آلودگی دیجیتالی در راه است/ زنگ خطر برای آینده اینترنت

به گزارش ایران اکونومیست؛ امروز در اتاق بازرگانی تهران، انجمن تجارت الکترونیک گزارش چهارمش از کیفیت اینترنت در ایران را ارائه داد . این گزارش شامل تحلیل شاخص‌های اصلی مانند سرعت، اختلالات، محدودیت‌ها و مقایسه‌ای جامع با ۱۰۰ کشور برتر جهان از نظر تولید ناخالص ملی ارائه می‌دهد.

تحلیل‌های انجام‌شده نشان می‌دهد که ایران در رتبه‌بندی کیفیت اینترنت در میان ۱۰۰ کشور برتر جهان همچنان در جایگاه بسیار پایینی قرار دارد. این وضعیت نگران‌کننده ناشی از عوامل متعددی است که در این گزارش بررسی شده‌اند. سه عامل اصلی مؤثر بر کیفیت اینترنت شامل فیلترینگ، تحریم های بین المللی و ضعف در توسعه شبکه است.

آلودگی شبکه

یکی از مشکلات جدی که تجارت الکترونیک در ایران با آن روبه‌رو است، آلودگی فضای اینترنت است. این آلودگی‌ها شامل تبلیغات مزاحم، محتوای جعلی و فریبنده، و نرم‌افزارهای تبلیغاتی ناخواسته است.

این آلودگی نه تنها بر تجربه کاربری تأثیر منفی می‌گذارد بلکه باعث می‌شود که تجارت‌های آنلاین نتوانند به‌طور مؤثر با کاربران خود ارتباط برقرار کنند. کارشناسان بر این باورند که برای کاهش این آلودگی، باید تدابیری اندیشیده شود که شامل کاهش حجم تبلیغات مزاحم، بهبود محتوای دیجیتال و نظارت دقیق‌تر بر فعالیت‌های آنلاین باشد.

البته محدودیت دسترسی به پلتفرم‌های بین‌المللی مانند اینستاگرام، واتساپ و لینکدین موضوع دیگر است . این محدودیت ها باعث شده بسیاری از کسب‌وکارهای اینترنتی و استارتاپ‌ها با کاهش درآمد و خروج از بازار مواجه شوند.

در ضمن نیاز به استفاده از فیلترشکن‌ها باعث افزایش هزینه‌های اینترنت شده است. علاوه بر هزینه مالی، کاربران با کاهش امنیت سایبری نیز روبه‌رو هستند.

فیلترینگ گسترده موجب شده دسترسی به منابع علمی و آموزشی برای دانشجویان و پژوهشگران محدود شود. این وضعیت، کیفیت آموزشی را کاهش داده و مانع پیشرفت علمی می‌شود.

آوار تحریم‌های خارجی بر اینترنت

 تحریم‌های بین‌المللی مانع دسترسی ایران به فناوری‌های جدید و به‌روزرسانی زیرساخت‌های مخابراتی شده است. این تحریم‌ها، خرید تجهیزات مدرن و بهبود زیرساخت‌ها را دشوار کرده و ایران را در زمینه توسعه فناوری‌های ارتباطی از سایر کشورها عقب نگه داشته است.

ضعف در توسعه شبکه اکسس چالش دیگر است. تمرکز بر توسعه شبکه فیبر نوری توسط دولت به‌عنوان یک اقدام مثبت تلقی می‌شود، اما این فرآیند زمان‌بر است و هنوز بخش زیادی از مناطق روستایی و حتی شهری به این شبکه دسترسی ندارند. کندی اجرای پروژه‌های زیرساختی نیز به مشکلات افزوده است.

تحلیل شاخص‌های اصلی

شاخص فیلترینگ؛ سیاست‌های فیلترینگ و انسداد سایت‌ها به کاهش کیفیت تجربه کاربری منجر شده است. افزایش هزینه‌های دسترسی به اینترنت آزاد، استفاده گسترده از فیلترشکن‌ها، و مخاطرات امنیتی ناشی از این ابزارها از دیگر پیامدهای محدودیت‌ها است.

شاخص تحریم‌ها؛ محدودیت در واردات تجهیزات شبکه و فناوری‌های جدید به ضعف زیرساخت‌های اینترنتی دامن زده است. ایران برای به‌روزرسانی سیستم‌های ارتباطی خود با چالش‌های جدی روبه‌رو است که بر عملکرد کلی شبکه تأثیر منفی دارد.

شاخص شبکه اکسس؛ برنامه‌های توسعه‌ای در زمینه فیبر نوری در مراحل ابتدایی قرار دارند و بسیاری از مناطق محروم به اینترنت پرسرعت دسترسی ندارند. افزایش پهنای باند و ارتقای تجهیزات موجود باید در اولویت قرار گیرد.

رویای رشد اینترنت ماهواره‌ای

گزارش نشان می‌دهد که استفاده از اینترنت ماهواره‌ای مانند استارلینک در ایران به‌طور چشمگیری افزایش یافته است. تخمین زده می‌شود که بیش از ۳۰ هزار مشترک یونیک و حدود ۱۰۰ هزار کاربر از این سرویس استفاده می‌کنند. این فناوری به دلیل قابلیت ارائه اینترنت باکیفیت در مناطق دورافتاده و شهری، مورد استقبال قرار گرفته است. با گسترش فناوری‌هایی مانند Direct-to-Cell، انتظار می‌رود این روند در آینده نیز ادامه پیدا کند.

هرچند اینترنت ماهواره‌ای به‌عنوان راهکاری گران‌قیمت و موقتی تلقی می‌شود، اما نشان‌دهنده نیاز شدید مردم به اینترنت باکیفیت است. برخی کارشناسان بر این باورند که توسعه این فناوری می‌تواند چالش‌های امنیتی جدیدی برای دولت ایجاد کند، زیرا کنترل و محدودسازی این نوع ارتباط دشوارتر است. بااین‌حال، مردم از آن به‌عنوان ابزاری برای عبور از محدودیت‌ها استقبال کرده‌اند.

رتبه 98 ایران از 100

میانگین کیفیت اینترنت در ایران ۶۰ درصد برآورد شده، درحالی‌که کشورهای توسعه‌یافته به‌طور متوسط بیش از ۹۰ درصد کیفیت دارند.

نمونه‌برداری از سایت‌های داخلی و خارجی مانند آپارات، دیجی‌کالا و اسنپ نشان می‌دهد که کاربران ایرانی حتی در استفاده از وب‌سایت‌های داخلی نیز با کیفیت پایین‌تری نسبت به کاربران خارجی روبه‌رو هستند. این امر به‌ویژه در زمان‌های اوج مصرف، محسوس‌تر است.

ایران در رتبه ۹۸ از ۱۰۰ کشور مورد بررسی قرار دارد که نشان‌دهنده وضعیت بحرانی است. این رتبه‌بندی تأکیدی بر فاصله عمیق ایران با استانداردهای بین‌المللی دارد.

اختلالات مقطعی و حملات سایبری

گزارش به سه نوع اختلال اصلی اشاره دارد؛ قطعی‌های لینک بین‌الملل؛ به‌عنوان مثال، اختلال‌های گسترده در تاریخ‌های ۲۵ آبان و ۱۴ آذر منجر به قطعی‌های گسترده شد که کاربران را با چالش‌های زیادی مواجه کرد.

اختلالات دیگر مربوط به حملات دیداس گسترده؛ این حملات باعث کاهش سرعت، از کار افتادن سرویس‌ها و ایجاد قطعی‌های موقت شده‌اند. نبود زیرساخت‌های مقاوم در برابر این حملات به تشدید مشکلات دامن زده است.

قطعی‌های ناشی از مشکلات برق و ضعف باتری‌های پاپ‌های مخابراتی چالش بعدی است. این نوع قطعی‌ها به‌ویژه در ساعات اوج مصرف و در شرایط آب‌وهوایی نامساعد رخ داده‌اند.

رویای اینترنت آزاد

بازگشایی سامانه شفافیت در زمینه حملات دیداس و پیگیری‌های انجام‌شده برای بهبود وضعیت اینترنت از جمله اقدامات مثبت اخیر است. بااین‌حال، وعده‌های رفع فیلترینگ و بهبود کیفیت اینترنت هنوز عملی نشده‌اند که موجب نارضایتی عمومی شده است. بسیاری از کاربران اینترنت در ایران خواستار شفافیت بیشتر و ارائه جدول زمانی مشخص برای بهبود زیرساخت‌ها هستند.

این گزارش نشان می‌دهد که کیفیت اینترنت در ایران همچنان با استانداردهای جهانی فاصله زیادی دارد. برای بهبود وضعیت، نیاز به اقدامات فوری مانند کاهش محدودیت‌ها، افزایش ظرفیت زیرساخت‌ها، و شفافیت بیشتر در تصمیم‌گیری‌های شورای عالی فضای مجازی وجود دارد. کارشناسان بر این باورند که همکاری با شرکت‌های فناوری بین‌المللی و سرمایه‌گذاری در بخش زیرساخت‌های نوین می‌تواند به بهبود کیفیت خدمات اینترنتی کمک کند.

همچنین استفاده از فناوری‌های جدید مانند اینترنت ماهواره‌ای باید به‌عنوان فرصتی برای توسعه اینترنت آزاد و باکیفیت در نظر گرفته شود. در نهایت، این گزارش تاکید می‌کند که حل بحران اینترنت نیازمند تغییر رویکرد از روش‌های محدودکننده به روش‌های توسعه‌محور است. حمایت از استارتاپ‌ها، تسهیل دسترسی به تجهیزات به‌روز و ارائه بسته‌های تشویقی به شرکت‌های ارائه‌دهنده اینترنت از دیگر پیشنهادهای مطرح‌شده در این گزارش است.

منبع: اکو ایران