسان درباره تاریخ رفع می‌شود.

مقصودی با اشاره به این‌که اطلاعات دقیقی از تپه ازبکی در اختیار مردم قرار ندارد، یادآور شد: به دلیل این‌که امکان بازدید عمومی از این تپه وجود نداشته و میراث فرهنگی هم اطلاع‌رسانی مناسبی در خصوص این اثر تاریخی نداشته است، بسیاری از مردم از وجود تپه ازبکی در البرز با خبر نیستند.

انتشار کتاب تپه ‌ابکی

وی یادآور شد: به تازگی‌کتابی با عنوان «تپه ازبکی» منتشر شده که مطالعه آن تا حدودی می‌تواند به افزایش آگاهی مردم درباره این اثر تاریخی کمک کند.

تپه ازبکی هویت فرهنگی البرزنشینان است

راهنمای ‌گردشگری اداره‌کل میراث فرهنگی البرز گفت: امید است با مرمت و بازسازی قلعه‌های این تپه، درآینده نزدیک شاهد بازدید گردشگران خارجی و داخلی از این اثر تاریخی باشیم.

مقصودی افزود: تپه ازبکی هویت فرهنگی البرزنشینان است و می‌تواند به عنوان نماد این استان معرفی شود تا به این ترتیب بخشی از ذهنیت عموم مبنی بر اینکه البرز استانی بی هویت است اصلاح شود.

عرصه واقعی تپه ازبکی بیش از 100 هکتار است

«مهناز طاهری»، معاون میراث فرهنگی البرز نیز با بیان این‌که تنها 12 هکتار از این مجموعه توسط مالک به میراث فرهنگی هبه شده، گفت: سال گذشته 12 هکتار از این مجموعه توسط مالک به میراث فرهنگی هبه شد ولی وسعت این تپه تاریخی بسیار بیشتر از این بوده و تملک آن ‌کار ساده‌ای نیست.

وی ادامه داد: 12هکتاری‌که هبه شده سال 52 به عنوان هسته مرکزی این تپه تاریخی به ثبت رسیده ولی به نظر می‌رسد وسعت کلی این مجموعه تاریخی بیش از 100 هکتار باشد.

طاهری اضافه کرد: این تپه از شش بخش یان تپه،گوموش تپه، دوشان تپه، جیران تپه، مارال تپه و دژ مادی تشکیل شده ‌که بخش‌گوموش تپه آن زیر ویلای مالک و یان تپه نیز خارج از ملک وی قرار گرفته است.

این مسئول اظهار کرد: مالک طی چند سال‌گذشته در بخشی از عرصه تپه ازبکی درخت‌کاری ‌بود که پس آزادسازی بخشی از این تپه تاریخی آنها را جابه‌جا کرد.

امکان بازدید گردشگران از تپه ازبکی در ایام نوروز فراهم شد

«احمد ترکاشوند»، معاون گردشگری میراث فرهنگی استان البرز اظهار کرد: تپه ازبکی پس از سال‌ها تلاش مسئولین میراث فرهنگی تابستان امسال از انحصار مالک خصوصی آزاد و به میراث فرهنگی واگذار شد.

وی اظهار کرد: تا قبل از این، مالک خصوصی نه اجازه کاوش در این محوطه باستانی را می‌داد و نه گردشگران می‌توانستند از این یادگار تاریخی بازدید کنند.

این مسئول یادآور شد: هم‌اکنون معاونت حقوقی سازمان میراث فرهنگی به‌دنبال ثبت سند این اثر ملی است تا بتواند برنامه‌ریزی‌های لازم برای به فعلیت رساندن پتانسیل‌های موجود دراین محوطه تاریخی را انجام دهد

هم‌اکنون همزمان با ایام نوروز این محوطه باستانی همه روزه از ساعت 9 الی 17 بر روی گردشگران باز است.

انتهای پیام