مسجد جامعی: صفویان رویای دولت ملی را عملی کردند

به گزارش خبرنگار کتاب ایران اکونومیست، مراسم رونمایی از کتاب «گفتارهایی در تاریخ عصر صفوی» یادگارنامه ایرانی پروفسور رودی متی، با حضور احمد مسجدجامعی، سیدمحمد بهشتی، میثم کرمی، سیدحسین میثمی و علیرضا پلاسید یکم دی ۱۴۰۳ در خانه اندیشمندان برگزارشد.

احمد مسجد جامعی وزیر پیشین فرهنگ و ارشاد اسلامی با بیان اینکه درباره تاریخ جامع ایران کمتر کار شده است، ادامه داد: دولت صفویه رویای ایران را که قرن‌ها وجود داشت، عملی کرد. این رویا در حقیقت بعد از سقوط ساسانی در دل و جان ایرانیان وجود داشت. بعد از صفویه قدم‌های اساسی برای رسیدن به دولت ملی برداشته شد. دولت قاجار با معانی آثار صفوی مشکل نداشت، به نوعی بازگشت به دوران صفوی در هنرآرایه، شهرسازی، معماری و ... در دوره قاجار وجود داشت. در دوره پهلوی هم این مساله تغییری نکرد.

وی با اشاره به اینکه عقبه دولت صفوی، دولت آل‌بویه بود، توضیح داد: ظرفیت و زمینه پس از صفویه برای آنچه که به عنوان رویای ایران می‌شناسیم وجود داشت.

به گفته وزیر پیشین فرهنگ و ارشاد، ویژگی رودی متی تسلط بر ایران است. متی به اسناد متعددی دسترسی داشت و بر اساس همین اسناد نگاه ویژه‌ای به دوران صفوی داشتند. او به حوزه‌ای وجود کرد که کمتر ایران‌شناسی به آن ورود کرده بود.

برخی از ریشه‌های هنری موسیقی دستگاهی در دوران صفوی ریشه دارد

سیدحسین میثمی درباره موسیقی دوران صفوی بیان کرد: موسیقی این دوران، بخش مهمی از تاریخ موسیقی ایران را دربر می‌گیرد. برخی از ریشه‌های هنری موسیقی دستگاهی در دوران صفوی ریشه دارد و تحقیق در این دوره می‌تواند به سوال‌های موسیقی دستگاهی کمک کند. نظام تئوری موسیقی به دوره عباسی باز می‌گردد.

این پژوهشگر درباره اینکه دستگاه‌های موسیقی چگونه شکل گرفتند، گفت: وقتی رساله‌های دوران صفوی را بررسی کردم، متوجه شدم آن زمان از «دستگاه» به عنوان مفهوم استفاده می‌کردند. همچنین مفهوم گام (درجه‌هایی که از بم به زیر و از زیر به بم می‌آید) در موسیقی دوران صفوی در فضایی مبهم قرار دارد.

به گفته او در دوران صفوی حدود ۴۰ رساله درباره مسائل دینی و موسیقی نوشته شده است. در این مجموعه خیلی از رساله نویسان نام خود را ذکر نکردند. این احتمال وجود دارد که رساله‌نویسان به دلیل مخالفت شاهان با موسیقی نام خود را ننوشتند.

علیرضا پلاسید با اشاره به اینکه ایرانیان در دوران استعمار وارد دوران مدرنیته استعماری شد، ادامه داد: برای همین دندان استعمار توسط اروپاییان از دهان ایران کشیده شده است.

به گفته او، رودی متی استاد ممتاز تاریخ خاورمیانه است.

در ادامه این مراسم پیام رودی متی پخش شد.

دوره صفوی پیوند دوره‌های میانه و مدرن محسوب می‌شوند

متی در این پیام گفت: احسان یارشاطر باعث آشنایی من با میثم کرمی شد. ایران کشور منحصر به فردی است و ترکیبی از عناصر گوناگون است و کشوری است که هیچ زمان در انزوا نبود و نیست.

وی ادامه داد: دوره صفوی بسیار جالب است، دوره صفوی پیوند دوره‌های میانه و مدرن محسوب می‌شود. در زمان صفویه موسسات جدید ایجاد شد. در دوره صفوی ایران توانست با ارتباط تجاری خارج مرتبط شود.

کتابی برای افرادی که دغدغه دوران صفویه را دارند

میثم کرمی با ارائه گزارشی درباره روند شکل‌گیری کتاب "گفتارهایی در تاریخ عصر صفوی" گفت: دوستی من با رودی متی، ارتباط ۲۰ ساله است. در طول دهه‌های گذشته که صفوی‌شناسی در ایران شکل گرفته است، رودی متی از پرکارترین پژوهشگران است. بین غیرایرانی‌های حوزه صفویه بهترین است، نصرت‌الله امینی شهردار تهران در دوران مصدق، پدر همسر او بود.

گردآورنده مقاله‌های کتاب گفتارهایی در تاریخ عصر صفوی ادامه داد: درست است که رودی متی صفویه‌شناس خوبی است، اما من به این دلیل این کتاب را گردآوری نکردم. به این دلیل این کار را مردم که در طول ۲۰ سال که دوست رودی متی بودم، نیازمند منابعی بودم هر وقت از متی درخواست کردم، او با علم دوستی در اولین فرصت آنچه مورد نیاز من بود تهیه کرد و برایم فرستاد.

او با تاکید براینکه برای هر صفحه این کتاب زحمت کشیده شده است، افزود: مقاله‌های مهمی از بهترین صفویه‌شناسان جهان در کتاب وجود دارد. این کتاب از طرف جایگاه فرهنگی ایران، و تمام کسانی که دغدغه آن‌ها حوزه صفویه است. فکر می‌کنم در طول ۸۰ یا ۹۰ سال گذشته آنچه به نام بزرگان علم نوشته شده است، به تعداد انگشتان دست نرسد.

محسن جوادی سرپرست معاونت فرهنگی وزارت فرهنگ و ارشاد اسلامی در بخشی از این مراسم حضور داشت.

محمدرضا عزیزی رهبر ارکستر سازهای ملی روح‌الله خالقی در این مراسم تار نواخت.