به گزارش ایران اکونومیست، سامانه «چاپ بر اساس تقاضا Print on Demand» به تازگی فعالیت خود را به شکل عمومی اطلاع‌رسانی کرده است. مسئولان این سامانه، ناشران و همکاران آن حدود ۴ سال است که برای انجام این پروژه برنامه‌ریزی می‌کنند.
سامانه «چاپ بر اساس تقاضا Print on Demand » این امکان را به کتاب‌فروشان و مخاطبان کتاب می‌دهد تا از راه سایت می‌خوانم و ایستگاه‌هایی که در کتاب‌فروشی‌ها جایگذاری شده‌اند، کتاب مورد نظر خود را سفارش بدهند. این کتاب ممکن است در انبار ناشر یا یکی از کتاب‌فروشی‌های عضو این سامانه وجود داشته باشد. در این صورت کتاب برای فرد متقاضی فرستاده خواهد شد. همچنین اگر چاپ کتابی تمام شده باشد، این سامانه کتاب را در یک نسخه برای فرد چاپ و به آدرس او یا کتابفروشی ارسال می‌کند.
بابک نَدرخانی در گفت‌وگو با خبرنگار کتاب ایران اکونومیست، درباره روندی که از زمان ثبت سفارش کتاب در سامانه «چاپ بر اساس تقاضا Print on Demand» اتفاق می‌افتد، توضیح داد: کتاب سفارش داده شده از زمان سفارش از راه سایت یا ایستگاه‌های موجود در کتابفروشی حداکثر در مدت ۷۲ ساعت تحویل پست می‌شود. این زمان را اعلام می‌کنیم، زیرا ممکن است پنجشنبه یا جمعه در میان این روزها باشد.
اگر مخاطب از منزل سفارش بدهد، باید هزینه پست را پرداخت کند، اما اگر از منزل آدرس کتابفروشی را بدهد، یا از کتابفروشی سفارش دهد ارسال بسته رایگان خواهد بود
مدیرموسسه رهپویان با اعلام اینکه حداقل ۲۴ ساعت زمان برای چاپ کتاب‌ها در سیستم POD لازم است، گفت: این زمان برای کتاب‌هایی است که حداقل یکبار پیش از این در سامانه، چاپ شده باشند، زیرا این کتاب‌ها برای دستگاه‌های چاپ تنظیم شده است. در نتیجه خیلی سریع در اولین فرصتی که چاپخانه کار می‌کند، منتشر خواهندشد. اگر کتابی باشد که برای نخستین بار چاپ براساس تقاضا به آن تعلق گرفته است به این دلیل که تنظیمات ابتدایی دارد، ممکن است تا ۳ روز زمان نیاز داشته باشد. زیرا همه ۱۰ هزار عنوان را برای چاپگر(Printer) تنظیم نکردیم و ممکن است برخی کتاب‌ها را هیچ زمان از ما نخواهند.
او درباره تفاوت‌های سفارش کتاب از سامانه «چاپ بر اساس تقاضا» یا از کتابفروشی، بیان کرد: بیش از ۸۳ درصد فروش در کتاب‌فروشی‌ها اتفاق می‌افتد و مردم در کتابفروشی بیشتر دنبال کتاب هستند. برای همین ایستگاه‌ها در کتاب‌فروشی‌ها بارگذاری شده است. همچنین اگر مخاطب از منزل سفارش بدهد و آدرس منزل را بدهد، باید هزینه پست را پرداخت کند، اما اگر از منزل آدرس کتابفروشی را بدهد، یا از کتابفروشی سفارش دهد ارسال بسته به کتابفروشی رایگان خواهد بود.
بابک نَدرخانی مدیرموسسه رهپویانکتابفروشی و شرکت‌های پخش تقویت می‌شوند
نَدرخانی با اشاره به اینکه در این سیستم شرکت‌های پخش هم به فعالیت خود ادامه خواهند داد، گفت: کار موزعان معرفی کتاب در کتاب‌فروشی‌ها است، ما این کار را نمی‌کنیم. همچنین موزعان کتاب را با تخفیف ۴۰درصد و مدت زمان ۴ تا ۶ ماه به کتاب‌فروشی‌ها می‌دهند؛ اما ما در این سامانه کتاب را با تخفیف ۲۰ درصد و به شکل نقدی به مصرف‌کننده می‌فروشیم. در واقع تلاش می‌کنیم که کتاب‌فروشان کتاب‌ها را از شرکت‌های پخش بگیرند.
در مورد کتاب‌های ناموجود منفعتی از کسی از بین نمی‌رود، زیرا کتاب‌فروشی‌ها و پخشی‌ها آن کتاب‌ها را ندارند
او درباره چگونگی امکان آسیب ندیدن کتابفروشی و شرکت پخش در نتیجه فعالیت سامانه «چاپ بر اساس تقاضا»، توضیح داد: کتاب‌فروش بعد از دو تا سه ماه متوجه کتاب‌هایی می‌شود که توسط ایستگاه‌ها در کتابفروشی به صورت مکرر سفارش داده می‌شوند. پس جای استفاده از این ایستگاه‌ها و تخفیف ۲۰ درصد و پرداخت نقدی، کتاب را به شرکت پخش سفارش می‌دهد و از تخفیف ۴۰ درصدی و چک ۶ ماهه آن استفاده می‌کند.
به گفته این پژوهشگر این ایستگاه‌ها به کتاب‌فروشی‌ها اطلاعات مفید می‌دهند و استقبال عمومی را به سمع و نظر آن‌ها می‌رسانند. کتاب‌فروشی‌ها بر اساس داده‌های این سامانه انتخاب درست‌تری برای کتابی می‌کنند که می‌خواهند در قفسه خود نگهداری کنند. همچنین شرکت‌های پخش هم تقویت می‌شوند.
نَدرخانی با تاکید بر اینکه سامانه «چاپ براساس تقاضا» در مورد کتاب‌هایی که چاپ آن‌ها تمام شده است، برفعالیت شرکت‌های چاپ تاثیری نخواهد داشت، ادامه داد: در مورد کتاب‌های ناموجود منفعتی از کسی از بین نمی‌رود، زیرا کتاب‌فروشی‌ها و پخشی‌ها آن کتاب‌ها را ندارند.
همه حلقه‌های نشر برای چاپ کتاب وقت می‌گذارند
حلقه‌های نشر راضی به نصف شدن سهم خود هستند تا کتابی به چرخه انتشار بازگردد
نَدرخانی با تاکید بر اینکه در نتیجه فعالیت سامانه چاپ براساس تقاضا سهمی از حلقه‌های زنجیره نشر (پدیدآورنده، ناشر، شرکت پخش و کتاب‌فروش) کم نمی‌شود، گفت: درباره چیزی صحبت می‌کنیم که وجود نداشته و دوباره خلق شده است. فکر می‌کنم حلقه‌های نشر راضی به نصف شدن سهم خود شوند تا کتابی که دیگر چاپ نمی‌شود، به چرخه انتشار بازگردد. زیرا همه حلقه‌های نشر برای آن کتاب وقت گذاشته‌اند.
به گفته این پژوهشگر، درصد سهم هر حلقه نشر بر اساس قیمت پشت جلد و سیاست‌های ناشر متفاوت است. مفهوم به این صورت است که تقریبا ۳۵ درصد هزینه و قیمت پشت جلد کتاب‌ها هزینه چاپ دیجیتال است، ۳۵ درصد سهم ناشر، ۲۰ درصد سهم فروشنده و ۱۰ درصد صرف زیرساخت POD می‌شود، این اعداد حدودی است و ساختار پیچیده‌تری دارد.
او با اشاره به اینکه این سکو قابلیت جهانی شدن دارد؛ افزود: ناشر مکلف است از سهم خودش درصدی را برای پدیدآورندگان و حق‌التالیف درنظر بگیرد. این پلتفرم می‌تواند جهان شمول شود و همچنین آثاری که انتشار آن‌ها متوقف شده است می‌توانند وارد چرخه نشر شوند.
از نزدیک‌ترین چاپخانه به نزدیک‌ترین کتابفروشی
نَدرخانی با بیان اینکه نگرانی ناشی از تاثیر فروش اینترنتی کتاب در تعطیلی کتاب‌فروشی‌ها بیش از ۱۰ سال است که فراموش شده است، افزود: زمانی که کتاب الکترونیک وارد بازار نشر شد، نگرانی‌های متعددی در نشر دنیا شکل گرفت، این روزها کتاب الکترویک ۱۰ تا ۱۳ درصد بازار کتاب دنیا را به شکل تثبیت شده گرفته است و کتاب‌های صوتی هم بین ۵ تا ۷ درصد بازار را گرفته‌اند یعنی همه کتاب‌های غیرکاغذی در دنیای مدرن حداکثر حدود ۲۰ درصد است و حدود ۸۰ درصد نشر کاغذی است.
همه کتاب‌های غیرکاغذی در دنیای مدرن حداکثر حدود ۲۰ درصد است و حدود ۸۰ درصد نشر کاغذی است
به گفته این پژوهشگر آمازون در دنیا کمتر از ۶ درصد بازار خرده‌فروشی را دارد که موفق‌ترین نمونه خرده‌فروشی است و در ایران صنعت نشر حداکثر ۱۰ درصد تجارت الکترونیک (Ecommerce) را تصاحب کرده است. قبل از سامانه چاپ بر اساس تقاضا سایت‌های فروش بزرگ و حتی سایت‌های فروش ناشران سال‌ها است که فعالیت می‌کنند، اگر قرار بود این‌ها موجب نابودی کتاب‌فروشی‌ها شوند، باید سال‌ها قبل موجب نابودی کتاب‌فروشی‌ها می‌شدند اما این مساله حل شده است و رشد و رونق کتاب‌فروشی‌های بزرگ مشاهده می‌شود.
او با بیان اینکه ارائه سکو و جایگذاری ایستگاه در کتاب‌فروشی‌ها به نوعی می‌تواند موجب کمک به آن‌ها شود، افزود: از این راه می‌توانیم موجودی کتاب یک کتابفروشی را ۵ برابر کنیم. با فعال شدن این بخش در کتابفروشی تمام آثار نشرهای نی، نگاه و ققنوس در کتابفروشی قابل دسترس می‌شود. مردم کم‌کم مانند دیگر سامانه‌های دیجیتال از این ایستگاه استفاده می‌کنند.
