مناطق آزاد تجاری؛ پیشران توسعه فناوری و نوآوری در اقتصاد کشور

مناطق آزاد تجاری در سراسر جهان به‌عنوان بسترهای پیشرو در جذب سرمایه‌گذاری، توسعه تجارت و انتقال فناوری شناخته می‌شوند.

در ایران نیز این مناطق می‌توانند نقش کلیدی در شکل‌گیری اکوسیستم نوآوری و فناوری ایفا کنند. با بهره‌گیری از زیرساخت‌های مناسب، حمایت‌های قانونی و مشوق‌های مالی، مناطق آزاد می‌توانند به مراکز رشد شرکت‌های دانش‌بنیان، استارتاپ‌ها و صنایع پیشرفته تبدیل شوند.

یکی از مهم‌ترین ظرفیت‌های مناطق آزاد در حوزه فناوری، فراهم کردن شرایط برای استقرار مراکز تحقیق و توسعه، پارک‌های علم و فناوری و شتاب‌دهنده‌های استارتاپی است.

این مراکز می‌توانند ضمن جذب نخبگان و کارآفرینان، زمینه را برای توسعه فناوری‌های پیشرفته و تولید محصولات دانش‌بنیان فراهم کنند.

همچنین، این مناطق فرصت مناسبی برای ایجاد همکاری‌های بین‌المللی در زمینه انتقال دانش فنی و سرمایه‌گذاری مشترک در پروژه‌های نوآورانه به شمار می‌آیند.

دیجیتالی‌سازی خدمات و بهره‌گیری از فناوری‌های نوین مانند هوش مصنوعی، اینترنت اشیا و بلاک‌چین، از دیگر حوزه‌های تحول در مناطق آزاد است.

توسعه زیرساخت‌های دیجیتال و ایجاد شهرهای هوشمند در این مناطق می‌تواند به بهبود بهره‌وری، کاهش هزینه‌های عملیاتی و افزایش شفافیت اقتصادی کمک کند.

همچنین، حمایت از شرکت‌های فناوری‌محور در حوزه‌هایی مانند فین‌تک، تجارت الکترونیک و حمل‌ونقل هوشمند، می‌تواند به ارتقای جایگاه اقتصادی این مناطق در مقیاس بین‌المللی منجر شود.

از سوی دیگر، مناطق آزاد تجاری می‌توانند به هاب صادراتی محصولات دانش‌بنیان تبدیل شوند. کاهش موانع اداری و تسهیل فرآیندهای صادراتی، فرصتی را برای شرکت‌های فناورانه ایجاد می‌کند تا به‌راحتی وارد بازارهای جهانی شوند.

این امر علاوه بر افزایش درآمدهای ارزی، به تقویت دیپلماسی فناوری و حضور پررنگ‌تر ایران در زنجیره ارزش جهانی منجر خواهد شد.

با توجه به اهمیت روزافزون فناوری در رشد اقتصادی، مناطق آزاد تجاری ایران می‌توانند با اتخاذ رویکردهای نوآورانه و سیاست‌های حمایتی، به کانون‌های تحول دیجیتال و مراکز تولید فناوری‌های پیشرفته تبدیل شوند.

این مسیر، نه‌تنها موجب توسعه اقتصادی پایدار خواهد شد، بلکه زمینه‌ساز ایجاد اشتغال دانش‌بنیان و افزایش رقابت‌پذیری کشور در عرصه بین‌المللی خواهد بود.

*کارشناس اقتصادی و مدرس دانشگاه