کمین‌ اسارت؛ وقتی مقاومت فلسطین تصمیمات نظامی را از نو طراحی می‌کند

به گزارش ایران اکونومیست، در بحبوحه نبردهای ژوئیه ۲۰۲۵، «ابوعبیده»، سخنگوی گردان‌های القسام، شاخه نظامی جنبش مقاومت اسلامی (حماس) اعلام کرد که «اسیرگیری سربازان دشمن به یک هدف مستقیم و مشروع برای واحدهای ما در میدان تبدیل شده است.» این اعلام صرفاً یک تهدید رسانه‌ای نبود؛ بلکه نشان‌دهنده یک جهش کیفی در رفتار مقاومت بود که تصمیم گیرندگان رژیم صهیونیستی را گیج کرد.

این همان چیزی است که «آموس هرئیل»، تحلیلگر مسائل نظامی روزنامه هاآرتص، آن را «لحظه‌ای که ارتش متوجه می‌شود در حالی که ممکن است در میدان نبرد پیروز شود، ممکن است به دلیل وجود اسرا شکست بخورد»، توصیف کرد.

ابوعبیده، سخنگوی گردان‌های القسام شاخه نظامی حماس 

ملاحظات روانشناختی و ایدئولوژیک

برای رژیم صهیونیستی، از دست دادن یک سرباز چیزی بیش از یک فقدان نظامی است؛ این یک بحران داخلی با ابعاد اخلاقی، روانشناختی و اجتماعی در هم تنیده است. این امر نقض دکترین «هیچ کس را جا نگذارید» تلقی می‌شود، که از زمان تأسیس رژیم صهیونیستی وجود داشته و مظهر یک تعهد عمومی عمیق و سازش‌ناپذیر است. این امر اسارت را به یک حوزه بسیار حساس تبدیل می‌کند، زیرا پیوندی بین رژیم و سرباز برقرار شده است: «هیچ زندانی، مرده یا زنده، حتی به بهایی سنگین رها نخواهد شد.»

«یوروم شوایتزر» تحلیلگر موسسه مطالعات امنیت داخلی رژیم صهیونیستی ادعا می‌کند که رد هرگونه معامله مبادله نجات‌بخش با مفهوم مسئولیت متقابل رژیم در تضاد است و می‌افزاید که جامعه صهیونیستی باید برای نجات شخصی که مرگ یا رنج او قطعی است، ریسک کند.

انجمن زندانیان صهیونیستی و مفقودین همچنین اعلام کرد عدم آزادی زندانیان «به منزله از بین بردن نظام ارزشی ارتش اسرائیل و ارزش‌های صهیونیستی است که می‌گوید «هیچ‌کس را جا نگذارید».

مدیر اجرایی موسسه بین‌المللی مبارزه با تروریسم در دانشگاه رایشمن، می‌گوید حماس در حال اجرای یک استراتژی اثبات‌شده است. برای دهه‌ها، اسارت سربازان توسط حماس، رژیم صهیونیستی را مجبور به دادن امتیازات قابل توجهی کرده است که مهم‌ترین آنها آزادی اسرا بوده است.

یک نمونه تاریخی از این امر - همانطور که در مطالعه‌ای توسط مرکز الاهرام که سال گذشته منتشر شد، آمده است - معامله سرباز اسیر «گلعاد شلیط» است که پنج سال مذاکره برای آن طول کشید تا اینکه منجر به آزادی ۱۰۲۷ زندانی فلسطینی در ازای یک سرباز شد.

بیانیه «یوآو گالانت»، وزیر جنگ سابق رژیم صهیونیستی در جلسه کابینه در اکتبر ۲۰۲۴، این اهمیت را نشان می‌دهد که اعلام کرد: «بازگرداندن گروگان‌ها صرف نظر از هزینه آن، یک مسئولیت اخلاقی و ملی است که ما بر عهده داریم.» این نشان دهنده ابعاد روانی است که تصمیم‌گیرندگان صهیونیستی را تحت فشار قرار می‌دهد، کسانی که خود را با انتخاب‌های دشواری بین ادامه جنگ یا دادن امتیاز مواجه می‌بینند.

تصمیم تحت فشار اسیران

تهدیدهای مقاومت برای اسارت سربازان، شکاف داخلی در میان اعضای کابینه رژیم صهیونیستی ایجاد کرده است. «بنیامین نتانیاهو» نخست وزیر رژیم صهیونیستی که تحت تعقیب دیوان کیفری بین‌المللی است، در سفر اخیر خود به واشنگتن، بر تعهد دولت خود به آزادی همه اسیران تأکید کرد.

او گفت: «ما اراده و عزم راسخ برای بازگرداندن تک تک فرزندانمان را داریم». در همین حال، «ران درمر» وزیر امور استراتژیک رژیم صهیونیستی، نسبت به خطرات سیاسی و امنیتی ناشی از «مذاکره تحت فشار» هشدار داد و به درس‌ عبرت‌های معامله شلیط اشاره کرد که بعداً در درون نهاد امنیتی مورد انتقاد قرار گرفت.

طبق اطلاعات فاش شده توسط کانال کان۱۱ رژیم صهیونیستی، بین کسانی که خواستار گزینه‌های مذاکره انعطاف‌پذیر با حماس هستند و کسانی که خواستار تشدید عملیات نظامی برای جلوگیری از اسارت بیشتر هستند، اختلاف نظر آشکاری وجود دارد.

در همین زمینه، «ایال زامیر»، رئیس ستاد ارتش رژیم اشغالگر، در بازدید میدانی خود از جنوب نوار غزه تأیید کرد که «معادله تغییر کرده است. هر سربازی در معرض خطر اسارت است و این مستلزم بررسی جامع قوانین درگیری است». این نشان دهنده آگاهی رهبری اشغالگران است که اسارت دیگر یک تهدید تئوریک نیست، بلکه یک واقعیت میدانی است که نیاز به ارزیابی‌های فوری نظامی و سیاسی دارد.

پیامدهای میدانی اسارت سربازان صهیونیستی 

اظهارات ابوعبیده مستقیماً بر میدان نبرد تأثیر گذاشت. به گزارش وب‌سایت خبری واللا، فرماندهی رژیم اشغالگر در منطقه جنوب، واحدهای نیروهای ویژه را در نزدیکی مناطق حساس شرق خان یونس و بیت حانون مستقر کرد و عملیات شناسایی با استفاده از پهپادها را افزایش داد.

این وب‌سایت به نقل از یک منبع نظامی صهیونیستی گفت: «تهدید جدید، دیگر فقط موشک و مواد منفجره نیست، بلکه اسارت است. این امر مستلزم تغییر قوانین درگیری و پیچیده کردن عملیات زمینی است.»

طبق گزارش‌های منتشر شده توسط روزنامه یدیعوت آحارونوت، واحدهای پیاده نظام از ترس کمین‌های اسارت، پیشروی خود را کند کرده‌اند. یک افسر تیپ گولانی می‌گوید: «جنگ گیج‌کننده شده است، زیرا در هر گوشه‌ای می‌تواند یک تله خطرناک پنهان وجود داشته باشد.»

این تغییر در رفتار نیروها، نشان‌دهنده میزان تهدید روانی و عملیاتی ناشی از سیاست اسارت است و بار جدیدی را به برنامه‌ریزی ارتش اشغالگر اضافه می‌کند.

کندی پیشروی نظامیان صهیونیستی از ترس افتادن در تله اسارت

اسیرگیری سربازان صهیونیستی ابزاری برای مذاکره 

مقاومت می‌داند که اسارت فقط یک کارت نظامی نیست، بلکه ابزاری سیاسی و روانی با تأثیر قابل توجه است. «عبداللطیف القانوع» سخنگوی حماس تأکید کرد که «اراده مقاومت، قوانین درگیری را تغییر می‌دهد و آنچه پس از اسارت اتفاق می‌افتد، دیگر مانند قبل نیست.» تحلیلگران، در گزارشی که توسط مرکز مطالعات «الزیتونه» منتشر شده است، معتقدند که مقاومت ممکن است از مسئله اسارت برای افزایش سقف مطالبات سیاسی خود، به ویژه در مورد مسئله زندانیان فلسطینی در زندان‌های رژیم صهیونیستی سوءاستفاده کند و همین مسأله موضوع اسیران را چندبعدی و پیچیده کند. 

تحلیلی که توسط وب‌سایت «تایمز اسرائیل» منتشر شده است، خطرات احتمالی اسارت سربازان زنده در طول نبرد را برجسته می‌کند، اقدامی که بحران اسیرگیری سربازان را پیچیده‌تر و مذاکرات را حساس‌تر می‌کند. 

در این خصوص، ژنرال ذخیره «گادی آیزنکوت» گفت که اسارت یک سرباز زنده، جنگ را به یک مبارزه وجودی بین کابینه و مردم تبدیل می‌کند و تغییر در ماهیت و روند جنگ را برجسته می‌کند. 

تحلیلی از مرکز صهیونیستی «هرتزلیا»، توسعه سازوکارهای دفاعی غیرمتعارف برای محافظت از سربازان در میدان، افزایش قابلیت‌های اطلاعاتی برای جلوگیری از اسارت و توسعه استراتژی‌های سیاسی که فشار نظامی و دیپلماتیک را متعادل می‌کند، توصیه کرد. 

فشار خانواده‌های زندانیان صهیونیست

با افزایش تعداد اسرا، فشار عمومی در داخل رژیم صهیونیستی افزایش یافته است. انجمن «اسرانا» (اسیران ما) در بیانیه‌ای رسمی در ۱۰ ژوئیه ۲۰۲۵ از کابینه رژیم صهیونیستی خواست تا یک مذاکره‌کننده ویژه تعیین کند، فوراً بازگشت اسرا را پیگیری کند و نسبت به تکرار اشتباهات معامله شالیت هشدار داد. 

 رون بن-یشای، مفسر نظامی، در یدیعوت آحارونوت نوشت که «اعتماد به ارتش نه تنها به دلیل اسیرگیری، بلکه به دلیل فقدان چشم‌انداز روشن برای جلوگیری یا مقابله با این بحران، متزلزل شده است.»

 فرماندهان ارتش نیز نسبت به «شکاف اجتماعی تحت فشار» هشدار می‌دهند که می‌تواند کابینه را مجبور کند اولویت‌های خود را از جنگ به مذاکره تغییر دهد. شرایط اجتماعی و سیاسی در داخل اراضی اشغالی می‌تواند به عرصه جدیدی از درگیری تبدیل شود که مستقیماً بر روند عملیات نظامی و تصمیمات سیاسی تأثیر می‌گذارد. 

پیامدها و میانجی‌ها 

مسئله اسارت محدود به رژیم صهیونیستی نمی‌شود؛ تأثیر آن به حوزه‌های منطقه‌ای و بین‌المللی نیز گسترش یافته است. بر اساس گزارش‌های مرکز مطالعات استراتژیک و بین‌المللی در واشنگتن، تنش‌ها بین تل‌آویو و متحدانش، به ویژه ایالات متحده، با ظهور داده‌هایی که نشان می‌دهد مسئله زندانیان به عنصر کلیدی سیاست ایالات متحده در قبال خاورمیانه تبدیل شده، تشدید شده است. کشورهای عربی و منطقه‌ای، به ویژه مصر و قطر که میانجیگری می‌کنند، نیز در تلاش برای آرام کردن اوضاع و مذاکره برای آزادی زندانیان نقش داشته‌اند. 

رویترز به نقل از منابع دیپلماتیک در قاهره گزارش داد: «مسئله زندانیان اسرائیلی پیچیده شده است، اما تمرکز اصلی برای هرگونه آتش‌بس آینده است.» بر اساس داده‌های منتشر شده توسط دفتر کمیساریای عالی حقوق بشر، سازمان ملل متحد همچنین شاهد تلاش‌های دیپلماتیک مکرر برای ترغیب طرفین به اتخاذ مواضع بشردوستانه‌ای بوده است که حقوق زندانیان را تضمین می‌کند.