یادمان جهان پهلوان تختی در نت های چکناواریان

چکناواریان امروز (چهارشنبه) در نشست خبری کنسرت شب آهنگسازان ایرانی «شب چکناواریان » به بیان آنچه که آن را خاطره ای تلخ عنوان کرد پرداخت و گفت: پس از اینکه سمفونی تختی تمام شد با همسر مرحوم تختی قرار گذاشتم اما او پس از مدت کوتاهی درگذشت به همین دلیل سوگ شهلا را نیز نوشتم. 

چکناواریان آهنگساز 78 ساله اهل بروجرد بیش از 75 اثر شامل سمفونی، اپرا، موسیقی مجلسی، کنسرتو برای پیانو، ویلن، گیتار، ویولن سل و پیپا، موسیقی باله، آثاری برای گروه کر، یک رکوئیم، و یک اوراتوریو و بیش از 45 موسیقی فیلم ساخته است.

وی از سال 1989 (میلادی) تا 2000 رهبری ارکستر فیلارمونیک ارمنستان را برعهده داشت و بیش تر در ارمنستان به سر می برد. به مدت 3 سال (93-1991) نیز برای اجراهای خیریه با این ارکستر در وین بود.

چکناواریان در سال 1384 یک کنسرت با همکاری شهرام ناظری و با اجرای ارکستر بزرگ کومیتاس ارمنستان اجرا کرد که در سال 1390 توسط انتشارات آوای باربد با نام کنسرت شهرام ناظری و لوریس چکناوریان منتشر شد.

کنسرت شب آهنگسازان ایرانی توسط ارکستر سمفونیک البرز ساعت 21:30 جمعه (8 مرداد) در برج میلاد برگزار می شود و قرار است که سهراب کاشف اجرای قطعاتی از چکناواریان را رهبری کند. ارسلان کامکار نیز دستیار رهبر ارکستر(کنسرت مایستر) این اجرا است .

وی در مورد اینکه آیا در شب اجرای کنسرت، رهبری قطعه ای را نیز برعهده می گیرد ، با اشاره به کاشف اظهار کرد: من در سایه ایشان کار می کنم. ممکن است به من بگویند روی صحنه بیایم تا حاضران مرا بشناسند. 

وی با حرکتی طنز آمیز رهبری ارکستر و دست تکان دادن هایش را به کار پلیس راهنمایی و رانندگی تشبیه کرد و گفت که ممکن است از او بخواهند تا در شب کنسرت 'دستی هم تکان دهد'.

چرا مدتی است چکناواریان سکوت کرده ، پرسشی بود که توسط یکی از خبرنگاران مطرح شد، وی توضیح داد: اتفاقی در زندگی من نیفتاده است. 40 سال در آمریکا استاد دانشگاه بودم. یک روز بلند شدم و به مسئولان گفتم که می خواهم استعفا بدهم. وقتی پرسیدند دلیلش چیست جواب دادم که می خواهم آزاد باشم. 

وی ادامه داد: حالا بیش از 40 سال است که آزادی را انتخاب کردم چون معتقدم که در این شرایط می توانم کار کنم. 5-6 سال پیش هم به این فکر افتادم آثاری را که فروخته ام دوباره خریداری کرده و بر روی رایانه قرار دهم . در تمام این مدت مشغول چنین کاری بودم .

چکناواریان با بیان این جمله که خودم را زندانی کردم تا آخر عمری کارم نصفه و نیمه نماند ، افزود: آخرین کارم هم مکاشفات یوهانا بود که اثری 6 ساعته است ، دیشب آن را هم منتقل کردم. در این مدت سمفونی های کورش کبیر، عاشورا و سمفونی تختی را نیز به پایان رساندم . 

خالق اپرای رستم و سهراب در پاسخ به پرسشی در مورد اختلاف هایی که بر سر استفاده از یک نوازنده در چند ارکستر وجود دارد عنوان کرد: امیدوارم سوء تفاهم هایی که درباره این موضوع وجود دارد برطرف شود. 

آهنگساز سمفونی تختی افزود: نوازنده باید آزاد باشد و خودش انتخاب کند با چه گروهی بنوازد. اینکه بگوییم وقتی نوازنده ای با یک گروه کار می کند نباید با گروه دیگری همکاری داشته باشد اشتباه است. اجرا در چند گروه باعث می شود نوازندگان هم از نظر مالی تامین شده و هم تجربه بیشتری کسب کنند. با این موضوع که اگر کسی در ارکستر سمفونیک می نوازد نباید با ارکستر ملی کار کند و برعکس مخالفم. 

چکناواریان با اشاره به اینکه تعداد نوازندگان ارکستر در ایران اندک هستند، این اعتقاد برخی که اگر کسی در ارکستر سمفونیک کار می کند نباید با ارکستر دیگری همکاری داشته باشد را به شکل طنز آمیزی این گونه توصیف کرد: ارکستر ایران مانند انسانی است که چند تار مو بیشتر ندارد و می گوید که حتما باید آنها را به یک سمت شانه کند. نمی شود این کار را کرد. سر ارکستر ایران کچل است.

سهراب کاشف رهبر کنسرت تختی نیز گفت: باعث افتخار من است که شانس اجرای این قطعات را پیدا کرده ام. قطعاتی که از کودکی آنها را شنیده ام. به همین دلیل اینکه امروز قرار است از این آثار تفسیر شخصی بدهم لحظه ای تکرار نشدنی است که البته امیدوارم باز هم تکرار شود. 

رهبر ارکستر سمفونیک البرز در مورد سابقه کار این ارکستر گفت: پیش از این یک همکاری نیمه کاره داشتیم که مربوط به اجرای آثار بهزاد عبدی بود. چند جلسه اپرای عاشورا را کار کردیم ولی روی صحنه نرفت. 

وی با اشاره به کاهش تعداد جلسات تمرین گروه عنوان کرد: در این پروژه تعداد تمرین های ما به 7 جلسه رسیده و فکر می کنم باز هم می توان آن را کاهش داد. این سرعت بالا در کم شدن تمرین نتیجه تلاش اعضای گروه است. فقط کیفیت اعضای گروه نیست که ارکستر را تضمین می کند بلکه مسائل اقتصادی هم مهم است. به همین دلیل کاهش تعداد جلسات تمرینی به کاهش هزینه های کار کمک می ‎کند. 

کاشف در مورد قطعاتی که 8 مرداد اجرا می شوند ، گفت: بخش هایی از عاشقانه ها، بخشی از سوئیت رستم و سهراب، آرارات و کورش کبیر و همچنین سوئیت پردیس و پریسا در این برنامه اجرا می شوند. 

برخی از آثاری که در این برنامه اجرا می شوند برای ارکسترهای استاندارد نوشته شده ، در حالی که تعدادی از سازها در ایران وجود ندارد.

کاشف در پاسخ به این سوال که آیا به خاطر نبود بعضی سازها قطعات را دوباره تنظیم کرده است یا خیر؟ گفت: این کارها تنظیم مجدد نشده اند و همان صورت اصلی اجرا می شوند. تنها تعداد محدودی از سازهای کوبه ای هستند که آنها را در ایران نداریم و این مقدار طوری نیست که صدای ارکستر را تحت تاثیر قرار بدهد. 

رهبر ارکستر البرز به کیفیت ارکستر در ایران اشاره کرد و گفت: به نظرم کیفیت ارکستر در ایران دست کم گرفته شده است در حالی که ما توانمندی های زیادی داریم. ما در زمینه نوازندگی مشکلی نداریم بلکه مشکل ما در زمینه آواز و رهبری ارکستر است. علتش هم این است که رشته دانشگاهی رهبری ارکستر و آواز نداریم. در حالی که رهبری ارکستر موضوع پیچیده ای است و نمی شود سلیقه ای با آن برخورد کرد. 

محمد حسین مقدس تفرشی، تهیه کننده این کنسرت نیز به فرآیند کسب مجوز اشاره کرد و گفت: ناهماهنگی میان نهادهای مربوط به موسیقی باعث ایجاد پیامدهای مختلفی می شود. ما برای اخذ مجوز این اجرا از دو هفته پیش درخواستمان را به دفتر موسیقی ارائه دادیم ولی هنوز نامه ای از اماکن دریافت نکرده ایم. ضمن اینکه موضوع استعلام در مورد اعضای گروه های موسیقی هم به این موضوع اضافه شده و باعث طولانی تر شدن کسب مجوز شده است. 

وی همچنین در مورد اینکه آیا به دلیل اشتراک بعضی از نوازندگان گروه البرز با ارکستر ملی برای استفاده از آنها به مشکل بر خورده است اظهار کرد: بله، متاسفانه در این زمینه مشکل وجود دارد. من به مسئولان بنیاد رودکی و سازمان صدا و سیما گفتم که باید باعث افتخار آنها باشد که نوازندگانشان بتوانند در گروه های دیگری هم کار کنند. آنها در این شرایط هم بیشتر تشویق می شوند و هم برایشان درآمد بیشتری دارد. 

تهیه کننده شب های آهنگسازان ایرانی، با اشاره به فرایند تحویل سازهای تالار وحدت گفت: در دوران پیروز ارجمند رییس سابق دفتر موسیقی وقتی می خواستیم سازی را قرض بگیریم خیلی سریع این کار انجام می شد ولی برای این اجرا به ما گفتند که این کار امکان پذیر نیست.اما در زمان حاضر سخت تر شده است .