ساختار و محتوای تکراری برنامه های سال تحویل و فرصتی که از دست رفت

به گزارش ایران اکونومیست؛ تدارک ویژه برنامه لحظه سال تحویل از سال ها قبل در تلویزیون شکل گرفت و پخش شد؛ شاید مهم ترین فردی که در این لحظات مهمان خانه های ایرانیان از طریق آنتن شبکه یک سیما با اجرای هرمز شجاعی مهر شد، محمدرضا شجریان استاد آواز ایران در سال 1372 باشد.
از آن سال ها هم ساخت برنامه های متفاوت رونق گرفته، هم تعداد شبکه ها اضافه و هم صداوسیما با رقبای قدرتمندی در داخل و خارج روبرو شد که عصر کثرت رسانه ها را به جدیت رقم زده اند.
برنامه های تحویل سال در سال های اخیر دیگر برنامه هایی یک یا دو ساعتی نیستند و معمولا 12 ساعت برنامه را شامل می شوند که بخش هایی از جمله آیتم های مختلف تولیدشده، حضور مهمانان هنرمند در استودیو، گزارش های مختلف و گفت وگوی مجری با مخاطبان را در بر می گیرد.
اما نکته ای که دست کم در سال های اخیر در این ویژه برنامه های به خوبی به چشم می خورد؛ ساختار تکراری، حضور تعداد مشخصی از هنرمندان بازیگر و خواننده، گفت وگوهای کشدار و ضرب آهنگ کند این برنامه ها در شبکه های مختلف است.

***برنامه سازان تلویزیون چه می گویند؟
داریوش ربیعی کارگردان هنری و تلویزیونی که دستی هم در ساخت برنامه های تحویل سال دارد معتقد است: در سال های اخیر6 شبکه برنامه تحویل سال پخش می کنند که هیچ کدام با بقیه فرقی ندارد.
وی با تاکید بر رویکرد و ماموریت شبکه ها ادامه می دهد: ویژه برنامه های شب عید همه شبکه ها فقط بر اساس مهمان ها و میزان محبوبیت آنها سنجیده می شود، به همین دلیل مسابقه ای بین تهیه کنندگان برای آوردن مجری محبوب تر و مهمان های مشهورتر شکل می گیرد.
علی اکبر کریمی نیز که سال گذشته ویژه برنامه سال تحویل شبکه یک را تهیه کرده بود می گوید: یکی از معضلات این است که رقابت بسیار بدی بین تهیه کننده های تلویزیونی برای جذب مهمان ها وجود دارد.
کریمی توضیح داد: برای نمونه یک تهیه کننده با بازیگری برای حضور در برنامه شب عید یک ماه قبل قرارداد می بندد و 10 روز قبل از عید هم باید هزینه را پرداخت کند، اما تهیه کننده، مجری یا هر کسی که دستی در ویژه برنامه شب عید شبکه دیگر دارد با همان بازیگر تنها با پرداخت قرارداد بیشتر به توافق می رسد و اجازه نمی دهد در برنامه قبلی حاضر شود؛ یا در این شرایط بازیگر یا خواننده می پذیرد که در هر دو برنامه باشد که این حضور تکراری در شبکه ها باز هم برای مخاطب خسته کننده می شود.
تهیه کننده برنامه «یک یک» گفت: ویژه برنامه عید معمولا هشت تا 10 ساعت آنتن زنده دارد و در همه این زمان برنامه در اوج نیست، بنابراین نوع برنامه سازی و انتخاب و حضور مهمان ها در برنامه باید طوری باشد که مخاطب را در همه این ساعات جذب کند.
حسین فردرو کارگردان تلویزیونی نیز در این مورد می گوید: بهتر است یک ویژه برنامه تحویل سال عالی و جذاب تولید و از همه شبکه ها پخش شود. در این صورت حتی می توان تقسیم بندی کرد؛ مثلا از یک برنامه 6 ساعته هر کانال مسوولیت یک بخش را عهده دار شود به عبارتی همه برنامه سازان را سر یک سفره جمع کنند.

***شبکه های سیما امسال چه در آنتن داشتند؟
با آنکه پیش از این معاونت سیما در نشستی با خبرنگاران اعلام کرده بود تنها 5 شبکه یک، دو، سه، افق و قرآن ویژه برنامه سال تحویل خواهند داشت تا از هم پوشانی ها کاسته و بر تعداد مخاطبان افزوده شود در ادامه شبکه های چهار و پنج نیز به جمع دارندگان ویژه برنامه سال تحویل افزوده شدند.
شبکه یک سیما با وجود اینکه عنوان شبکه ملی ایران را به دلیل پوشش فراگیر و پخش همیشگی سخنان مقام معظم رهبری و ریاست محترم جمهوری دارد؛ امسال برای برنامه تحویل سال در بی برنامگی کامل به سر می برد.
با آنکه از مدت ها قبل در مورد اجرای برنامه تحویل سال در این شبکه گمانه زنی هایی مطرح بود و ابتدا نام محمد سلوکی و سپس امیرحسین مدرس مطرح شد روز سال تحویل دو مجری شبکه دو و شبکه آموزش یعنی مژده لواسانی و نیما کرمی برنامه را اجرا کردند و عجیب تر آنکه عموهای فیتیله ای نیز به عنوان یکی از شاخص های شبکه دو در این برنامه به عنوان مهمان حاضر شدند.
ضمن اینکه عوامل فیلم «ماجرای نیمروز» یکی دیگر از مهمانان این شبکه پیش از سال تحویل بودند؛ فیلم تحسین شده ای که اولا اکران آن تازه آغاز شده و هر چند اسامی عوامل برای مخاطبان و سینماروها آشنا است برای مخاطب عام اینگونه نیست. هر چند اعطای تندیس بهترین سریال، بهترین بازیگر زن و بهترین بازیگر مرد سال 95 در این برنامه به برگزیده ها در مجموع تا حدی توانست به هیجان آن بیافزاید.
شبکه دو سیما نیز در اقدامی نسبتا نوآورانه ویژه برنامه سال تحویل را به عوامل محله گل و بلبل سپرده بود هر چند رنگی از محافظه کاری آنجا به چشم می خورد که پژمان بازغی در کنار داریوش فرضیایی برنامه را اجرا کرد و هر از گاهی مخاطبان باید در استودیو و کنار مهمانان با برنامه همراه می شدند؛ شاید بهتر بود این شبکه همانطور که ماموریت اصلی آن است یعنی پرداختن به برنامه های کودک و نوجوان دست از محافظه کاری برمی داشت و سال تحویل را به کلی با رنگ و بویی کودکانه تحویل می کرد.
شبکه سه سیما نیز که از 14 اسفند به مدت یک هفته برنامه «سه ستاره» را آغاز کرده بود؛ در سال تحویل برندگان این برنامه را در شاخه های مختلف در استودیو میزبانی کرد و اجرای آن نیز با احسان علیخانی بود. هر چند علیخانی به یکی از مجری های شبکه سه تبدیل شده ولی اجرای یک هفته برنامه سه ستاره و جنجال هایی که این برنامه به دلیل رقابت نامزدها در پی داشت همچنین حذف بخش نمایشی یعنی بهترین سریال، بهترین بازیگر مرد و بهترین بازیگر زن از آن باعث شد این برنامه در سال جاری از درخشندگی کمتری برخوردار باشد و در نهایت هم ساختار تکراری دامن سه ستاره را نیز گرفت. حضور مهران مدیری که چهره ای مطرح در تلویزیون ایران است و رامبد جوان همچنین اعطای تندیس های بهترین مجری و بهترین برنامه سرگرمی توانست تا حدی جذابیت سه ستاره را افزایش دهد.
اما شبکه چهار در برنامه ای حدود چهار ساعت با حضور محمد صالح علا و پخش قسمت های تولیدی از کارشناسان بخش های مختلف این برنامه توانست مخاطب خاص را به خود جلب کند اما باید در نظر داشت مخاطب این شبکه به ویژه با توجه به شیوه خاص اجرای صالح علا تا حد زیادی محدود است.
شبکه پنج اجرای سال تحویل را به دو راحله امینیان و ژیلا امیرشاهی دو مجری برنامه به خانه برمی گردیم سپرده بود، شبکه قرآن وحید مرتضوی و شبکه افق ترجیح داد برنامه سال تحویل را از منطقه محروم ایرانشهر برای مخاطبان روی آنتن بفرستد.
در مجموع باید گفت از آنجایی که امسال نوروز با ایام ولادت حضرت فاطمه زهرا (س) همزمان شده بود، ریتم برنامه به اندازه کافی شاد نبود و غیر از تک مضراب هایی برنامه ها همچنان در ساختار و فرم تکرار سال های قبل بودند؛ وجه غالب آیتم های برنامه را گفت وگوهای کند تشکیل می داد که خیلی مناسب لحظات سال تحویل نیست و نمی تواند شادی عمومی را به جامعه تسری دهد. ضمن اینکه بیشتر مهمانان برنامه ها از اتفاقات ناگوار سال 95، درگذشت اعضای هنری جامعه و دلخوری ها و شکست ها سخن می گفتند که بازهم به غم انگیز شدن فضا دامن می زد.