در رويارويي با اين مشكل هم مانند بسياري از مسائل ديگر اگر اطلاعات دقيق و درستي داشته باشيم مي‌توانيم از بروز عوارض ناشي از آن پيشگيري كنيم؛ مسائل ساده‌اي مانند علل بروز بيماري، اقدامات پيشگيرانه، مصرف منظم دارو يا درمان به موقع.
دكتر لطف‌الله ساعد، فوق تخصص غدد و متابوليسم در گفت‌وگو با «جام‌جم» درباره اين بيماري توضيح مي‌دهد: غده تيروئيد يكي از غدد درون‌ريز بدن است و هورمون تيروكسين را ترشح مي‌كند كه نقش مهمي در سوخت و ساز بدن و رشد و تمايز سلول‌ها بخصوص سلول‌هاي مغز و سيستم اسكلتي ـ عضلاني دارد. به عبارت ديگر تمام سلول‌هاي بدن مستقيم يا غيرمستقيم به هورمون‌هاي تيروئيد وابسته و به آن نيازمند هستند.
به گفته وي در صورت كمبود اين هورمون ، سلول‌ها دچار اختلال عملكرد و نارسايي مي‌شوند كه اين مساله ممكن است عوارض مهمي براي فرد ايجاد كند؛ بخصوص در دوران كودكي كه عدم درمان منجر به ايجاد عوارضي غيرقابل برگشت مي‌شود.
چرا كم‌كاري تيروئيد بروز مي‌كند؟
دكتر ساعد با اشاره به اين‌كه كم‌كاري تيروئيد يكي از بيماري‌هاي شايعي است كه ميان زنان بيشتر مشاهده مي‌شود و با بالا رفتن سن نيز شيوع آن افزايش مي‌يابد، توضيح مي‌دهد: اين بيماري علل مختلفي دارد و شايع‌ترين آن بيماري به نام تيروئيديت هاشيموتو است كه نوعي بيماري خود ايمني به حساب مي‌آيد.
جراحي‌هاي تيروئيد، استفاده از يد راديواكتيو، كمبود يد براي مدتي طولاني و مصرف داروها بخصوص داروهايي كه براي درمان پركاري تيروئيد استفاده مي‌شود نيز در صورت مصرف بيش از حد مي‌تواند منجر به اين بيماري شود.
به گفته اين پزشك متخصص، كودكان نيز به علل مادرزادي شامل عدم تشكيل تيروئيد، اختلالات سنتز هورمون‌هاي تيروئيد، تيروئيدهاي نابه‌جا و عوامل مرتبط با مادر مثلا دريافت يد راديواكتيو طي بارداري ممكن است به اين بيماري مبتلا شوند.
وي درباره ساير علت‌هاي بروز بيماري مي‌افزايد: مشكلات موجود در غده هيپوفيز يا هيپوتالاموس بخصوص تومورهاي اين ناحيه و راديوتراپي‌هاي سر و گردن نيز مي‌تواند منجر به كم‌كاري تيروئيد شود. در مواردي هم به علت مقاومت بدن به هورمون‌هاي تيروئيد، اين هورمون‌ها تاثير مناسبي ندارد
.
دكتر ساعد با اشاره به التهابات تيروئيد توضيح مي‌دهد: بعد از اين‌كه يك مرحله پركاري تيروئيد پشت سر گذاشته شد و ممكن است از نظر باليني بدون علامت باشد، شايد بيمار وارد مرحله كم‌كاري تيروئيد شود. اين مرحله مي‌تواند موقت يا دائمي باشد.
نشانه‌هاي كم‌كاري تيروئيد
دكتر ساعد با اشاره به اين كه علائم كم‌كاري تيروئيد با توجه به سن افراد متفاوت است، مي‌گويد: كم‌كاري تيروئيد در نوزادان با علائم مختلفي مانند زردي طولاني‌مدت، خواب زياد كودك، برآمدگي شكم به صورت فتق‌هاي نافي، شير نخوردن به اندازه كافي، كاهش رشد نوزاد و تورم در بدن و دور چشم‌ها نمايان مي‌شود.
وي با اشاره به علائمي كه در كودكان با سنين بالاتر رخ مي‌دهد، اضافه مي‌كند: اين بيماري در اين كودكان با علائمي مانند اختلال رشد، عدم تمركز و توجه و اختلالات هوش خود را نشان مي‌دهد.
اين پزشك متخصص مي‌افزايد: در بزرگسالي ممكن است علائم جديدي بروز كند كه اين نشانه‌ها براساس عضوي كه درگير مي‌شود، تفاوت دارد؛ به عنوان مثال در پوست با خشكي، خارش و سردي نمايان مي‌شود. افزايش وزن، كاهش انرژي، عدم تحمل سرما، صورت پف‌آلود، ورم دور چشم، ريزش مو و ابرو، اختلالات قاعدگي، نازايي و سقط، درد و ضعف عضلاني بخصوص در راه رفتن و بالا رفتن از پله، خستگي زودرس، بزرگ شدن غده تيروئيد يا در بعضي موارد تخريب كامل اين غده نيز از ديگر علائم است.
به گفته وي يبوست، سوء جذب مواد غذايي و اختلالات گوارشي نيز از جمله مشكلاتي است كه بر اثر كم‌كاري تيروئيد در دستگاه گوارش بروز مي‌كند.
دارو را بموقع مصرف كنيد
درمان مناسب و بموقع نقش مهم و موثري در كاهش عوارض اين بيماري دارد. اما فراموش نكنيد مصرف داروها حتما بايد با تجويز پزشك و تحت نظر او باشد، چراكه ميزان مصرف براي افراد مختلف متفاوت است.
دكتر ساعد با بيان اين كه براي درمان كم‌كاري تيروئيد از قرص لووتيروكسين استفاده مي‌شود، مي‌گويد: بيماران حتما بايد قرص را به صورت ناشتا و حدود يك ساعت قبل از صبحانه بخورند. در صورتي كه بيمار داروهاي ديگري نيز مصرف مي‌كند، بايد حداقل دو ساعت بعد از خوردن اين قرص از آنها استفاده كند.
در واقع اين فاصله دو ساعتي ميان مصرف قرص لووتيروكسين و ساير داروها مورد مهمي است كه بايد به آن توجه داشت. مصرف مادام‌العمر يا موقت اين قرص نيز موردي است كه پزشك بايد تعيين كند.
به گفته وي، مصرف لووتيروكسين به ميزان مناسب و براساس دستور پزشك عارضه‌اي براي افراد ايجاد نمي‌كند. اما مصرف بيش از حد آن مي‌تواند باعث تپش قلب شود.
اگر بيماران و بخصوص خانم‌ها در سنين بالا، براي مدتي طولاني ميزان بيشتري از داروي تجويز شده را مصرف كنند با كاهش تراكم استخوان نيز روبه‌رو مي‌شوند.
مادران باردار دقت كنند
مصرف داروها در دوران بارداري از جمله نكات مهمي است كه همواره موجب نگراني مادران مي‌شود. دكتر ساعد در اين زمينه مي‌گويد: در صورتي كه مادر به بيماري كم‌كاري تيروئيد مبتلاست و در دوران بارداري نيز بايد از اين قرص استفاده كند، مصرف منظم دارو كاملا بي‌خطر و حتي به نفع سلامت مادر و جنين است.
به گفته وي خانم‌هايي كه قصد مادر شدن دارند، در صورتي كه در خانواده‌شان سابقه بيماري‌هاي تيروئيد وجود داشته باشد، يا خود مادر سابقه قبلي مشكلات تيروئيدي، جراحي تيروئيد، ساير بيماري‌هاي خود ايمني مثل ديابت نوع يك و هرگونه علائمي از مشكلات تيروئيدي داشته باشد حتما بايد تحت نظر پزشك آزمايش دهد تا در صورت نياز درمان‌هاي مربوط به اين موضوع صورت گيرد.
معمولا مادراني كه به كم‌كاري تيروئيد مبتلا هستند، در صورت باردار شدن نگران بيماري فرزندشان مي‌شوند و اين سوال برايشان پيش مي‌آيد كه آيا نوزادشان به اين بيماري مبتلا خواهد شد يا نه؟
دكتر ساعد با اشاره به اين كه كم‌كاري تيروئيد مادر و نوزاد دو موضوع كاملا متفاوت است، خاطرنشان مي‌كند: كم‌كاري تيروئيد مادر به علل مختلفي ايجاد مي‌شود كه با علل كم‌كاري تيروئيد در نوزادان متفاوت است و غير از مواردي كه كم‌كاري تيروئيد مادر ناشي از كمبود يد نيست، معمولا احتمال بروز بيماري براي جنيني كه مادرش به اين بيماري مبتلاست با جنيني كه مادرش مشكلي ندارد، يكسان است.
به گفته وي، در صورتي كه كم‌كاري تيروئيد از دوران جنيني وجود داشته باشد، ممكن است روي بهره هوشي كودك تاثير بگذارد و به همين دليل امروزه در مورد اين بيماري غربالگري نوزادان انجام مي‌شود
.
بنابراين به محض تشخيص بيماري نوزاد بايد درمان را شروع كرد تا عوارض ناشي از آن كودك را تهديد نكند.
جام جم
