به گزارش ایران اکونومیست، «ایرانشهر؛ تاریخ و تمدن ساسانی» ترجمه فارسی ۲۱ مقاله به زبان انگلیسی از دکتر تورج دریایی درباره تاریخ و از ابتدای سده سوم میلادی تا سده هفتم میلادی است. این مقالات که با راهنمایی و تأیید دکتر دریایی از میان آثار پرشمار علمی ایشان برگزیده شده است، همگی پیش از این به زبان انگلیسی در مجلات و کتاب های معتبر علمی انتشار یافته است.
مترجم در مقدمه این اثر آورده است: با وجود آن که هر یک از این مقالات پژوهشی مستقل در خصوص جنبه هایی بخصوص از تاریخ و فرهنگ ایرانشهر در عصر ساسانی است، به گونه ای انتخاب و چینش شده اند که روندی منطقی را به خواننده عرضه نمایند، یعنی از ابتدای شکل گیری شاهنشاهی ساسانی توسط اردشیر بابکان در نیمه نخست سده سوم میلادی تا فروپاشی حاکمیت خاندان ساسانی در نیمه سده هفتم میلادی و سپس تداوم برخی سنت های اداری و فرهنگی ایران ساسانی در سده های میانی. مطالب مندرج در مقالات به گونه ای است که خواننده علاقه مند به تاریخ ایران ساسانی به راحتی می تواند استفاده کند و در عین حال مرجعی معتبر و قابل استناد برای پژوهشگران دانشگاهی در این حوزه مطالعاتی خواهد بود.
مقالات این مجموعه را از حیث محتوایی می توان به چهار دسته تقسیم کرد: دسته نخست مقالات مرتبط با برآمدن ساسانیان و استقرار حاکمیت خاندان ساسانی به جای شاهنشاهی اشکانی (فصول اول تا چهارم)، دسته دوم مقالات مرتبط با پیوندهای سیاسی و تجاری میان ساسانیان و همسایگانش (فصول پنجم تا هشتم)؛ دسته سوم مقالات مرتبط با تاریخ و فرهنگ دوره میانی ساسانی از سده های پنجم و ششم میلادی (فصول نهم تا سیزدهم)، دسته چهارم مقالات مرتبط با دوره اخیر ساسانی از سلطنت خسرو پرویز تا سقوط خاندان ساسانی در زمان یزدگرد سوم و برآمدن حکومت های اسلامی در منطقه است (فصول چهاردهم تا بیست و یکم).
«ایرانشهر» ترجمه مهناز بابایی در ۲۹۵ صفحه توسط انتشارات ققنوس وارد بازار کتاب شده است.
تورج دریایی، استاد تاریخ ایران و جهان ایران در دانشگاه کالیفرنیا، اروین، یکی از برجسته‌ترین تاریخ‌نگاران و پژوهشگران تاریخ ایران باستان است. او با تألیف کتاب‌ها و مقالات متعدد در زمینه تاریخ و فرهنگ ایران باستان، به عنوان یکی از مهم‌ترین منابع و مراجع در این زمینه شناخته می‌شود. دریایی به خاطر تحقیقات عمیق و جامع خود در زمینه تاریخ ساسانی، جوایز و افتخارات متعددی دریافت کرده است.
بخشی از کتاب؛ مقاله نهم با عنوان دو پادشاه ایرانشهر؛ یزدگرد بزهکار و بهرام گور در سنت خدای نامگ (ص ۱۲۱)
در دوران سلطنت یزدگرد اول (۳۹۹-۴۲۰م) تحول جدیدی در بینش دینی- سیاسی - ایرانشهر به وجود آمد. این تغییر چنان محسوس بود که هم در سنت خدای نامگ و هم در متون مختلف متعلق به زرتشتیان یهودیان و مسیحیان منعکس شد.
دوره بیست ساله حکومت یزدگرد اول از لحاظ سیاست های دینی در مقایسه با دوره های قبل غیر معمول بود. این امر به ویژه در مورد تعامل با مسیحیت صادق است، چرا که این دین طی قرن پنجم میلادی در اوراسیا بسیار مورد توجه قرار گرفته بود.
تا اوایل قرن پنجم میلادی، می توان روابط میان شاهان و نظام شاهنشاهی را در برابر آن دسته از جوامع مذهبی غیر زرتشتی نوعی «تساهل خشن» نامید.
منظور از تساهل خشن این است که خشونتی متناوب علیه این ادیان اقلیت وجود داشته تا آنها را تحت کنترل داشته باشند، تساهل خشن به شاهنشاهی ساسانی اجازه می داد تا بر گروه های متنوعی از مردم و جوامع مذهبی حکومت کند. شاهان ساسانی با این روش می خواستند مطمئن شوند که این جوامع از فرمانروایانی که دستگاه شاهنشاهی زرتشتی برای اداره جوامع یهودی، مسیحی و سایر جوامع مذهبی در ایرانشهر تعیین کرده بود تبعیت می کنند.
برای درک این تغییر سیاست از سوی یزدگرد اول در خصوص جوامع غیر زرتشتی شاهنشاهی اش، به ویژه یهودیان و مسیحیان باید به اجمال به پویایی تعامل مذهبی و شاهنشاهی بنگریم. تصور یزدگرد اول از خود در مقام پادشاه صلح طلب در قلمروش، از سجع جدیدی که او روی سکه هایش ضرب کرد، یعنی عنوان رامشهر، در مقام پادشاهی که صلح را در شاهنشاهیاش حفظ می کند، روشن است. منابع یهودی و مسیحی نیز نظری مساعد در مورد یزدگرد دارند و این بیشک به سبب روابط دوستانه با آنها بوده است.
