تحول بازار کار ایران؛ از دغدغه‌های مهارت تا فرصت‌های هوش مصنوعی

به گزارش ایران اکونومیست، این روزها همه جا صحبت از هوش مصنوعی و سرعت گسترش آن در جامعه و تصمیم گیری هاست، حرف از نقش بی بدیل آن در آینده همه انسان‌ها، تاثیر گذاری بر بازار کار و حتی حذف برخی مشاغل به سبب تغییر روش آنها.

اکنون وزارت تعاون، کار و رفاه اجتماعی در آستانه برگزاری همایش ملی کار، موضوع اشتغال، تعاون و مهارت افزایی را مورد هدف قرار داده و پیش از برگزاری آن اقدام به برگزاری نشست‌های تخصصی کرده است؛ در این راستا کمیسیون تخصصی با هدف بررسی محورهای نهمین همایش ملی کار برگزار شد.

صاحب‌نظران حاضر در این نشست با تاکید بر عبور از نگاه سنتی، بر اهمیت آموزش مهارت‌های جدید، تقویت تعاونی‌های دیجیتال و آماده‌سازی نظام اداری برای انقلاب فناوری تاکید کردند.

ایجاد فرصت به جای ترس از پدیده هوش مصنوعی

سید مالک حسینی معاون توسعه کارآفرینی و اشتغال وزارت تعاون، کار و رفاه اجتماعی در همین نشست تخصصی بر تعامل فعالانه با هوش مصنوعی و تاثیر آن بر بازار کار ایران تاکید کرد و گفت: هوش مصنوعی می‌تواند هم به‌عنوان ابزار به کار گرفته شود و هم به‌عنوان جایگزین نیروی کار سنتی عمل کند که این موضوع چالش‌های تازه‌ای را در بازار کار ایجاد خواهد کرد.

وی با اشاره به تجربه اقتصاد پلتفرمی در ایران افزود: هوش مصنوعی در صورتی‌که محیط کسب و کار و فضا برای توسعه اقتصادی کشور توانمند شود، می‌تواند به رشد و توسعه بازار کار کمک کند.

حسینی با تاکید بر اینکه باید ساختارها و ظرفیت‌های فعلی توانمند شوند، نظام دیوانسالاری در ایران را دچار چالش دانست و اعلام کرد: بدنه کارشناسی و مدیریتی دولت باید تقویت و توانمندتر شود تا بتواند پاسخگوی تحولات عمیق ناشی از ورود فناوری‌های نوین باشد.

معاون توسعه کارآفرینی و اشتغال وزارت کار اضافه کرد: در حال حاضر دوره های آموزشی برگزار می شود اما از نظر توانمندی و کارشناسی کاربردی ندارد این موضوع از آنجایی اهمیت پیدا می کند که بدنه کارشناسی و مدیریتی دولت به عنوان سیاستگذار و راهبر سیاست های بازار کار در ایران باید از توان لازم برخوردار باشد.

وی با اشاره به فراگیر شدن استفاده از هوش مصنوعی و تاثیر آن بر تحولات بازار کار گفت: ما باید بتوانیم فرهنگ، جامعه و اقتصاد را با هوش مصنوعی بسنجیم. باید ببینیم تا کجا می توانیم با هوش مصنوعی و اقتصاد دیجیتال پیش برویم.

حسینی ادامه داد: اعتقاد دارم که بر اساس داده های موجود ما ۲ مواجهه با هوش مصنوعی و نظام دیجیتالی داریم. از هوش مصنوعی به عنوان ابزار می توانیم استفاده کنیم اما اگر جای نیروی کار را بگیرد دچار چالش خواهیم شد ضمن آنکه برخی بر این اعتقادند که هر چند در آینده ممکن است هوش مصنوعی برخی مشاغل را از بین ببرد اما ظرفیت های اشتغال جدیدتری ایجاد خواهد کرد.

وی تاکید کرد: برآیند این امر مثبت خواهد بود به همین دلیل به جای نگاه تردید آمیز توام با ترس نسبت به هوش مصنوعی باید با توجه به مولفه‌های غالب بازار کار و فرهنگ کار در کشور نسبت به مدیریت این پدیده اقدامات عملی و مبتنی بر آینده نگری طراحی کنیم.

حسینی یادآور شد: هوش مصنوعی در صورت توانمندسازی محیط کسب و کار و توسعه اقتصادی می تواند به توسعه بازار کار منجر شود.

معاون توسعه کارآفرینی و اشتغال وزارت تعاون، کار و رفاه اجتماعی گفت: باید نیروی کار در اقتصاد، نقش محوری داشته باشد و تلاش کنیم در آینده تعبیر درستی از آینده بازار کار ایران ارائه دهیم.

لزوم تاسیس تعاونی های آموزش دیجیتال در کشور

در بخش دیگری از کمیسیون تخصصی، یعقوب رستمی مال خلیفه معاون امور تعاون وزارت تعاون، کار و رفاه اجتماعی با تاکید بر لزوم تاسیس تعاونی‌های آموزش دیجیتال در کشور گفت: باید بتوانیم فرهنگ مشارکتی را به صورت علمی و به‌روز تعریف و تقویت کنیم.

وی خواستار توجه جدی به تغییرات بنیادین در آموزش و تدوین برنامه‌های علمی برای توسعه مشارکت در قالب تعاونی‌ها شد تا پاسخگوی نیازهای بازار کار آینده باشند.

بیش از ۸۵ میلیون شغل جدید تا ۵ سال آینده به مهارت‌های پیشرفته نیاز دارند

در ادامه این نشست، غلامحسین محمدی رئیس سازمان آموزش فنی و حرفه‌ای کشور، با اشاره به پیش‌بینی‌ها درباره وضعیت آینده اشتغال در سطح جهانی گفت: تا سال ۲۰۳۰ بیش از ۸۵ میلیون شغل جدید به مهارت‌های پیشرفته و به‌روز نیاز خواهند داشت.

محمدی فقر مهارتی را به معنای کمبود یا فقدان مهارت‌های لازم برای ورود به بازار کار دانست و تاکید کرد: آموزش‌های مهارتی علاوه بر افزایش دستمزد کارگران، موجب رشد بهره‌وری آنها نیز خواهد شد.

وی همچنین به مهم‌ترین مهارت‌های مورد نیاز کارفرمایان در سال ۲۰۲۵ اشاره کرد و افزود: بر اساس نظرسنجی‌ها، تفکر خلاق، تفکر تحلیلی، تاب‌آوری، انعطاف‌پذیری، رهبری اجتماعی، بهره‌مندی از هوش مصنوعی، انگیزه فردی و یادگیری مادام‌العمر از جمله مهارت‌هایی است که بازار کار آینده به آن نیاز مبرم خواهد داشت.

خرداد؛ زمان برگزاری نهمین همایش ملی کار

ابراهیم صادقی فر رئیس موسسه کار و تامین اجتماعی، نیز در همین رابطه از برگزاری نهمین همایش ملی کار در خرداد امسال خبر داد و اعلام کرد: نهمین همایش ملی کار با هدف بررسی موضوعات مرتبط با اشتغال، تعاون و مهارت افزایی در مجموعه فرهنگی تلاش برگزار خواهد شد.

وی افزود: کمیسیون‌های تخصصی، محورهایی از جمله سرمایه‌گذاری و سیاستگذاری حامی تولید، اشتغال، تعاون و مهارت‌آفرینی، روابط کار، ایمنی و سلامت و نیز عدالت اجتماعی و سیاستگذاری رفاه اجتماعی را مورد بررسی قرار می‌دهند.

نقش هوش مصنوعی در بهبود فضای کسب‌وکار، افزایش بهره‌وری و توسعه اشتغال

براساس تجربه جهانی و پژوهش‌های متعدد، هوش مصنوعی (AI) می‌تواند تحولات مثبتی در فضای کسب‌وکار و اشتغال ایجاد کند که از آن جمله می توان به موارد زیر اشاره کرد:

بهبود تصمیم‌گیری و تحلیل داده‌ها: هوش مصنوعی با جمع‌آوری و پردازش حجم عظیمی از داده‌ها به کسب‌وکارها امکان می‌دهد تصمیمات سریع‌تر و هوشمندانه‌تر بگیرند، خطاها را کاهش دهند و استراتژی‌های دقیق‌تری اتخاذ کنند.

افزایش بهره‌وری سازمان‌ها و مشاغل: استفاده از هوش مصنوعی در اتوماسیون فرآیندهای تکراری و زمان‌بر، موجب صرفه‌جویی در منابع، کاهش هزینه‌ها و افزایش بهره‌وری نیروی انسانی می‌شود. با محول شدن کارهای تکراری به الگوریتم‌ها و روبات‌ها، کارکنان می‌توانند بر وظایف خلاقانه و استراتژیک تمرکز کنند.

خلق مشاغل جدید و تخصصی: گرچه برخی مشاغل سنتی با ظهور هوش مصنوعی حذف یا دگرگون می‌شوند، اما همزمان بسیاری از فرصت‌های شغلی جدید در حوزه‌هایی مانند توسعه الگوریتم، تحلیل داده، آموزش و نگهداری سامانه‌های هوشمند و خدمات پشتیبانی کسب‌وکارهای مبتنی بر AI ایجاد خواهد شد.

توانمندسازی کسب‌وکارهای کوچک و نوپا: کسب‌وکارهای کوچک با استفاده از ابزارهای هوشمند می‌توانند با شرکت‌های بزرگ‌تر رقابت کنند، هزینه خدمات خود را کاهش دهند و بازارهای جدیدی بیابند. همچنین، هوش مصنوعی امکان ارائه خدمات شخصی‌تر و افزایش رضایت مشتریان را فراهم می‌کند.

افزایش کیفیت و ایمنی کار: AI در صنایع مختلف مانند تولید، حمل‌ونقل، بهداشت و … از طریق پیش‌بینی خطاها، کسب داده‌های دقیق، شناسایی نیازهای بازار و ارتقای ایمنی نیروی کار نقش اساسی دارد.

در مجموع، اگرچه ورود هوش مصنوعی نیازمند بازآفرینی مهارت‌های نیروی کار و سازگارسازی ساختارهای مدیریتی و آموزشی است، اما تاثیرات بالقوه آن بر رشد اقتصادی، اشتغال‌آفرینی و افزایش بهره‌وری در بلندمدت انکارناپذیر است.

این نشست‌ها با هدف شکل‌دهی به نقشه راه توسعه اشتغال و مهارت در کشور برگزار شده تا بر اساس نیازهای واقعی بازار کار و تاکید بر فناوری‌های نوینی همچون هوش مصنوعی، حرکت کشور از ساختارهای سنتی به سوی آینده‌ای توأم با مهارت و اشتغال پایدار، سرعت گیرد.