دوشنبه ۱۳ اسفند ۱۴۰۳ - 2025 March 03 - ۲ رمضان ۱۴۴۶
برچسب ها
# اقتصاد
۱۳ مهر ۱۳۹۴ - ۱۵:۰۵

پشت پرده حمله طالبان به قندوز

مقام های سیاسی و نظامی افغانستان و تحلیل گران سیاسی، دلایل متعددی برای سقوط شهر قندوز مطرح می کنند. برخی مولفه های داخلی را مطرح می کنند و برخی دیگر به مولفه های خارجی دخیل در سقوط یکی از استان های شمالی افغانستان می پردازند.
کد خبر: ۸۹۰۳۶
وجود ستون پنجم در دولت، معامله استاندار قندوز با طالبان، واگذاری شهر «دندغوری» از توابع استان بغلان در جنوب قندوز با دستور یک وزیر کابینه برای تسهیل در تدارک حمله گسترده این گروه و ناتوانی دولت در تامین امنیت در اثر اختلاف ها در درون دولت وحدت ملی افغانستان، از جمله دلایل داخلی سقوط شهر قندوز ذکر شده است.
قدرت نمایی ملا «اختر محمد منصور» رهبر جدید گروه طالبان در سالروز آغاز به کار دولت جدید افغانستان، پس از مرگ ملا «محمد عمر» رهبر پیشین این گروه و پایان دادن به اختلاف های شدید درون گروهی طالبان، تمایل آمریکایی ها برای استقرار گروه های مسلح در مرز افغانستان با کشورهای آسیای میانه و نزدیک روسیه، نمایش قدرت طالبان در برابر نخستین حمله داعش به مواضع ارتش برای تصرف بخشی از خاک افغانستان و طرح ریزی این حمله در پاکستان برای امتیازگیری از افغانستان، دلایل خارجی سقوط شهر از نگاه تحلیل گران و یا برخی از مقام های افغان ارزیابی شده است.
این احتمال که هر کدام از این ارزیابی های داخلی و خارجی در حمله طالبان به شهر قندوز اثرگذار بوده است، غیرقابل تصور نیست، اما اطلاعات و داده های مورد نیاز برای تحلیل این پدیده نشان می دهد که برخی از این مولفه ها، نقشی به مراتب اثرگذارتر از مولفه های دیگر داشته است.
مقام های سیاسی و نظامی افغانستان، پس از حمله گسترده طالبان به شهر «قندوز» مرکز استانی به همین نام در شمال این کشور به صورت تلویحی و یا مستقیم، پاکستان را متهم به دست داشتن در جنگ قندوز کرده اند و می گویند سازمان اطلاعات ارتش پاکستان، رهبری این حمله را به عهده داشته است.
«مرادعلی مراد» جانشین رییس ستاد ارتش افغانستان که خود در صحنه نبرد قندوز حاضر بود، سه روز پس از ورود نیروهای کمکی ارتش به این شهر و پاک سازی آن از وجود عناصر طالبان در جمع خبرنگاران گفت: «طرح جنگ قندوز در پاکستان برنامه ریزی شده است».
«صدیق صدیقی» سخنگوی وزارت کشور افغانستان نیز روز یکشنبه این هفته در یک نشست خبری، به خبرنگاران گفت که جنگ قندوز از سازمان های اطلاعاتی کشورهای منطقه هدایت می شود. او به نام کشوری اشاره نکرد، اما در ادامه سخنان خود از پاکستان خواست تا نسبت به مسدود کردن آنچه وی «کارخانه های تروریسم سازی» خواند، در کشور خود اقدام کند.
پیش از آغاز جنگ در قندوز، «محمد اشرف غنی» رییس جمهوری افغانستان، یک روز پس از سه انفجار مهیب در کابل که در مدت کمتر از یک هفته صورت گرفت و به کشته و زخمی شدن بیش از 600 نفر از شهروندان افغان انجامید، از پاکستان به عنوان کشوری که «لانه های تربیت نیروهای انتحاری در آن قرار دارد» یاد کرد و گفت که از اسلام آباد، پیام جنگ به کابل می رسد.
او در روزهای اخیر که از طریق ویدئو با قندوز ارتباط برقرار کرده و پاک سازی این شهر از وجود عناصر طالبان را به دقت زیر نظر گرفته، مواضعی شفاف تر نسبت به همسایه جنوبی خود اتخاذ کرد و گفت که موضوع اصلی صلح در افغانستان، روشن شدن موضع پاکستان در قبال تروریزم است.
روابط میان پاکستان و افغانستان در یک ماه گذشته به شدت وخیم شده است و هر دو کشور یکدیگر را به حمایت از گروه های تروریستی متهم کرده اند.
اسلام آباد نیز افغانستان را متهم به حمایت از گروه های تروریستی در پاکستان کرده است. «سرتاج عزیز» مشاور سیاست خارجی و امنیت ملی نخست وزیر پاکستان، حدود دو هفته قبل، هنگامی که یک پایگاه نیروی هوایی پاکستان در پیشاور مورد حمله تروریستی قرار گرفت، کابل را به دست داشتن در این انفجار متهم کرد.
او گفت: مدارک و شواهدی در اختیار داریم که نشان می دهد تروریست ها با افغانستان تماس برقرار کرده اند و این نخستین بار نیست که تروریست ها با افغانستان در تماس بوده اند. طراحی حادثه حمله تروریستی پاییز سال گذشته به یکی از مدارس ارتش در پیشاور نیز در افغانستان انجام شده بود و اطلاعات و شواهد مربوط به آن در اختیار مسوولان ذی ربط آن کشور قرار گرفته است.
اینک شهر قندوز در کنترل نظامیان افغان قرار دارد، اما درگیری های پراکنده در برخی از مناطق آن ادامه دارد و طالبان با پناه گرفتن در خانه های مردم و گروگان گرفتن ساکنان برخی از خانه ها، هنوز از برخی کوچه پس کوجه های این شهر، گلوله های خود را به سوی نیروهای نظامی شلیک می کنند. رسانه های افغان به نقل از برخی مقام های محلی گزارش داده اند که برخی از ژنرال های ارتش در جنگ قندوز حضور داشته اند و اکنون در خانه های مردم گیر افتاده اند.
منابع دولتی گفته اند که در جنگ قندوز 300 نفر از افراد طالبان کشته و 80 نفر بازداشت شدند و تلفات وارد شده به این گروه به گونه ای بوده است که نظامیان افغان، جهنم را برای آنان به تصویر کشیدند.
«عبدالله عبدالله» رییس اجرایی دولت افغانستان، گفته است که در اثر درگیری های قندوز چهار هزار و 500 خانواده قندوزی به استان های بدخشان و تخار آواره شده اند و دست کم 500 خانوار دیگر به بندر «شیرخان» واقع در مرز تاجیکستان فرار کردند.
عبدالله به مسئولان اجرایی دستور داد هر چه زودتر به وضعیت حدود شش هزار آواره ناشی از جنگ قندوز رسیدگی کنند.
گروه طالبان بامداد دوشنبه هفته گذشته از چهار طرف به شهر «قندوز» حمله کرد و در مدت کمتر از 24 ساعت توانست کنترل اغلب نقاط مهم شهر را به دست گیرد. شبه نظامیان طالبان پس از ورود به قندوز دست به کشتار جمعی و غارت اموال مردم زدند.
گروه طالبان درست در سالروز تشکیل دولت وحدت ملی افغانستان و در شرایطی به شهر «قندوز» حمله کرد و آن را به تصرف خود درآورد که از زمان ظهور خود در آذرماه سال 1371 گرفتار شدیدترین اختلاف های داخلی پس از مرگ مرموز ملا «محمد عمر» رهبر پیشین این گروه و تعیین جانشین وی بود.
سازمان های اطلاعاتی افغانستان حدود یک ماه پیش، تایید کردند که دست کم دو سال از مرگ مرموزترین چهره تاریخ معاصر دنیا می گذرد. بسیاری از فرماندهان ارشد طالبان به دلیل آنکه «منصور» این خبر را از آنان مخفی نگه داشته و در مدت دو سال پیام های خود را به نام ملا عمر صادر کرده است، از وی رویگردان شده و با جانشینی وی مخالفت کردند.
هنگامی که گروه طالبان به طور رسمی در پایگاه اطلاع رسانی خود اعلام کرد ملا «اختر محمد منصور» به عنوان رهبر جدید طالبان انتخاب شده است، جمعی از فرماندهان ارشد این گروه که به گفته آگاهان از افراد مورد اعتماد ملا عمر بوده اند، حاضر به پذیرش رهبری منصور نشدند و برخی از آنان به صف آرایی در مقابل نیروهای منصور پرداختند و کار آنان به درگیری های مسلحانه کشید.
«منصور دادالله»، از جمله فرماندهانی بود که به مقابله با منصور پرداخت و وفاداران وی در استان زابل افغانستان با نیروهای منصور درگیر شدند. «طیب آغا» که گفته می شود مورد اعتماد کامل رهبر پیشین طالبان بوده و به عنوان رییس اداره سیاسی طالبان منصوب شده بود، حاضر به پذیرش منصور نشد و با انتشار اطلاعیه ای، از مسئولیت خود کنار کشید.
«ذاکر قیوم»، «حسن رحمانی» والی قندهار در زمان حکومت طالبان و ملا «عبدالرزاق»، وزیر کشور طالبان در زمان حاکمیت بر افغانستان، «محمد رسول» و ملا «جلیل» از دیگر فرماندهان و چهره های مورد اعتماد ملاعمر با جانشینی منصور مخالفت کردند.
رسانه های پاکستان و افغانستان در نخستین روزهای انتشار خبر مرگ ملاعمر به نقل از ملا «محمد یعقوب» فرزند ارشد ملاعمر و ملا «عبدالمنان» برادر رهبر پیشین طالبان نوشتند که این دو نفر با رهبری منصور به عنوان رهبر گروه طالبان مخالفت کرده اند، اما ماه گذشته طالبان به طور رسمی اعلام کرد که خانواده ملاعمر با رهبر جدید طالبان بیعت کرده است.
برخی چهره های سیاسی در افغانستان پس از انتشار این خبر گفتند که فرزند ملا عمر به دلیل مخالفت با رهبر جدید طالبان، از سوی منصور در حبس خانگی قرار گرفته است.
منابع افغان می گویند شبکه حقانی که «سراج حقانی» فرزند فرمانده این شبکه تروریستی از طرف منصور به عنوان معاون جدید رهبر گروه طالبان معرفی شده، در پاکستان به سر می برد و مدرسه «دارالعلوم حقانیه» نیز در «خیبرپشتونخواه» این کشور مستقر است و اسلام آباد اجازه داده است این گروه تروریستی در آن کشور به فعالیت بپردازد.
دارالعلوم حقانیه مهترین پایگاه طالبان در پاکستان است. گفته می شود طلاب این مدرسه با حمایت سازمان اطلاعات ارتش پاکستان در ترور «بی نظیر بوتو» نخست وزیر پیشین پاکستان هم دست داشته اند و اسلام اباد از این گروه برای اهداف خود در عرصه های داخلی و خارجی استفاده می کند.
صاحب نظران می گویند گردانند گان دارالعلوم حقانیه، ارتباط نزدیکی با سازمان اطلاعات ارتش پاکستان دارند و با شبکه حقانی یکی از شاخه های طالبان افغانستان برای سرنگونی دولت وحدت ملی افغانستان، همکاری می کنند.
مقام های پاکستان، بارها اعلام کرده اند که هیچ گونه همکاری با شبکه های تروریستی ندارند، اما مسئولان و صاحب نظران سیاسی در کابل می گویند اسلام اباد در شرایطی همکاری با گروه های تروریستی را رد می کند که فرماندهان و اعضای ارشد گروه طالبان، آزادانه در آن کشور به تشکیل گردهمایی، برای تعیین جانشین ملاعمر پرداخته اند.
با تشدید اختلاف ها در میان فرماندهان ارشد طالبان، برخی از علمای عضو یا وابسته به این گروه خواستار برپایی نشست فرماندهان طالبان، برای تعیین جانشین ملاعمر شدند. این نشست با عنوان نشست «شورای طالبان» به عنوان مرجع تصمیم گیری در باره جانشین ملاعمر با حضور اعضای شورای مرکزی «شبکه حقانی» و «شورای کویته»، از شاخه های تندروی طالبان، برگزار شد.
مقام های افغانستان می گویند این نشست در پاکستان برگزار شده است و سازمان اطلاعات ارتش این کشور می کوشد تا طالبان، دچار انشعاب و ازهم پاشیدگی نشود.
پاکستان نفوذ خود را بر گروه طالبان رد نمی کند، اما «سرتاج عزیز» مشاور امنیت ملی نواز شریف نخست وزیر پاکستان در نشست «بازسازی صلح آمیز افغانستان و همکاری منطقه ای» که همزمان با هفتادمین نشست مجمع عمومی سازمان ملل متحد در نیویورک برگزار شد، گفت که «تلاش های اسلام آباد در راضی کردن طالبان برای انجام مذاکرات صلح با دولت افغانستان، نباید اشتباه تفسیر شود».
روابط میان پاکستان و افغانستان در یک ماه گذشته وخیم شده است و هر دو کشور یکدیگر را به حمایت از گروه های تروریستی متهم کرده اند.
اشپیگل آلمان حدود 10 روز قبل، گزارشی در باره نقش سازمان اطلاعات ارتش پاکستان در افغانستان منتشر کرد و نوشت: به نظر می رسد پس از مرگ ملامحمد عمر، سازماندهی افراط گرایان، طالبان بهتر شده باشد و گمان می رود نهادهای اطلاعاتی پاکستان به طالبان افغانستان یاری رسانده اند.
«رنگین دادفر اسپنتا» مشاور پیشین شورای امنیت ملی و یکی از سیاست مداران برجسته افغانستان معتقد است که حکومت پیشین و کنونی نتوانسته به گونه ا ی درست و مستدل، مدارکی دال بر دست داشتن پاکستان در حمله های مرزی و مداخله های این کشور در افغانستان گردآوری کند و از پاکستان به صورت رسمی در شورای امنیت سازمان ملل متحد شکایت کند.
چنانچه اخبار منتشر شده از طرف مقام های افغان در روزهای گذشته صحت داشته باشد که ژنرال های پاکستانی در قندوز مشاهده شده اند، باید اذعان کرد که گروه طالبان در قد و قواره ای نیست که بتواند از پس نهادهای امنیتی و نظامی افغانستان که تجربه سازمان های اطلاعاتی و نظامی شرق و غرب را اندوخته اند، برآید.
این احتمال وجود دارد که ادعای اعضای سنا و مجلس نمایندگان افغانستان، در خصوص حمایت استاندار قندوز با طالبان و انتقال سلاح و مهمات از استان قندوز به آنان، واقعیت داشته باشد و حتی افرادی در داخل حکومت در نقش ستون پنجم، از این گروه حمایت کرده باشند، اما حمله گسترده طالبان از چهار طرف به شهر قندوز و تصرف آن در شرایطی که گفته می شود دست کم سه هزار نیروی نظامی افغان در این شهر حضور داشته و همزمان گشودن جبهه های جدیدی در شمال افغانستان، نیازمند دست هایی فراتر از یک گروه بحران زده است.
آخرین اخبار