این در حالی است که بیژن زنگنه وزیر نفت پیشتر و قبل از اجرای برجام بارها تاکید کرده بود که بدهی‌های چند میلیارد دلاری نفتی ایران از بدهکاران دانه درشتی همچون شرکت انگلیسی شل، «اینوک» امارات متحده عربی و پالایشگاه‌های هندی، یونانی و ایتالیایی در مدت زمان کمتر از ۲۴ ساعت پرداخت می‌شود.
از سوی دیگر بانک مرکزی و وزارت نفت تاکنون آمار دقیق و رسمی از حجم مطالبات نفتی ایران از پالایشگاه‌های مختلف جهان ارائه نکرده‌اند. با این وجود، بررسی اظهارنظرهای برخی مسئولان دولتی از افزایش حجم بدهی‌های نفتی ایران به بیش از ۱۷ میلیارد دلار حکایت دارد.
در این بین به نظر می‌رسد فعلا بدهکاران دانه درشت نفتی ایران هیچ برنامه‌ای برای پرداخت بدهی‌های نفتی شرکت ملی نفت ایران ندارند و این در حالی است که با سقوط قیمت جهانی نفت، صنعت نفت کشور در سخت‌ترین شرایط مالی چند سال اخیر قرار گرفته است.
به عبارت دیگر، با سقوط آزاد طلای سیاه در حالی شرکت ملی نفت ایران برای تامین منابع طرح های اولویت دار نفت و گاز کشور بر روی بدهی‌های معوق خود حساب باز کرده و بدهی حدود ۵۰ میلیارد دلاری شرکت نفت به پیمانکاران کمر این غول نفتی کشور را خم کرده است که شرکت‌های خارجی با وجود رفع کل موانع تحریم تاکنون پولی به حساب شرکت ملی نفت ایران واریز نکرده‌اند.
یونان بدهی‌ها را نداده مشتری نفت ایران شد
امیرحسین زمانی نیا معاون امور بین‌الملل وزیر نفت پیشتر (قبل از اجرای برجام) حجم بدهی‌های نفتی پالایشگاه‌های یونانی به ایران را ٩٠٠ میلیون یورو (معادل بیش از یک میلیارد دلار) اعلام کرده و گفته است: کارگروهی به منظور وصول این طلب نفتی تشکیل شده است و به زودی برخی از مقامات یونانی برای مذاکره بر سر پرداخت این بدهی به تهران می‌آیند.
از سوی دیگر در حالی حجم بدهی‌های نفتی یونان حدود ۹۰۰ میلیون یورو اعلام شده که اخیرا برخی از کارشناسان با ارائه پیشنهادی به وزارت نفت، خواستار صدور مجوز از سوی مجلس و دولت برای خرید سهام پالایشگاه‌های بدهکار اروپایی شده و تاکید می‌کنند: در صورت لغو تحریم‌ها، ایران با خرید پالایشگاه‌ها تقاضا برای نفت خود را تضمین می‌کند.
در همین حال، هفته گذشته زمانی نیا معاون وزیر نفت به منظور بررسی آخرین وضعیت وصول طلب شرکت ملی نفت ایران از پالایشگران یونانی به آتن سفر کرد که تاکنون گزارشی از نتایج این سفر منتشر نشده است.
این در حالی است که رویترز مدعی شده است: شرکت هلنیک پترولیوم به عنوان بزرگترین پالایشگر نفت یونان، برای خرید نفت ایران با مسئولان شرکت ملی نفت ایران به توافق دست یافته تا نخستین مشتری اروپایی نفت ایران پس از پایان تحریم‌ها باشد.
با وجود توافق جدید نفتی از پالایشگاه یونانی اما هنوز گزارشی از سوی مسئولان وزارت نفت و شرکت ملی نفت ایران درباره صول بدهی‌های معوق نفتی ارائه نشده است.
فرصت ۲۴ ساعته شل تمام شد؟
پس از یونان، شرکت انگلیسی شل در صدر لیست بدهکاران نفتی ایران با بدهی حدود ۲.۸ میلیارد دلاری قرار دارد و تابستان سال جاری با سفر فیلیپ هاموند وزیر امور خارجه انگلیس به بهانه بازگشایی سفارت این کشور غربی در تهران، دور جدید مذاکرات نفتی ایران با شل با محور نحوه وصول بدهی ۲.۸ میلیارد دلاری این شرکت نفتی در ساختمان وزارت نفت انجام شد.
از سوی دیگر بیژن زنگنه وزیر نفت درباره زمان بندی پرداخت بدهی ۲.۸ میلیارد دلاری شرکت انگلیسی شل به ایران گفته است: یک روز پس از لغو کامل تحریم‌ها، این بدهی نفتی توسط این شرکت به ایران بازمی‌گردد.
سیدمحسن قمصری مدیر امور بین‌الملل شرکت ملی نفت هم در آستانه اجرای برجام با تایید توافق انجام شده با شرکت انگلیسی شل، گفته بود: ازسرگیری فروش نفت خام ایران به این شرکت مشروط به پرداخت بدهی‌های گذشته شده است.
این مقام مسئول با تاکید بر اینکه در شرایط فعلی چگونگی پرداخت بدهی شرکت انگلیسی شل به ایران مشخص شده و از ابهام درآمده است، تصریح کرده بود: پرداخت بدهی‌های معوق توسط این شرکت انگلیسی بلافاصله پس از لغو تحریم‌ها قطعی و نهایی شده است.
بدهی ۷۰۰ میلیون دلاری ایتالیایی‌ها
پس از شل و یونان، برخی از پالایشگاه‌های ایتالیایی هم در لیست بدهکاران نفتی ایران قرار دارند و حجم بدهی‌های نفتی پالایشگاه‌های ایتالیایی حدود ۷۰۰ میلیون دلار برآورد می‌شود.
سید محسن قمصری مدیرامور بین‌الملل شرکت ملی نفت ایران هم اردیبهشت ماه سال جاری بدهی بزرگ نفتی پالایشگاه‌های ایتالیایی به ایران را تائید اما از اعلام جزئیات آن خودداری کرد.
در همین حال، رکن الدین جوادی مدیرعامل شرکت ملی نفت درباره حجم طلب‌های نفتی ایران از شرکت‌ها و پالایشگاه‌های خارجی در شرایط تحریم، اعلام کرده است: آمار دقیق طلب نفتی ایران را باید بانک مرکزی ارائه کند اما پولی که شرکت ملی نفت ایران از بابت نفت فروخته شده در خارج کشور دارد، کمتر از ۵ میلیارد دلار است.
معاون وزیر نفت با تاکید بر اینکه حدود ۶۰ درصد این طلب نفتی مربوط به شرکت‌ها و کشورهای اروپایی است، تصریح کرده است: مابقی این طلب هم مربوط به شرکت‌ها و کشورهای آسیایی است.
به گفته این مقام مسئول، این ارقام جدا از پولی است که بانک مرکزی در خارج از کشور دارد یا در کشورهایی همچون چین و هند سپرده‌گذاری کرده است.
هندی‌ها در صدر لیست بدهکاران نفتی ایران
این در حالی است که براساس اطلاعات ارائه شده توسط مسئولان بانک مرکزی و شرکت ملی نفت ایران، پس از پالایشگاه‌های نفت یونان، شرکت انگلیسی و هلندی شل، برتیش پترولیوم انگلیس، شرکت‌های پتروشیمی کره جنوبی، در کنار برخی از پالایشگاه‌های هند همچون ویدش و منگالور و پالایشگرهای چینی در صدر بزرگترین بدهکاران نفتی ایران در شرایط تحریم قرار گرفته‌اند.
از این رو به استناد گزارش «نیرمالا سیثارامان وزیر تجارت هند» در پارلمان این کشور طلب نفتی ایران از پالایشگرهای هندی به ۸.۸ میلیارد دلاری رسیده است و این در حالی است که ایران حدود ۲.۸ میلیارد دلاری از شرکت انگلیسی - هلندی شل طلب نفتی دارد.
از سوی دیگر، بیژن زنگنه وزیر نفت فروردین ماه سال جاری در جمع خبرنگاران، حجم طلب نفتی ایران از پالایشگرهای هندی را حدود ۷ میلیارد دلار اعلام کرده بود.
با این وجود هنوز توافق نهایی بین ایران و پالایشگاه های هندی برای وصول مطالبات نفتی حاصل نشده و هندی ها با استفاده از تاکتیک های رایج وقت کشی فعلا از پرداخت بدهی‌های چند میلیارد دلاری نفتی ایران شانه خالی می کنند.
BP پول گاز ایران را می‌دهد؟
در همین حال، در کنار شرکت شل، بریتیش پترولیوم انگلیس هم در جایگاه دومین بدهکار گازی ایران قرار دارد به طوری‌که با وجود ازسرگیری تولید گاز ازمیدان مشترک رهوم در دریای شمال از سال گذشته میلادی اما منابع مالی متعلق به شرکت ملی نفت ایران از محل استخراج گاز از این میدان با دستور مستقیم دولت انگلیس تا اطلاع ثانوی توسط شرکت برتیش پترولیوم در حسابی بلوکه شده است.
با این وجود تاکنون مذاکرات مستقیمی بین ایران و برتیش پترولیوم انگلیس برای وصول بدهی‌های گازی انجام نشده است و حتی نمایندگان این شرکت نفتی اروپایی برخلاف شرکت شل، به همراه وزیر امور خارجه انگلیس به تهران سفر نکردند.
ماجرای بدهی ۵.۳ میلیارد دلاری «اینوک»
به گزارش مهر، در بین بدهکاران نفتی ایران به نظر می‌رسد پرونده فروش میعانات گازی ایران به یک شرکت اماراتی هم دارای «پیچیدگی‌های خاصی» است به طوری‌که تاکنون چندین دستگاه نظارتی و بازرسی نسبت به آن واکنش نشان داده و حتی موضوع در ستاد هماهنگی مبارزه با مفاسد اقتصادی مورد بحث و بررسی قرار گرفته است.
در همین حال، مسئولان شرکت ملی نفت ایران، حجم این بدهی را در فهرست بدهی‌های خود نمی‌آورند و دلیل آن را تسویه حساب بانک مرکزی با شرکت نفت اعلام می کنند.
البته اکبر سهیلی‌پور رئیس سازمان حسابرسی اخیرا درباره جزئیات این بدهی نفتی، گفته است: بدهی ۵.۳ میلیارد دلاری نفتی شرکت اماراتی به نام «اینوک» در دفاتر دولتی به ثبت رسیده است و مدیران این شرکت می‌گویند که به دلیل تحریم‌ها نمی‌توانند بدهی ایران را پرداخت کنند.
حال باید دید آیا بدهی ۵.۳ میلیارد دلاری شرکت اینوک امارات متحده عربی با لغو رسمی تحریم‌ها وصول خواهد شد و یا پرونده پرداخت این شرکت نفتی که در رسانه‌ها، «بابک زنجانی دوم» شهرت یافته، کماکان در بلاتکلیفی بسر خواهد بود.
