ایران اکونومیست-به نقل از پایگاه اطلاع رسانی دولت، محسن محبی اعلام کرد: با تلاش ها و پیگیری های مرکز امور حقوقی بین المللی نهاد ریاست جمهوری در دیوان داوری ایران – آمریکا و در دادگاه های آمریکایی، سرانجام اشیای باستانی و ارزشمند تپه چغامیش پس از 50 سال، از آمریکا به ایران بازگردانده شد.
به گفته این مقام مسئول در نهاد ریاست جمهوری، این اشیا در سال 1344 در منطقه چغامیش خوزستان کشف شده بود و در سال 1343 با تصویب دولت وقت برای مطالعه و تحقیق به امانت در اختیار موسسه شرق شناسی دانشگاه شیکاگو قرار گرفته بود.
محبی یادآور شد: این مطالعات سال ها به طول انجامید و تعدادی از آن ها قبل از پیروزی انقلاب به ایران برگشت داده شد اما پس از پیروزی انقلاب اسلامی به علت عدم همکاری دولت آمریکا و سپس توقیف اشیا توسط دادگاه های آمریکا، این اشیا در آمریکا مانده بود.
وی افزود:علیرغم این که دولت آمریکا در بیانیه های الجزایر متعهد شده ترتیب بازگشت کلیه اموال ایران را بدهد، در مورد این اموال اقدامی نکرد و عملا 109 قطعه از اشیای چغامیش تا به حال در آمریکا مانده بود. در طول همین سال ها، این اشیا همراه تعداد زیادی الواح گلی که از تخت جمشید کشف شده بود و آن ها هم نزد همین دانشگاه شیکاگو است، در سال 1383 توسط خواهان های آمریکایی(به نام روبین و غیره) توقیف شد تا از آن محل، مبلغ حکم واهی که از یکی از دادگاه های آمریکا علیه دولت ایران دریافت کرده اند را وصول نمایند. بنابراین دولت ناگزیر شد برای حراست از اموال و میراث فرهنگی کشور، در دو پرونده دفاع کند که بالاخره به نتیجه رسید.
محبی با اشاره به تخلف دولت آمریکا گفت:دولت ایران، به منظور بازگرداندن اشیای چغامیش علیه دولت آمریکا در دیوان داوری دعاوی ایران – ایالات متحده طرح دعوی کرد و درخواست کرد که دولت آمریکا ملزم شود که موانع انتقال اشیا به ایران را مرتفع و خسارات وارده و هزینه های حقوقی ایران را جبران کند که این پرونده هنوز در جریان است و منتظر رای دیوان داوری هستیم.
رییس مرکز امور حقوقی بین المللی نهاد ریاست جمهوری در مورد رفع توقیف این اشیا در دادگاه های آمریکا نیز گفت: از نظر حقوقی، این اموال از مصونیت قضایی دولتی برخوردار بوده و قابل توقیف نبوده است. به همین لحاظ ابتدا خود دانشگاه شیکاگو در دعوا حاضر شد و دفاعیات لازم از جمله مساله مصونیت آثار باستانی ایران طبق قوانین ایالات متحده را مطرح کرد اما دادگاه آمریکایی بر خلاف قوانین و رویه قضایی، اعلام کرد که دفاع مصونیت از دانشگاه پذیرفته نیست.
محبی افزود: به همین دلیل سازمان میراث فرهنگی با استخدام وکلای مجرب و با همکاری و مشارکت مرکز امور حقوقی بین المللی ضمن ثبت لوایح و مدارک در چند مرحله، نشان داد که اشیاء باستانی مورد بحث، به صورت امانی نزد دانشگاه بوده و اشخاص خصوصی آمریکایی حق توقیف آن را ندارند و اساسا مصون از توقیف بوده است.
رییس مرکز امور حقوق بین الملل نهاد ریاست جمهوری اضافه کرد: بالاخره دادگاه بدوی آمریکا مدافعات ایران را پذیرفت و از اشیای مذکور رفع توقیف کرد اما خواهان های آمریکایی(روبین و غیره) به دادگاه پژوهشی شکایت کردند.
محبی با بیان این که در حال حاضر اعتراض خواهان های آمریکایی در دادگاه پژوهشی آمریکا هنوز مطرح است، اما به دنبال تدابیر و مذاکراتی که در چارچوب دیوان داوری با طرف آمریکایی انجام شد، وزارت امور خارجه آمریکا زمینه لازم را فراهم کرد و بخش شرق شناسی دانشگاه شیکاگو هم همکاری کرد تا بالاخره پس از سال ها، استرداد این اموال به ایران، امروز انجام شد.
نکته قابل توجه آن است که به دنبال همین پیگیری های مستمر، وکلای سازمان میراث فرهنگی و نظارت و هماهنگی های مرکز امور حقوقی بین المللی ریاست جمهوری(لاهه)، مدیر موسسه شرق شناسی شیکاگو امروز شخصا به ایران سفر کرده و اشیای چغامیش را همراه خود به ایران آورده و به سازمان میراث فرهنگی تحویل می دهد.
محبی اضافه کرد: تحویل این اشیای آن هم توسط رییس موسسه شرق شناسی که شخصا آن ها را به ایران آورده اند، نشانه خوبی از فایده تعامل و گفت و گوی حقوقی است و چشم انداز همکاری های عملی آینده بین موسسات علمی و فرهنگی ایران و آمریکا را نیز روشن تر می سازد.
وی تاکید کرد: البته استرداد این اموال اثری در ادعای دولت ایران علیه دولت آمریکا به علت تخلف از بیانیه های الجزایز ندارد و شکایت ایران همچنان در حال پیگیری است.
رییس مرکز امور حقوقی بین المللی نهاد ریاست جمهوری تاکید کرد که قرار است در حاشیه این سفر، درباره ترتیب و زمان استرداد و تعداد زیادی انتقال الواح گلی تخت جمشید بین مدیر موسسه شرق شناسی شیکاگو و مسوولین سازمان میراث فرهنگی بحث و بررسی لازم به عمل آید. همچنین قرار است زمینه های همکاری های علمی بین سازمان میراث فرهنگی و موسسه شرق شناسی دانشگاه شیکاگو نیز فراهم شود.
به گفته رییس مرکز امور حقوقی بین المللی ریاست جمهوری، اشیای چغامیش ابتدا شامل 264 قطعه بوده که 109 قطعه آن در آمریکا مانده بود. این اشیاء مربوط به دوران ماقبل تاریخ است و انواع سکه های مهرگلی و سفال در آنها دیده می شود. ارزش فرهنگی باستان شناسی و علمی این اشیاء منحصر به فرد است و اساسا قابل تقویم نیست.
وی درباره سایر دعاوی ایران علیه دولت آمریکا در دیوان داوری ایران-آمریکا گفت: این دعاوی را با قوت تمام و با استفاده از تمام توان علمی و کارشناسی حقوقی پیگیری کرده ایم و می کنیم و از حقوق و منافع دولت و ملت بدون کمترین مسامحه، دفاع خواهیم کرد.
وی در عین حال گفت:با این وجود، و در صورتی که آمریکا حاضر شود اموال و مطالبات ایران را بپردازد و خسارات ما را جبران کند، البته آماده گفت و گو و حل و فصل دعاوی هستیم.
محبی در پاسخ این سوال که آیا تا به حال اقدامی برای حل و فصل دعاوی باقیمانده ایران و آمریکا از طریق مذاکره انجام شده یا نه گفت: در یک سال و نیم گذشته، به موازات دفاع حقوقی از ادعاهای مطروحه علیه آمریکا، مذاکرات و ملاقات هایی در چارچوب دیوان داوری با آمریکایی ها انجام شده است که امیدواریم به نتیجه برسد.
به گفته این مقام مسئول انتقال این اموال هم ثمره کوچکی از مذاکرات حقوقی است و در مورد استرداد سایر اموال ایران نیز در حال بررسی و رایزنی هستیم منتهی حل و فصل دعاوی حقوقی آن هم در یک مرجع قضایی بین المللی که بر اساس معاهده تاسیس شده ساز و کارهای تخصصی خود را دارد.
رییس مرکز امور حقوقی بین المللی نهاد ریاست جمهوری اضافه کرد: در دهه 1370 هم بسیاری از دعاوی با آمریکا از طریق مذاکره حل و فصل شد و این امر سابقه دارد.
